Τα μυστικά της υδρολίπανσης του καλαμποκιού

του Δρ. Λουκά Πιστόλη, γεωπόνου-ειδικού στη θρέψη φυτών

Οι ανάγκες του καλαμποκιού σε νερό αυξάνονται με την ηλικία του, ξεκινώντας περίπου τρεις εβδομάδες μετά το φύτρωμα μέχρι την κρισιμότερη περίοδο, που είναι από την έναρξη της άνθισης και για δέκα μέρες μετά. Αν θα θέλαμε να βάλουμε σε σειρά σπουδαιότητας τρία ποτίσματα, κοντά στην περίοδο αυτήν, το σπουδαιότερο θα ήταν αυτό της άνθισης, το δεύτερο προ αυτής και το τρίτο μετά από αυτήν. Μετά την άνθιση, το καλαμπόκι αντέχει καλύτερα το υδατικό στρες, όμως αυτό θα επηρεάσει την ανάπτυξη των κόκκων και, τελικά, την απόδοση.

Ο δρόμος μέχρι το όγδοο φύλλο

Η βιολογία του καλαμποκιού και η διαχείριση των αναγκών του σε νερό και θρεπτικά, που συνδέονται με τη βιολογία του, μας καθιστά προσεκτικούς ως εξής: Για τη λίπανση, από την εμφάνιση του όγδοου φύλλου μέχρι το γέμισμα των σπόρων, δηλαδή μέχρι δύο βδομάδες περίπου μετά την εμφάνιση των νηματοειδών στύλων (μουστάκια) και για τα ποτίσματα, μέχρι πλησίον της φυσιολογικής ωρίμανσης, όταν στο σημείο που συνδέονται οι κόκκοι με τον σπάδικα εμφανίζεται το μαύρο χρώμα.

Στο στάδιο των πέντε φύλλων έχει ήδη αρχίσει η διαφοροποίηση της φόβης και 8-10 ημέρες μετά, στο όγδοο φύλλο, αρχίζει η διαμόρφωση του σπάδικα. Μπορούμε να το παρατηρήσουμε αυτό αργότερα, περίπου 40 μέρες μετά το φύτρωμα στα όψιμα υβρίδια, αν με προσοχή ξεδιπλώσουμε το στέλεχος 5-8 εκ. πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Οι αλλαγές αυτές στη βιολογία του φυτού δημιουργούν τις πρώτες απαιτήσεις για ικανοποιητική υγρασία και θρεπτικά, κυρίως αζώτου. Η άρδευση, λοιπόν, για τις ανάγκες αυτού του σταδίου, όταν η υγρασία του εδάφους είναι ανεπαρκής, καλό είναι να συνιστά και την πρώτη υδρολίπανση του καλαμποκιού, όταν το άζωτο της βασικής λίπανσης είναι λίγο.

Μέχρι αυτό το στάδιο, πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί και ενδεχόμενοι ψεκασμοί με ψευδάργυρο. Το καλαμπόκι είναι ευαίσθητο στην έλλειψή του, γι’ αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και περισσότερο όταν η προηγούμενη καλλιέργεια είναι απαιτητική σε ψευδάργυρο, όπως το κρεμμύδι, η σόγια το ίδιο το καλαμπόκι κ.ά. ή όπου στη βασική του λίπανση χρησιμοποιούνται λιπάσματα με υψηλό ποσοστό φωσφόρου (18.46.0 κ.ά.), λόγω του γνωστού ανταγωνισμού P-Zn. Από εδώ και πέρα συνεχίζεται η διαφοροποίηση των ταξιανθιών και όσο αυξάνεται η εξατμισοδιαπνοή, δεν επιτρέπεται εφησυχασμός στο ζήτημα της άρδευσης-λίπανσης. Το καλαμπόκι βρίσκεται σε φάση ταχείας ανάπτυξης και χρειάζεται μεγάλες ποσότητες νερού και θρεπτικών.

Φοβού τη φόβη!

Φτάνουμε στην έναρξη εμφάνισης της φόβης και για να λειτουργούμε σε αντιστοιχία και με τη βιολογία του, να υπηρετούμε δηλαδή την ικανοποιητική παραγωγή γύρης, την ανάπτυξη των στύλων και έναν επιθυμητό αριθμό των σπόρων ανά σειρά, στο φυτό δεν πρέπει να λείψει τίποτα! Αν δεν έχουμε μεριμνήσει στη βασική λίπανση, τότε περίπου δέκα μέρες πριν από την έναρξη εμφάνισης της φόβης είναι η τελευταία μας ευκαιρία να διορθώσουμε την όποια έλλειψη φωσφόρου. Επιπλέον, η επιτυχία της γονιμοποίησης προϋποθέτει άριστες συνθήκες υγρασίας, ιδιαίτερα πριν και μετά την εμφάνιση των στιγμάτων, έτσι ώστε να βλαστήσει η γύρη.

Από την 25η ημέρα μετά το φύτρωμα μέχρι την 75η, δηλαδή μέχρι τη γονιμοποίηση, συσσωρεύεται στο φυτό το 90% του αναγκαίου καλίου. Αυτό σημαίνει πως η όποια ανάγκη για επιφανειακή χορήγηση καλίου, πρέπει να ικανοποιείται νωρίς, εντός αυτού του διαστήματος. Στις εποχές του οικονομικού «στριμώγματος» που ήρθαν (λόγω της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης) και όπου το επιτρέπει η χημεία του εδάφους, στην καλιούχο λίπανση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το χλωριούχο κάλιο. Το έχουμε εφαρμόσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια, όπου η εδαφοανάλυση ζήτησε κάλιο, με τη στάγδην άρδευση, δυο εφαρμογές από 7-8 kg/στρ. τη φορά, ή με μία γραμμική εφαρμογή, 15-20 Kg/στρ., όπου για την άρδευση χρησιμοποιείται καρούλι. Την ίδια περίοδο που προαναφέραμε, το φυτό έχει προσλάβει το 65% του συνολικά αναγκαίου αζώτου και το 55% του φωσφόρου. Είναι προφανές ότι μια τελευταία υδρολίπανση με άζωτο θα ήταν χρήσιμη και μετά την άνθηση.

Η σημασία της λίπανσης

Στην περίοδο του γεμίσματος των σπόρων, από ένα σημείο και μετά, η μειωμένη πρόσληψη αζώτου αντισταθμίζεται από τη μεταφορά στον σπόρο του ήδη αποθηκευμένου αζώτου στα φύλλα και στο στέλεχος. Θεωρείται ότι, μετά την εμφάνιση των στύλων, λιγότερο από το 50% του αζώτου του καρπού προέρχεται από το έδαφος. Πρέπει να τονίσουμε ότι οι καλά λιπασμένες καλλιέργειες χρησιμοποιούν με περισσότερη οικονομία το νερό, χρειάζονται δηλαδή λιγότερο νερό ανά κιλό καρπού.

Εκτιμάται ότι για την παραγωγή 1.000 kg/στρ. καρπού το φυτό παίρνει από το έδαφος 19,4 κιλά αζώτου, 2,7 κιλά φωσφόρου και 13,8 κιλά καλίου. Η εδαφολογική ανάλυση, ο βαθμός χρήσης των θρεπτικών από το φυτό, καθώς και άλλα στοιχεία θα μας δώσουν τις αναγκαίες πληροφορίες για την ορθότερη εκτίμηση της λίπανσης που θα εφαρμοστεί.

Συνήθως το 1/3 ή και το μισό του αζώτου εφαρμόζεται στη βασική λίπανση, μαζί με το σύνολο του φωσφόρου, αλλά και του καλίου συνήθως, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο. Το κάλιο, όταν υπάρχουν άλλες προτεραιότητες κατά τη βασική λίπανση, λ.χ. η κάλυψη των αναγκών της καλλιέργειας σε φωσφόρο, μπορεί να εφαρμοστεί και όπως περιγράψαμε προηγουμένως. Και μάλλον καλύτερα έτσι, όταν το έδαφος δεν είναι πολύ ανεπαρκές σε κάλιο. Η πράξη έχει δείξει ότι σε ένα μέσης μηχανικής σύστασης χωράφι τέσσερις ή πέντε υδρολιπάνσεις, η μία μετά την άνθιση, δίνουν καλά αποτελέσματα στο καλαμπόκι. Πάντως, είναι προφανές ότι η λίπανση πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο που να ικανοποιούνται οι ανάγκες της καλλιέργειας στις διάφορες φάσεις της ανάπτυξής της και όχι κατά… συνήθεια.