Στη λήξη της φτάνει αυτές τις ημέρες η προθεσμία που είχε τεθεί από το ΥΠΑΑΤ για την κατάθεση αίτησης για το Yποέργο 4 «Αναδιάρθρωση Καλλιεργειών» του Ταμείου Ανάκαμψης, με προϋπολογισμό δημόσιας ενίσχυσης 166.720.000 ευρώ. Μετά από αναβολές, η διαδικασία «άνοιξε» στις 31/10/2022 με πρόβλεψη να ολοκληρωθεί στις 22/1/2022 (δόθηκε παράταση).
Παρά το γεγονός ότι το θέμα της ανανέωσης των δέντρων και της στροφής σε ποικιλίες που θα εξασφαλίσουν αναβάθμιση της παραγωγικότητας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των καλλιεργειών παίζει διαχρονικά ψηλά στην αγροτική ατζέντα, μέχρι πρόσφατα είχαν εγκριθεί περί τις 20 αιτήσεις, βάσει του ρεπορτάζ της «ΥΧ».
Με δεδομένο ότι το ανώτατο ποσοστό ενίσχυσης για κάθε δράση αναδιάρθρωσης φτάνει τα 500.000 ευρώ, γίνεται αντιληπτό ότι το πρόγραμμα δεν δικαίωσε τις προσδοκίες.
Παρά το γεγονός ότι το πρόγραμμα της αναδιάρθρωσης προκηρύχθηκε με στόχο να αποτελέσει «ανάχωμα» για τα συλλογικά σχήματα στην κρίση και, μάλιστα, με τη συμμετοχή εκπροσώπων τους στη διαμόρφωσή του και στην προβολή του, το χαμηλό ενδιαφέρον αποτυπώνει μια αρνητική πραγματικότητα.
Αν δεν υπάρξει κάποιο μπαράζ υποβολής αιτήσεων της τελευταίας στιγμής, εκτός απροόπτου η απορροφητικότητα του προγράμματος αναμένεται να κινηθεί σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα κάτω του 10%, ενώ θεωρείται πιθανό να υπάρξει μεταφορά των αναξιοποίητων κονδυλίων σε άλλες δράσεις του Ταμείου για τους αγρότες (εκσυγχρονισμός, πράσινη μετάβαση στη μεταποίηση, γενετική βελτίωση, αγροτουρισμός).
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τραπέζι βρίσκεται και το απευκταίο σενάριο, που προβλέπει οι ανεκμετάλλευτοι πόροι να διοχετευθούν εκτός πρωτογενούς τομέα.
Ο πόλεμος και οι κακές χρονιές άλλαξαν τον σχεδιασμό
Ανασταλτικός παράγοντας στο αρχικό ενδιαφέρον που επέδειξαν ορισμένοι συνεταιρισμοί αποτέλεσε η πρόσφατη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με αρνητικές εξελίξεις στην αγορά συγκεκριμένων προϊόντων.
Όπως δήλωσε στην «ΥΧ» ο γενικός διευθυντής της Παναγειαλείου Ένωσης, Μίλτος Σταυρόπουλος, «όταν γνωστοποιήθηκε η προκήρυξη του προγράμματος, το ενδιαφέρον από την πλευρά των παραγωγών ήταν έντονο και αποτυπωνόταν ακόμα και σε χιλιάδες στρέμματα. Ωστόσο, μέσα σε μία διετία, η τιμή παραγωγού, όπως γνωρίζετε, κατρακύλησε, καθιστώντας πλέον την καλλιέργεια ασύμφορη για μεγάλο μέρος σταφιδοπαραγωγών. Παρά τις εκκλήσεις μας για αποσυμφόρηση της αγοράς και απορρόφησης των αποθεμάτων, το ΥΠΑΑΤ δεν έδωσε κάποια λύση, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει διάθεση από τους παραγωγούς για οποιαδήποτε επένδυση σε αναδιάρθρωση».
Παρόμοια ήταν η άποψη που εξέφρασε ο Βαγγέλης Κρανιώτης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μελιβοίας από τη Λάρισα, που εμπορεύεται μήλα, κάστανα και κεράσια: «Με την εξέλιξη που είχαμε στο κόστος παραγωγής, ειδικά μετά τον πόλεμο, είναι λογικό να μην είναι το πρώτο μέλημα των παραγωγών να επενδύσουν, αλλά να παραμείνουν βιώσιμοι».
Από την πλευρά του, ο υπεύθυνος επικοινωνίας του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου, Αντώνης Πολίτης, έθεσε την εν λόγω παράμετρο ως μία, αλλά όχι τη μοναδική για την απόφαση των παραγωγών και του συνεταιρισμού να μην προχωρήσουν σε αίτηση στο πρόγραμμα.
Έλλειψε η αναπλήρωση εισοδήματος
Σημαντική παράμετρος, η οποία φαίνεται να έλλειψε από το πρόγραμμα για να το καταστήσει περισσότερο ελκυστικό, ήταν η πρόβλεψη για αναπλήρωση εισοδήματος στους παραγωγούς μέχρι τα νέα δέντρα να καταστούν παραγωγικά.
Όπως δήλωσε στην «ΥΧ» ο Δημήτρης Τσάκωνας, πρόεδρος της Ομάδας Παραγωγών Εσπεριδοειδών «ΔΙΑΣ» Τραγανού (Ηλείας), «αν και υπήρχε ενδιαφέρον από παραγωγούς για υιοθέτηση νέων ποικιλιών που θα μπορούσαν να προσδώσουν νέα δυναμική στην εμπορία των πορτοκαλιών, υπήρχε το ερώτημα πώς ο αγρότης θα αντέξει οικονομικά την αναμονή έξι ή επτά ετών, μέχρι τα δέντρα να δώσουν παραγωγή και εισόδημα. Όταν άρχισαν να γνωστοποιούνται οι πληροφορίες για το πρόγραμμα, είχε αναφερθεί ότι θα υπάρχει αυτή η πρόβλεψη, όμως στη συνέχεια αυτό άλλαξε».
Με την άποψη αυτή συντάχθηκε και ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου, πρόεδρος του συνεταιρισμού «ΣΥΚΙΚΗ» από τη Μεσσηνία: «Εμείς είχαμε προβλέψει ότι το πρόγραμμα δεν θα ‘‘περπατούσε’’, εφόσον δεν προβλέπεται η αναπλήρωση του εισοδήματος. Έχουμε πραγματοποιήσει μελέτη, την οποία επικαιροποιούμε διαρκώς για το θέμα αυτό. Είχαμε θέσει το θέμα στο ΥΠΑΑΤ και μας είχαν απαντήσει ότι εφόσον το πρόγραμμα υλοποιείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, δεν ήταν εφικτό να γίνει κάτι τέτοιο».
Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκε και ο αντιπρόεδρος της ΕΑΣ Αιγιαλείας, Βασίλης Καρέλης, λέγοντας ότι «όταν έγινε μια εκδήλωση ενημέρωσης από πλευράς υπουργείου πριν από περίπου τρεις μήνες στο Άργος, τους είχαμε πει ότι δεν θα μπει κανείς παραγωγός λεμονιού στο πρόγραμμα για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπάρχει αναπλήρωση εισοδήματος. Στις λεμονιές πρέπει να περιμένεις δώδεκα χρόνια για να πάρεις παραγωγή. Πώς θα γίνει αυτό χωρίς να υπάρχει μια στήριξη για το διάστημα αυτό; Μια άλλη λύση που είχαμε προτείνει είναι η πρακτική του εμβολιασμού με νεραντζιά και διατήρηση του ριζικού συστήματος της λεμονιάς, όμως το πρόγραμμα προβλέπει μόνο την εκρίζωση δέντρων και την αντικατάστασή τους. Απ’ ό,τι γνωρίζω αυτό το ζήτησαν και άλλοι συνεταιρισμοί για τα εσπεριδοειδή».
Έβαλαν δύσκολα οι τεχνικές προδιαγραφές
Ο υπεύθυνος επικοινωνίας του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου, Αντώνης Πολίτης, δήλωσε στην «ΥΧ» ότι ο συνεταιρισμός δεν προχώρησε σε αξιοποίηση του προγράμματος για αιτίες που σχετίζονταν περισσότερο με οικονομοτεχνικές προβλέψεις του προγράμματος: «Το πρόγραμμα καλώς βγήκε. Δεν σημαίνει ότι επειδή δεν προχωρήσαμε σε αίτηση απέτυχε ως προσπάθεια. Αρχικά, υπήρχε ζωηρό ενδιαφέρον από μέλη μας, καθώς η αναδιάρθρωση είναι μια μεγάλη ανάγκη για την καλλιέργεια των μήλων. Ωστόσο, διάφοροι λόγοι που σχετίζονταν με τις διαφορετικές προδιαγραφές των εκμεταλλεύσεων των μελών μας, αλλά και με το γεγονός ότι ορισμένοι μπορεί να μη διέθεταν τα μεγέθη για να εκπληρωθούν συγκεκριμένες απαιτήσεις σχετικές με τζίρους και στρεμματικά ‘‘κατώφλια’’, τελικά οδήγησαν σε μη υλοποίηση του προγράμματος. Επιπλέον, κάποια μέλη μας είχαν ήδη ξεκινήσει την αναδιάρθρωση από άλλο πρόγραμμα, συνεπώς, ακόμα και να ήθελαν, δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν».
Σε μια ακόμα πρόβλεψη του προγράμματος στάθηκε ο πρόεδρος της «ΣΥΚΙΚΗ»: «Επιπλέον ανασταλτικός παράγοντας ήταν ότι δεν μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε ασκεπή, άδεια δηλαδή από δέντρα, αγροτεμάχια, αλλά υποχρεούμασταν να εκριζώσουμε κάποια δέντρα και να βάλουμε κάποια άλλα».
Λείπει η στρατηγική, λένε οι αγρότεςΑξίζει να σημειωθεί ότι πέρα από τις αιτίες που πιθανώς να αποθάρρυναν τους παραγωγούς, ορισμένοι εκπρόσωποι των συνεταιρισμών εξέφρασαν τον προβληματισμό τους για την έλλειψη μιας κεντρικής καθοδήγησης και κατάρτισης στρατηγικής, ώστε να πιάσουν τόπο οι ενισχύσεις. Ο πρόεδρος του συνεταιρισμού ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού (Κοζάνης), Νίκος Κουτλιάμπας, δήλωσε στην «ΥΧ»: «Εμείς στην αίτησή μας φτάσαμε στο ανώτατο όριο που μπορούσαμε να απορροφήσουμε, παρά το γεγονός ότι η δυναμική μας ήταν για παραπάνω από το όριο ενίσχυσης των 500.000 ευρώ. Θεωρώ ότι το πρόγραμμα στήθηκε λάθος και δόθηκε πολύ μικρό χρονικό περιθώριο για να εκπονηθεί μια μελέτη αναδιάρθρωσης χωρίς να υπάρχει μια κεντρική κατεύθυνση. Ο καθένας θα βάλει τις ποικιλίες που θεωρεί ότι είναι αναγκαίες, όμως απουσιάζει η εθνική στρατηγική». Από την πλευρά του, ο Βαγγέλης Κρανιώτης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μελιβοίας από τη Λάρισα, μας είπε: «Ποιος θα μας πιστοποιήσει ποιες είναι οι κατάλληλες ποικιλίες που θα αντέχουν σε μυκητολογικές ασθένειες, σε μια περίοδο που καλούμαστε από την ΕΕ να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε μια σειρά από φυτοπροστατευτικά; Θα γίνει ό,τι είχε γίνει και παλαιότερα που πρότειναν τις ποικιλίες ορισμένοι φυτωριούχοι;». |
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Υπαιθρος Χώρα»
που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2023
