Οπως έχει αναδείξει η «ΥΧ» σε προηγούµενα φύλλα, το πάθηµα της αρχικής υποτίµησης της σοβαρότητας του κορωνοϊού µπορεί να είναι το καµπανάκι που θα λειτουργήσει αφυπνιστικά για τις κυβερνήσεις, ώστε να επιδείξουν τα κατάλληλα αντανακλαστικά απέναντι στην απειλή της κλιµατικής αλλαγής.
Τώρα, αρκετοί εµπειρογνώµονες θεωρούν ότι η τελική επικράτηση έναντι του κορωνοϊού θα ενσταλάξει µεγαλύτερη σοφία, αλλά και εκτίµηση για το τι µπορούν τελικά να κάνουν οι κυβερνήσεις, η επιστήµη και ο επιχειρηµατικός κόσµος για την αντιµετώπιση µιας µεγάλης πρόκλησης. Υπάρχουν όµως και κάποιοι λιγότερο αισιόδοξοι.
Για εκείνους, η οικονοµική ζηµία από την υγειονοµική κρίση είναι πολύ πιθανό να «εκτροχιάσει» τις προσπάθειες µετριασµού της κλιµατικής αλλαγής για τα επόµενα χρόνια. Η άποψη ότι η πανδηµία και η κλιµατική αλλαγή αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νοµίσµατος κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Αυτό κάνει πολλούς να ευελπιστούν ότι η κοινωνία είναι πλέον ικανή να αντιληφθεί την αναγκαιότητα του καθορισµού µηδενικών εκποµπών, όπως ακριβώς κατανόησε τον επιβεβληµένο χαρακτήρα των περιοριστικών µέτρων που επιβλήθηκαν για την προστασία από τον κορωνοϊό.
«Όπως λέει ο [δισεκατοµµυριούχος επιχειρηµατίας] Μπιλ Γκέιτς, αµφότερες [η πανδηµία και η κλιµατική αλλαγή] απαιτούν καινοτοµία, επιστήµη και παγκόσµια συνεργασία.Οι αισιόδοξοι λένε ότι οι ξαφνικές αλλαγές στις ζωές µας από τη νόσο COVID-19 θα µας διδάξουν περί των αρετών της αλληλοβοήθειας και θα ταρακουνήσουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ώστε να είναι καλύτερα προετοιµασµένοι ενόψει µελλοντικών κινδύνων. Να αφουγκράζονται δηλαδή περισσότερο τις προειδοποιήσεις των ειδικών, παρά να εφησυχάζουν σκεπτόµενοι ότι το χειρότερο σενάριο δεν πρόκειται να επιβεβαιωθεί ποτέ», επισηµαίνει ο δηµοσιογράφος Fred Pearce σε άρθρο του για το διαδικτυακό περιοδικό Yale Environment 360.
Αυτή η αισιόδοξη αντίληψη ενισχύεται από φωνές όπως αυτή του επικεφαλής οικονοµολόγου του Διεθνούς Οργανισµού Ενέργειας (ΙΕΑ), Φατίχ Μπιρόλ, ο οποίος τον περασµένο µήνα χαρακτήρισε την υγειονοµική κρίση ως «ιστορική ευκαιρία να οδηγήσουµε τις επενδύσεις στην ενέργεια σε µια πιο βιώσιµη πορεία». Με τις κυβερνήσεις των κρατών της G20 να δεσµεύονται να εκταµιεύσουν περίπου 4,5 τρισ. ευρώ για να τονώσουν τις οικονοµίες τους από τα περιοριστικά µέτρα, ο Μπιρόλ τις κάλεσε «να βάλουν την καθαρή ενέργεια στο επίκεντρο των σχεδίων τόνωσης για την αντιµετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού». Εάν, όντως, το πράξουν, θα είναι ένα κρίσιµο σηµείο καµπής.
Η πιο απαισιόδοξη οπτική
Πολλοί, πάντως, δεν πείθονται από αυτά τα ενθαρρυντικά πρώτα δείγµατα γραφής, προειδοποιώντας ότι δεν πρέπει να συµπεραίνουµε µε βάση τα πρόσκαιρα περιβαλλοντικά οφέλη από το βραχυπρόθεσµο lockdown.
Όπως επισηµαίνει ο Pearce, οι περισσότεροι αναλυτές συµφωνούν ότι η µείωση των εκποµπών θα είναι ιδιαίτερα βραχύβια. Στην Κίνα, επί παραδείγµατι, οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα µειώθηκαν κατά περίπου 25% τον Φεβρουάριο, στην καρδιά των απαγορεύσεων, καθώς τότε έκλεισαν πολλοί σταθµοί ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν µε καύση άνθρακα. Ωστόσο, σύµφωνα µε τη Lauri Myllyvirta του Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA), ενός ανεξάρτητου ερευνητικού ινστιτούτου µε έδρα τη Φινλανδία, η καύση άνθρακα είχε επανέλθει στο φυσιολογικό µέχρι τα τέλη Μαρτίου.
Ούτως ή άλλως, η µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα για το 2020 σε παγκόσµιο επίπεδο αναµένεται πολύ µικρή, πιθανώς µεταξύ 0,5% και 2,2%, όπως εξηγούν οι Αµερικανοί κλιµατικοί επιστήµονες Zeke Hausfather και Seaver Wang, από το ερευνητικό ίδρυµα Breakthrough Institute της Καλιφόρνια. Όσον αφορά το πολιτικό σκηνικό, οι απαισιόδοξοι θεωρούν πολύ πιο πιθανό το ενδεχόµενο ενός πισωγυρίσµατος, παρά ενός άλµατος προς τα εµπρός. «Θεωρούν ότι η ανησυχία της κοινής γνώµης και τα απεγνωσµένα µέτρα από τις κυβερνήσεις και τους τραπεζίτες για την τόνωση της οικονοµικής ανάπτυξης θα συνδυαστούν για να ενθαρρύνουν τις κοντόφθαλµες πολιτικές και την άνοδο του εθνικισµού.
Επιπλέον, πιστεύουν ότι τα οικονοµικά ερεθίσµατα θα ενισχύσουν τις ενεργοβόρες βιοµηχανίες και τις βιοµηχανίες ορυκτών καυσίµων, δίνοντας το πράσινο φως για τη λεηλασία φυσικών πόρων όπως τα τροπικά δάση» επισηµαίνει ο Pearce.
«Ο ιός έχει δηµιουργήσει µια οικονοµική κρίση και οι πολίτες θα είναι λιγότερο πρόθυµοι να πληρώσουν το τίµηµα για τη διάσωση των µελλοντικών γενεών», προειδοποιεί ο Dieter Helm, οικονοµολόγος ενέργειας στο Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης και σύµβουλος διαδοχικών βρετανικών κυβερνήσεων. Αναρωτιέται, µάλιστα, εάν η άφιξη του κορωνοϊού µπορεί να σηµατοδοτήσει την εξαφάνιση του στόχου για επίτευξη µηδενικών εκποµπών άνθρακα από τον πολιτικό λόγο…
