Θετική, αλλά αδύναμη η ΚΑΠ στην ανανέωση των γενεών στην ύπαιθρο

Θετική, αλλά όχι αρκετή απεδείχθη η συμβολή της ΚΑΠ κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο στην ανανέωση των γενεών στην ευρωπαϊκή ύπαιθρο, γεγονός που καθιστά την προσέλκυση των νέων αγροτών ως έναν από τους βασικούς στόχους της αγροτικής πολιτικής για τα επόμενα χρόνια.

Η «ΥΧ» ήδη σε προηγούμενα ρεπορτάζ της έχει αναδείξει τα προβλήματα και τις αδυναμίες που εξακολουθούν να στέκονται εμπόδιo στην προσπάθεια των νέων ανθρώπων είτε να παραμείνουν στην ύπαιθρο είτε να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα.

Τα παραπάνω έρχεται να επιβεβαιώσει μία νέα έρευνα που διεξήχθη για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία η ΚΑΠ την περίοδο 2014-2020 δεν κατάφερε από μόνη της να προσελκύσει και να κρατήσει νέους αγρότες στον πρωτογενή τομέα. «Οι ηλικιωμένοι αγρότες που παραμένουν ενεργοί και στις εκμεταλλεύσεις είναι ένα ζήτημα», σημειώνεται στην αξιολόγηση με την επισήμανση ότι το 2016 μόνο το 11% των εκμεταλλεύσεων διοικείτο από άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών.

Ναι μεν, αλλά…

Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα αξιολόγησης η στήριξη που παρέχεται μέσω της ΚΑΠ με τα λεγόμενα «μέτρα ανανέωσης γενεών» έχει θετικό αντίκτυπο στην αύξηση του αριθμού των νέων γεωργών, αν και σε περιορισμένο βαθμό. Αυτός ο θετικός αντίκτυπος εξαρτάται όμως και από άλλους παράγοντες. Για παράδειγμα, τα κοινωνικοπολιτισμικά και ευρύτερα οικονομικά κίνητρα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην απόφαση των νέων να ενταχθούν στον αγροτικό τομέα ή να ζήσουν σε αγροτικές περιοχές.

Τα μέτρα, υποστηρίζεται στην έρευνα, βελτιώνουν την απόδοση των αγροτικών επιχειρήσεων, την ανθεκτικότητά τους και την ασφαλή μεταφορά των εκμεταλλεύσεων από την παλαιότερη στη νεότερη γενιά. Ωστόσο, τα ίδια αυτά μέτρα δεν συμβάλλουν τόσο στη διαδοχή των εκμεταλλεύσεων, κυρίως εκτός της ίδιας οικογένειας. Κύρια εμπόδια στην είσοδο των νέων ανθρώπων στον πρωτογενή τομέα παραμένουν η δυσκολία πρόσβασης σε γη και κεφάλαια.

Μπορεί με βάση το Υπομέτρο 6.1. οι δικαιούχοι να λαμβάνουν πριμ εγκατάστασης, ωστόσο, όπως παραδέχονται οι ερευνητές, αυτό δεν αρκεί. Ανεπαρκής φαίνεται πως είναι και η πρόσβαση στη γνώση και στις συμβουλευτικές υπηρεσίες, παρά το γεγονός ότι οι αρχηγοί των εκμεταλλεύσεων κυρίως ηλικίας κάτω των 35 ετών έχουν καλό επίπεδο κατάρτισης. Η υποστήριξη της αγροτικής ανάπτυξης, εκτός από άλλες πολιτικές της ΕΕ, όπως τα περιφερειακά ταμεία και το ταμείο συνοχής, απαιτεί καλύτερες υπηρεσίες και υποδομές (συμπεριλαμβανομένης της ευρυζωνικότητας), που είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαιθρο.

Νέα ΚΑΠ

Όπως επισημαίνεται από την Κομισιόν, η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί, αρκεί τα κράτη-μέλη να αναπτύξουν ολοκληρωμένες προσεγγίσεις στο εθνικό στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ που θα καταρτίσουν. Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση Νέων Αγροτών (CEJA) εξηγεί ότι η ανανέωση γενεών είναι μια τεράστια πρόκληση που απαιτεί μία σειρά δράσεων στην ενίσχυση της εγκατάστασης, στην υποστήριξη επενδύσεων, στην ανταλλαγή γνώσεων, στις συμβουλευτικές υπηρεσίες και στη φορολογία.

Εξάλλου, η CEJA, στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, διεκδικεί τουλάχιστον το 4% των κονδυλίων από τις άμεσες ενισχύσεις που διατίθενται για συμπληρωματική ενίσχυση, να προορίζεται για την ενίσχυση της πρώτης εγκατάστασης και την επενδυτική στήριξη σε νέους αγρότες (υπενθυμίζεται ότι η πρόταση αυτή υποστηρίζεται από μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου).