Το κουδούνι δεν χτύπησε για πολλά σχολεία της υπαίθρου
Για ακόμη μία χρονιά, λόγω του δημογραφικού προβλήματος, αλλά και συνολικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες, τα σχολεία της υπαίθρου αποδεκατίζονται ή συρρικνώνονται και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες μεταφέρονται σε κωμοπόλεις, αλλά και σε αμιγώς αστικές περιοχές. Η κατάσταση αυτή οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη μεγάλη συρρίκνωση ακόμα και των κωμοπόλεων, οι οποίες παρουσίαζαν μια κινητικότητα μέχρι και σήμερα.
Οι σύγχρονες υποδομές στην υγεία και την παιδεία, καθώς και η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, με επίκεντρο τον πρωτογενή τομέα, αποτελούν μονόδρομο για την αναχαίτιση του προβλήματος, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την παραμονή νέων ανθρώπων στην ύπαιθρο. Τα τελευταία προκεχωρημένα φυλάκια της υπαίθρου, όπως γράψαμε και παλαιότερα, είναι οι κωμοπόλεις και τα κεφαλοχώρια. Αν και αυτά δεν μπορέσουν να συγκρατήσουν κόσμο, η αγροτική μας οικονομία, έτσι όπως τη γνωρίζαμε, δεν θα έχει μέλλον.
Με αφορμή τη νέα σχολική περίοδο, η «ΥΧ» καταγράφει την κατάσταση που επικρατεί στον τομέα της εκπαίδευσης σε πολλές περιοχές της χώρας, αλλά και τον αντίκτυπο στους ανθρώπους της υπαίθρου.
Αναστολή λειτουργίας σε 73 σχολικές μονάδες της Θεσσαλίας
Η σχολική χρονιά ξεκίνησε για τους μαθητές και τις μαθήτριες όλης της χώρας, όμως το κουδούνι δεν χτύπησε σε όλα τα σχολεία. Συνολικά, 73 σχολεία στη Θεσσαλία αναστέλλουν τη λειτουργία τους, εικόνα που αφορά Δημοτικά και Νηπιαγωγεία στους τέσσερις νομούς της.
Συγκεκριμένα, αναστέλλεται η λειτουργία 51 Νηπιαγωγείων και 22 Δημοτικών στους τέσσερις νομούς της Θεσσαλίας (Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων, Καρδίτσας), για το σχολικό έτος 2024-2025, κυρίως λόγω έλλειψης μαθητικού δυναμικού, όπως προβλέπει απόφαση της αναπληρώτριας περιφερειακής διευθύντριας Εκπαίδευσης, Βασιλικής Ζιάκα.
Για συνεχή μείωση του μαθητικού δυναμικού τα τελευταία χρόνια έκανε λόγο η κα Ζιάκα, παραθέτοντας τα στοιχεία της επίσημης σελίδας της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, όπου το 2023-2024 οι εγγραφές στα Νηπιαγωγεία της ΠΔΕ Θεσσαλίας ήταν 505 λιγότερες από ό,τι το 2022-2023, ενώ φέτος οι εγγραφές στα Νηπιαγωγεία της ΠΔΕ Θεσσαλίας ήταν 514 λιγότερες από το 2023-2024.
«Η λειτουργία των μονάδων αναστέλλεται για έναν χρόνο. Οι αναστολές έγιναν έπειτα από εισηγήσεις των διευθυντών εκπαίδευσης, με την ΠΔΕ να εφαρμόζει τον νόμο και να παίρνει τις σχετικές αποφάσεις», εξήγησε η κα Ζιάκα, συμπληρώνοντας, όμως, ότι πρόκειται για αναστολή και όχι για κατάργηση των σχολικών μονάδων. «Σε περίπτωση που υπάρξουν μαθητές τη νέα χρονιά, οι σχολικές μονάδες θα επαναλειτουργήσουν κανονικά. Δεν καταργούνται, απλώς αναστέλλουν τη λειτουργία τους για φέτος», σημείωσε η αν. περιφερειακή διευθύντρια Εκπαίδευσης Θεσσαλίας.
Αξίζει να σημειωθεί πως, σε επίπεδο Θεσσαλίας, οι περισσότερες αναστολές λειτουργίας σχολικών μονάδων καταγράφονται στην ΠΕ Τρικάλων, σε μια απόφαση που αφορά 20 Νηπιαγωγεία και 11 Δημοτικά Σχολεία.
Υπογεννητικότητα
Το Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (ΙΔΕΜ) παρουσίασε μια μελέτη, με θέμα «Μία στις τρεις από τις 1.035 Δημοτικές Ενότητες στη χώρα μας έχουν λιγότερες από δέκα γεννήσεις ετησίως, ένα παράδοξο;», με αφορμή τις αποφάσεις του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για αναστολή λειτουργίας πλήθους Δημοτικών και Νηπιαγωγείων.
Μάλιστα, στο προλογικό σημείωμα της μελέτης αναφέρεται ότι «η μείωση των γεννήσεων τις τελευταίες δεκαετίες είναι γεγονός. Σε εθνικό επίπεδο, αν περιοριστούμε στη μετά το 1980 περίοδο, θα διαπιστώσουμε ότι αυτές μειώθηκαν κατά 37% ανάμεσα στο 1979-1983 και το 2014-2019, ενώ αναμένεται να μειωθούν ακόμη κατά 14% την εξαετία 2020-2025», με τη μείωση να αποτυπώνεται στον νεανικό πληθυσμό, ξεκινώντας αρχικά από αυτόν της προσχολικής ηλικίας και συνεχίζοντας σε αυτόν που διατρέχει όλες τις βαθμίδες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Η θεσσαλική ύπαιθρος ερημώνει. Στα πλημμυρόπληκτα χωριά, οι κάτοικοι φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει οριστικά τις εστίες τους. Στα απομακρυσμένα χωριά, όπου η πρόσβαση και η μετακίνηση τους χειμερινούς μήνες είναι δύσκολη, οικογένειες με μικρά παιδιά μετεγκαθίστανται, αναζητώντας καλύτερες και πιο ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης και μάθησης για τα παιδιά τους. Αν, λοιπόν, δεν υπάρξουν άμεσες παρεμβάσεις από την πολιτεία, τα σχολεία στην ύπαιθρο θα ερημώσουν και μαζί με αυτά και η ελληνική περιφέρεια.
Στις 34 οι μονάδες που τέθηκαν σε αναστολή στην Πελοπόννησο
Συνολικά 34 σχολικές μονάδες, εκ των οποίων 21 Νηπιαγωγεία και 13 Δημοτικά Σχολεία, έχουν τεθεί σε αναστολή λειτουργίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, αναδεικνύοντας για ακόμη μία χρονιά τις συνέπειες του δημογραφικού προβλήματος. Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι και το γεγονός ότι από τις 34 σχολικές μονάδες που έκλεισαν, μόνο μία έβαλε «λουκέτο» λόγω κτηριακών προβλημάτων, ενώ για τη συντριπτική πλειονότητα η αναγραφόμενη αιτιολογία του κλεισίματος ήταν οι μηδενικές εγγραφές, ή αλλιώς η έλλειψη μαθητικού δυναμικού.
Μέχρι τώρα, δεν έχουν καταγραφεί αντιδράσεις από συλλόγους γονέων για πιθανά προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν. Πάντως, ο προϊστάμενος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Αργολίδας, Δημήτρης Σίδερης, δήλωσε ότι «στην Αργολίδα έχουμε ελάχιστες εγγραφές, λόγω του δημογραφικού προβλήματος. Αυτό είναι ένα πολυετές πρόβλημα, που σιγά-σιγά επιδεινώνεται.
«Οι αναστολές έγιναν έπειτα από εισηγήσεις των διευθυντών εκπαίδευσης, με την ΠΔΕ να εφαρμόζει τον νόμο και να παίρνει τις σχετικές αποφάσεις», εξήγησε η αναπληρώτρια περιφερειακή διευθύντρια Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, Βασιλική Ζιάκα, συμπληρώνοντας, όμως, ότι πρόκειται για αναστολή και όχι για κατάργηση των σχολικών μονάδων
Χαρακτηριστική είναι η εικόνα σε χωριά όπως τα Πυργιώτικα, που φέτος δεν είχαμε καμία εγγραφή. Αφήσαμε κατά παρέκκλιση σχολείο στην ορεινή Σκοτεινή και στο Αραχναίο, με πέντε μαθητές και κάτω, λόγω της απόστασης που υπάρχει με άλλα σχολεία. Σε ό,τι αφορά την Ερμιόνη, οι κτηριακές εγκαταστάσεις είναι η μία δίπλα στην άλλη».
Στη συνέχεια, ο Δημήτρης Σίδερης εξήγησε ότι «τα σχολεία της περιφέρειας είχαν πρόβλημα, τη στιγμή που καταγράφαμε συνωστισμό στα σχολεία του Ναυπλίου και του Άργους, αφού οι γονείς δεν ήθελαν τα παιδιά τους να είναι σε σχολείο του χωριού, αλλά κοντά στον χώρο εργασίας τους. Αυτό αύξησε τα προβλήματα που απειλούν με “λουκέτο” τα περιφερειακά σχολεία. Έτσι, οδηγηθήκαμε σε μείωση των δομών στην περιφέρεια. Η υπογεννητικότητα, σε συνδυασμό με την άρνηση των γονέων να αφήσουν τα παιδιά τους στο σχολείο του χωριού, εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για το μέλλον».
Λιγότερα σχολεία και στη Δυτική Ελλάδα
Συνεχίζεται η φθίνουσα πορεία της υπαίθρου και στη Δυτική Ελλάδα, εξαιτίας της συρρίκνωσης του πληθυσμού με συνεπακόλουθη μείωση του αριθμού των σχολείων, είτε μετά από συγχωνεύσεις είτε μετά από αναστολή της λειτουργίας τους.
Πρόκειται για μία κατάσταση που έχει ξεκινήσει τις τελευταίες δεκαετίας και συνεχίζεται με μεγαλύτερη ένταση, καθώς τα ερημωμένα χωριά αποτελούν γνώριμη πλέον εικόνα, χωρίς σχολεία, χωρίς καφενεία, χωρίς ανθρώπους. Οι τοπικές κοινότητες βλέπουν τους πληθυσμούς τους να μειώνονται και τους νέους να αναζητούν ευκαιρίες σε μεγάλες πόλεις. Στην Ηλεία, συγχωνεύθηκαν το δημοτικό Σχολείο Κρεστένων και το Δημοτικό Σχολείο Φρίξας σε 10θέσιο Δημοτικό Σχολείο Κρεστένων, το 1ο Νηπιαγωγείο Λεχαινών και το Νηπιαγωγείο Κουρτεσίου σε 2θεσιο, το 1ο Νηπιαγωγείο Λεχαινών, το Νηπιαγωγείο Καρδαμά και το Νηπιαγωγείο Δουνέικων σε 1θεσιο Νηπιαγωγείο Καρδαμά και το Νηπιαγωγείο Χανακίων με το Νηπιαγωγείο Πράσινου σε 1θεσιο Νηπιαγωγείο Χανακίων. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν υποβιβασμοί σχολείων, με μείωση θέσεων.
Την ίδια ώρα, με κατάληψη απάντησαν οι γονείς και οι μαθητές του Γενικού Λυκείου Βαρθολομιού στην απόφαση του υπουργείου να μην εγκρίνει ολιγομελή τμήματα Β’ τάξης της μονάδας κατά τη σχολική χρονιά 2024-2025. Αντίστοιχο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και σχολικές μονάδες στον δήμο Ανδραβίδας – Κυλλήνης, σε Λεχαινά και Ανδραβίδα, με τη δημοτική αρχή να προβαίνει σε έκτακτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, από την οποία εξέδωσε ψήφισμα που ζητά την απόσυρση της εν λόγω απόφασης. Από αυτή την απόφαση επηρεάζονται δύο τμήματα της Γ’ Λυκείου στο ΓΕΛ Λεχαινών και ένα τμήμα της Γ’ Λυκείου στο ΓΕΛ Ανδραβίδας.
Στην Αιτωλοακαρνανία, η φετινή σχολική χρονιά ξεκίνησε με τους χειρότερους οιωνούς για τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σε κεντρικά και περιφερειακά σχολεία της περιοχής καταργούνται μαζικά τμήματα στο γυμνάσιο Καλυβίων, Παναιτωλίου, Γαβαλούς, στο ΕΠΑΛ Καινουργίου, στο ΓΕΛ Γαβαλούς, αλλά και στο Γυμνάσιο Ματαράγκας, Κατούνας και Παλαίρου, αναγκάζοντας μαθητές από απομακρυσμένα χωριά, με οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, να μετακινηθούν σε άλλα σχολεία, με κίνδυνο να διακόψουν τις σπουδές τους.
Σημαντικό ζήτημα έχει προκύψει και στην Αχαΐα με τις συγχωνεύσεις τμημάτων, αλλά και με κατάργηση άλλων, προκαλώντας σοβαρό ζήτημα είδικότερα σε περιπτώσεις μαθητών που φέτος θα ολοκλήρωναν την φοίτησή τους και τώρα θα βρεθούν στο κενό, καθώς το τμήμα ειδικότητας που φοιτούσαν καταργείται.
