Οριστική λύση για αγρότες, που καλλιεργούν δασωμένους αγρούς και δεν κατείχαν ισχυρούς τίτλους ιδιοκτησίας, φέρνει ο νέος νόμος Φάμελλου για τους δασικούς χάρτες ο οποίος τροποποιεί διατάξεις, αλλά δεν αλλάζει το περιεχόμενο του ν. 4280/2014. Επιχειρεί να επιλύσει ένα πρόβλημα δεκαετιών, περιλαμβάνει ευεργετικές διατάξεις, κυρίως για αγρότες που κατέχουν κληροτεμάχια και ταλαιπωρήθηκαν επί δεκαετίες στα δικαστήρια (αγρότες-πρόσφυγες, παραγωγούς που είχαν γη από αναδασμούς, χρήστες βοσκοτόπων μετακινούμενους και μη κ.ά.). Δίνει τη δυνατότητα αναγνώρισης εξαγοράς ή χρήσης αγρών, που ήταν σε ερμαφρόδιτο καθεστώς και οι παραγωγοί ήταν σε μόνιμη αντιπαλότητα με τα δασαρχεία.
Στα θετικά του νομοσχεδίου είναι πως βάζει φρένο στις καταπατήσεις, αποδέχεται ότι πρέπει να υπάρξουν οριστικές λύσεις στην αλλαγή χρήσης γης, πριν το 1975. Δεν βάζει, όπως ειπώθηκε, το δάχτυλο επί τον τύπον των ήλων για τις αλλαγές χρήσης, αλλά έχει αρκετές ασάφειες, όπως επισημάνθηκε, που θα χρειαστούν αρκετές ερμηνευτικές εγκύκλιοι, προκειμένου να εφαρμοστεί στην πράξη. Προβλέπει, δε, χαράτσια, που είναι μειωμένα, αλλά υπαρκτά, όπου δεν υπάρχουν ισχυροί τίτλοι ιδιοκτησίας και όπου οι δήμοι, για λόγους πραγματικούς ή εξαιτίας κωλυσιεργίας, δεν έχουν προσδιορίσει επακριβώς τις οικιστικές πυκνώσεις.
Κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων, τόσο στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου όσο και στην Ολομέλεια της Βουλής κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου, επισημάνθηκε ότι χρειάζεται να υπάρξουν βελτιώσεις, να μειωθεί το τέλος αντιρρήσεων και το τέλος αλλαγής χρήσης. Παράταση, ήδη, έχει ζητηθεί από βουλευτές της Δωδεκανήσου, καθώς υπάρχουν νησιά που δεν καλύπτονται με τεχνικές υπηρεσίες, αφού λ.χ. στην Κάλυμνο, υπάρχει μόνο ένας υπάλληλος που εξυπηρετεί 12 νησιά, ενώ υποστελεχωμένες είναι οι υπηρεσίες και στις Κυκλάδες.
Κατά την εκτίμηση βουλευτών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, χαράτσι θα κληθούν να πληρώσουν χιλιάδες Έλληνες πολίτες, διότι περίπου 1-1,5 εκατομμύριο στρέμματα θεωρούνται δασικές εκτάσεις, ενώ αυτές έχουν αλλάξει χρήση: αγρότες, κτηνοτρόφοι, ξενοδόχοι, ιδιοκτήτες κατοικιών, αλλά και ορισμένοι πρόσφυγες κ.ά.
Ποιοι μπορούν να υποβάλλουν αντιρρήσεις
Αντιρρήσεις μπορούν να υποβάλουν όλοι όσοι θεωρούν ότι θίγονται, μετά την ανάρτηση του δασικού χάρτη της περιοχής. Υπάρχει σύγχυση σχετικά με τις ημερομηνίες, οι οποίες εξαρτώνται από την ημερομηνία ανάρτησης και κύρωσης των δασικών χαρτών, αλλά δεν πληρώνουν όλοι τέλος αντιρρήσεων. Αντιρρήσεις μπορούν να υποβάλουν αγρότες, κτηνοτρόφοι, ξενοδόχοι, επιχειρηματίες κ.ά., αλλά και ιδιώτες, των οποίων η περιουσία, τα σπίτια, τα χωράφια, τα βοσκοτόπια, τα ξενοδοχεία τους είναι με τις αεροφωτογραφίες του 1945, εκτάσεις δασικού χαρακτήρα και δεν έχουν καταγραφεί σωστά, κατά την ανάρτηση των δασικών χαρτών. Όσοι θεωρούν ότι υπάρχει πρόβλημα με τα χωράφια τους, καταρχήν απευθύνονται στα Δασαρχεία, καθώς με τον νέο νόμο προβλέπεται συγκρότηση Επιτροπής Εξέτασης Αντιρρήσεων. Ενδέχεται να χρειαστεί να ενημερωθούν και από τον δήμο τους, εάν έχουν σταλεί οι οικιστικές πυκνώσεις. Ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την ανάρτηση των δασικών χαρτών θα πρέπει να είναι οι αγρότες που δεν επιδοτούνται, αλλά τα χωράφια ή οι κτηνοτροφικές τους εκμεταλλεύσεις ενδέχεται να χαρακτηρίζονται δασικά (π.χ. χοιροτρόφοι, πτηνοτρόφοι). Επίσης, οι αγρότες που πρέπει να τρέξουν είναι από τη Μεσσηνία, την Ηλεία κ.ά., όπου αναρτήθηκαν γρήγορα οι δασικοί χάρτες, διότι οι ημερομηνίες είναι ασφυκτικές μέχρι τον Ιούνιο και, ακόμη, όσοι αγρότες ασχολούνται με τον αγροτουρισμό κι έχουν εκμεταλλεύσεις εντός δασικών εκτάσεων, αλλά και όσοι έχουν ξενοδοχεία σε χαρακτηρισμένες δασικές εκτάσεις, π.χ. Χαλκιδική, Σποράδες κ.ά. Παράταση αναμένεται να δοθεί και σε περιοχές, όπου οι δασικοί χάρτες αναρτήθηκαν με άλλα κριτήρια, δηλαδή πριν την πρωθυπουργία Τσίπρα, με το προηγούμενο καθεστώς (λ.χ. Κιλκίς).
Ποιοι πρέπει να καταθέσουν τέλος αντιρρήσεων
Το τοπίο παραμένει θολό και ασαφές, παρόλο που η κυβέρνηση έχει εισηγηθεί τα πρόδηλα λάθη, που δεν προέρχονται από τους αγρότες ή τους πολίτες, να εξαιρεθούν από το τέλος αντιρρήσεων. De facto δεν χρειάζεται να καταθέσουν αντιρρήσεις όσοι έχουν αγροτεμάχια, που απεικονίζονται και το 1945 και σήμερα, ως αγροτικά, ενώ εύλογη παράταση ενός έτους θα υπάρξει για όσους δηλώνουν τα χωράφια τους στο ΟΣΔΕ. Για αναδασωτέες περιοχές, εφόσον δεν είχε εξαιρεθεί η αγροτική γη, καθώς υπήρξαν λανθασμένα στοιχεία, καλό θα είναι να απευθύνονται, προτού καταθέσουν οποιαδήποτε αίτηση, στα δασαρχεία.
Ποιο είναι το όφελος για τα κληροτεμάχια
Ο νέος νόμος φέρνει ευνοϊκές ρυθμίσεις για όσους είχαν κληροτεμάχια, δηλαδή κλήρους που προέκυψαν, κυρίως κατά την αποκατάσταση του Μικρασιατικού Ελληνισμού από Σμύρνη, Πόντο, Καππαδοκία. Τα λεγόμενα κληροτεμάχια ήταν κατά κανόνα αγροτικοί κλήροι, που δόθηκαν στους πρόσφυγες για την εγκατάστασή τους ή εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις, που αναγκάστηκαν να καλλιεργήσουν οι ίδιοι, για να ζήσουν. Ωστόσο, πολλές φορές αγρότες και κτηνοτρόφοι αντιμετώπιζαν ταλαιπωρία από τα δασαρχεία, που δεν αναγνώριζαν τα κληροτεμάχια, με αποτέλεσμα, να θεωρούνται παράνομοι και να διώκονται και ποινικά. «Στη δεκαετία του ΄60 το δασαρχείο Βέροιας κάλεσε ορισμένους κατόχους τέτοιων εκτάσεων και τους υποχρέωσε να υπογράψουν ότι θα πάψουν να καλλιεργούν, κάτι που δε συνέβη ποτέ», αναφέρει ο Γιώργος Ουσουρζίδης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ημαθίας και επισημαίνει πως το 2016, μετά από καταγγελία, το δασαρχείο Βέροιας ανέκρινε 14 κατοίκους, που καλλιεργούσαν τα κατεχόμενα χωράφια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο φάκελος να πάει στον εισαγγελέα και ήδη ένας κάτοικος, να έχει καταδικαστεί. Πρόκειται για μία αδικία άνω των 80 χρόνων, που την έχουν θέσει επανειλημμένα εκπρόσωποι φορέων και Μικρασιάτες, αγρότες και απόγονοι αγροτών. Αφορούν, δε, πάνω από το 1/3 των αγροτεμαχίων της Ελλάδας ή δασωμένων αγρών, καθώς αρκετοί εγκατέλειψαν τη γη τους, με το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα.«Υπάρχουν περιπτώσεις που έχουν ξεκινήσει δικαστικοί αγώνες, ήδη από το 1935», εξηγεί ο τομεάρχης Αγροτικού των ΑΝΕΛ, Γιώργος Λαζαρίδης.
Τι πληρώνει κάποιος που έχει και χρησιμοποιεί εκχερσωμένο αγρό
Το τέλος χρήσης ή εξαγοράς εξαρτάται και προσδιορίζεται ανάλογα με την αντικειμενική αξία. Επίσης, αυτό εξαρτάται από το εάν πρόκειται για εκχερσωμένο αγρό πριν το 1975 ή όχι. Με τις προηγούμενες ρυθμίσεις, έπρεπε να πληρωθεί το 1/3 της εμπορικής αντικειμενικής αξίας, με τις τωρινές ρυθμίσεις, όποιος έχει εκχερσωμένο αγρό, πριν το 1975, καλείται να πληρώσει το ¼ για τέλος εξαγοράς σε 100 δόσεις, με τίμημα όχι λιγότερο των 30 ευρώ, ειδάλλως τίμημα χρήσης. Αδιευκρίνιστο παραμένει τι συμβαίνει με όσους έχουν κάνει αλλαγή χρήσης και τι τίμημα θα πληρώσουν. Υπενθυμίζουμε ότι στις δασικές εκτάσεις η αντικειμενική αξία, κατά κανόνα, είναι χαμηλή. Αίνιγμα παραμένει τι συμβαίνει με δασικές εκτάσεις, που προέκυψαν μετά από αποξηράνσεις λιμνών, ποταμών κ.ά.
Τι συμβαίνει με τις περιοχές που ήταν δασικές και έχουν αλλάξει χρήση
Ως προς τα σχέδια των οικισμών και τις οικιστικές πυκνώσεις, κατά τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος, Μ. Φάμελλο, οι πολίτες μπορούν με βεβαίωση των Υπηρεσιών Δόμησης, να κάνουν ατελώς δήλωση, εάν είναι εντός οικισμών, συνεπώς να μην ανακύψει κανένα θέμα εμπλοκής με τον δασικό χαρακτηρισμό. Μέχρι στιγμής, πάντως, οι δήμοι έχουν ανταποκριθεί σε ποσοστό μόλις 40%.
Τι έγγραφα πρέπει να προσκομίσουν οι ενδιαφερόμενοι
Οι ενδιαφερόμενοι και για τις αγροτικές εκτάσεις και για τις χορτολιβαδικές, που θεωρούνται δασικές, εφόσον έχουν αντιρρήσεις, χρειάζεται να προσκομίσουν έγγραφα. Οι ένορκες καταθέσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εφόσον συνοδεύονται και από άλλα έγγραφα, π.χ. τίτλους ιδιοκτησίας, ΟΣΔΕ, αποδείξεις από Εφορίες, Κτηματολόγιο κ.ά.
