Το top-5 της τοπικής αγροδιατροφής
Ο κατάλογος των προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι μακρύς, αλλά κυρίως πλούσιος, συνδυάζοντας τις ατόφιες παραδοσιακές γεύσεις με εκλεκτά κρασιά διακεκριμένων οινοποιείων. Ανάμεσά τους είναι το ΠΓΕ ελαιόλαδο και η ΠΟΠ θρούμπα Θάσου. Στο Κάτω Νευροκόπι, καλλιεργούνται ΠΓΕ πατάτα, φασόλια γίγαντες – ελέφαντες και φασόλια κοινά – μεσόσπερμα. Στα τυριά συγκαταλέγονται η φέτα ΠΟΠ στις έξι περιφερειακές ενότητες και το κασέρι σε Δράμα, Καβάλα και Ξάνθη. Επίσης, μεγάλο ενδιαφέρον, φήμη, ποιότητα και πλούσια αρώματα έχουν οι οίνοι ΠΓΕ και στις έξι ΠΕ.
Ανατολική Μακεδονία – Θράκη
24/07/2024 16'' διάβασμα
Στους πρωταγωνιστές ανήκουν το ακτινίδιο, το κεράσι και το ρόδι, όχι μόνο για τις ορθές καλλιεργητικές πρακτικές που ακολουθούνται, αλλά και για την εξαγωγική δυναμική τους, χάρη στον στρατηγικό σχεδιασμό Αγροτικών Ενώσεων και επιχειρήσεων. Στους θησαυρούς της φύσης συγκαταλέγονται τα φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά, που ευδοκιμούν από την οροσειρά της Ροδόπης μέχρι τα παράλια, αλλά ισχυρό brand –αν και αναξιοποίητο– είναι η ρίγανη Σαμοθράκης, που έχει οπαδούς μέχρι την Αμερική.
Για λόγους παράδοσης, δυναμικής και ταυτότητας, επιλέγουμε πέντε αντιπροσωπευτικά προϊόντα από τον τόπο μας, συμμεριζόμενοι τον αγώνα των παραγωγών και των μεταποιητών για να μείνουν στην πρώτη γραμμή, ελπίζοντας τον ίδιο σεβασμό απέναντί τους να επιδείξει η νέα ηγεσία του ΥΠΑΑΤ. Ο λόγος για το βαμβάκι, τον καπνό, το μετάξι, το αμπέλι και την ελιά.
Πρωταγωνιστής το βαμβάκι
Στη Θράκη καλλιεργείται περίπου το 25% των εκτάσεων του ελληνικού βαμβακιού, ήτοι 490.000 στρέμματα, με στοιχεία του 2023. Πιο συγκεκριμένα, 250.000 στρ. στη Ροδόπη, 210.000 στρ. στον Έβρο και 30.000 στρ. στην Ξάνθη. Οι χαμηλότερες μέσες στρεμματικές αποδόσεις συγκριτικά με άλλες περιοχές οφείλονται στην περιορισμένη δυνατότητα αξιοποίησης αρδευτικού νερού εξαιτίας της έλλειψης συλλογικών αρδευτικών έργων και υποδομών. Ανάμεσα στα σημαντικά έργα υποδομής που διεκδικούν οι αγρότες είναι η κατασκευή του φράγματος Κομψάτου, η ολοκλήρωση δικτύων διανομής νερού στο φράγμα Ιασίου στη Ροδόπη, η υπογειοποίηση αρδευτικών δικτύων στον Έβρο, καθώς και η υπογραφή διακρατικής συμφωνίας με τη Βουλγαρία για τη διαχείριση των εισερχόμενων υδάτων.
Πολλοί παραγωγοί επέλεξαν τη στάγδην άρδευση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του αρδευτικού νερού. «Οι παραγωγοί επένδυσαν πολλά χρήματα στην αγορά γεωργικού εξοπλισμού προσαρμοσμένου στις ανάγκες της καλλιέργειας, ενώ η πολύχρονη εμπειρία συνέβαλε στην απόκτηση τεχνογνωσίας. Η παρουσία υγιών εκκοκκιστικών επιχειρήσεων και τα πρωτοποριακά προγράμματά τους, στα οποία ανταποκρίνονται οι παραγωγοί, έφεραν την ποιοτική αναβάθμιση του θρακιώτικου βαμβακιού», σημειώνει ο αναπληρωτής προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας της ΠΑΜ-Θ, Νίκος Κολάτσος.
Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Κομοτηνής, Νίκος Μποτρότσος, εξηγεί πως στην περιοχή του έχουν υφάλμυρο νερό και δεν ευδοκιμεί καμία καλλιέργεια. «Το βαμβάκι είναι μια σίγουρη εναλλακτική καλλιέργεια, γιατί με σωστή διαχείριση, ακόμη και με χαμηλή παραγωγή, αφήνει ένα ικανοποιητικό εισόδημα στον παραγωγό, λόγω της επιδότησης των 70 ευρώ/στρέμμα». Το βαμβάκι μεταποιείται τοπικά, στηρίζοντας σημαντικά την τοπική οικονομία.
Σβήνει ο καπνός
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνεταιρισμού Καπνοπαραγωγών Θράκης, στους νομούς Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου το 2015 ήταν καταγεγραμμένα τα εξής: 6.486 παραγωγοί, 57.104 στρέμματα και 6.995.501,40 κιλά. Το 2016, οι παραγωγοί αυξήθηκαν σε 6.158, τα στρέμματα σε 62.960 και η παραγωγή διαμορφώθηκε στα 5.856.164,72 κιλά. Ακολούθησε κατακόρυφη μείωση, καθώς το 2023 οι παραγωγοί ήταν 2.734, τα καλλιεργούμενα στρέμματα 24.009 και τα κιλά 3.237.006,28.
Σαν γαλατικό χωριό που αντιστέκεται μοιάζει η Ροδόπη, η οποία διατηρεί τον μεγαλύτερο αριθμό παραγωγών. Την τελευταία πενταετία, οι καπνοπαραγωγοί μειώθηκαν από τους 5.164 στους 2.518. Ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Αμέτ Σινάν, χαρακτηρίζει τον καπνό «πράσινο χρυσάφι», καθώς φέρνει στη Θράκη 20 εκατ. ευρώ ετησίως. «Χάνεται ο καπνός, φεύγουν οι οικογένειες. Το 2015, η επιδότηση που έπαιρνε ο παραγωγός κόπηκε 50% και σταδιακά μειώθηκε. Η τιμή παρουσιάζει μικρή αύξηση, με μέσο όρο 5,80 ευρώ/κιλό, αλλά δεν ανταποκρίνεται στην αύξηση των εξόδων», αναφέρει.
Σύμφωνα με τον κ. Σινάν, τα εργαλεία των καπνοπαραγωγών είναι τα χέρια τους, δεν χρειάζονται επενδύσεις σε ακριβά μηχανήματα. «Θέλουμε να στηριχτεί η παραδοσιακή καλλιέργεια του Μπασμά που τη μάθαμε από τους παππούδες μας.
Την επόμενη πενταετία, το χρυσάφι αυτό μαζί με τη νεολαία θα φύγουν από τον τόπο», εξηγεί. Αντίθετα, σε Βουλγαρία, Τουρκία και Ιταλία οι εκτάσεις καπνού αυξάνονται.
Δυστυχώς, η δυναμική παρουσία της ΣΕΚΕ στην Ξάνθη, που συμβάλλει στο να κατέχει ο νομός την πρώτη θέση στην περιφέρεια στις εξαγωγές, λόγω του καπνού δεν μπορεί να αντιστρέψει το κλίμα φυγής από την καλλιέργεια. «Σε μια πενταετία, η ΣΕΚΕ θα αγοράζει καπνά από το εξωτερικό», σημειώνει ο κ. Σινάν και καταλήγει, λέγοντας πως «οι έμποροι μπορούν να ανεβάσουν την τιμή μέχρι ενός σημείου, γι’ αυτό η ευθύνη βαραίνει την πολιτεία».
Πλούσια αμπέλια, καλά κρασιά
Στην περιφέρεια καλλιεργούνται χιλιάδες στρέμματα επιτραπέζιου και οινοποιήσιμου σταφυλιού. Κάθε τόπος έχει αξιόμαχες ετικέτες, με σημαντικές εξαγωγές σε όλο τον κόσμο. Στον Έβρο, αναβιώνουν τοπικές ποικιλίες, όπως το εμβληματικό Μαυρούδι, που αποδίδει στο μέγιστο τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά και ταιριάζει στα εδαφοκλιματικά δεδομένα της περιοχής. Τοπικές ποικιλίες με μέλλον είναι, επίσης, οι Παμίδι, Ζουμιάτικο και Καρναχαλάς.
Όπως αναφέρει ο προϊστάμενος του Τμήματος Φυτικής και Ζωικής Παραγωγής στη ΔΑΟΚ, Στέφανος Χωματίδης, η διάσημη οινοπαραγωγός Δράμα αριθμεί 6.100 στρέμματα αμπελώνων οινοποιήσιμου σταφυλιού. Οι κυριότερες ποικιλίες είναι οι εξής: Sauvignon Blanc (1.300 στρ.), Cabernet Sauvignon (850 στρ.), Merlot (850 στρ.), Ασύρτικο (500 στρ.), Chardonnay (500 στρ.), Μαλαγουζιά (300 στρ.), Μοσχάτο Αλεξανδρείας (300 στρ.), Αγιωργίτικο (250 στρ.), Syrah (250 στρ.), Cabernet Franc (220 στρ.), Grenache Rouge (180 στρ.). Οι υπόλοιπες ποικιλίες, ξενικές και ελληνικές, μετρούν κάτω από 100 στρέμματα έκαστη. Την τελευταία δεκαετία, κυριαρχούν οι ίδιες ποικιλίες. Ο κ. Χωματίδης εξηγεί ότι αν δεν υπήρχε ο περιορισμός στις άδειες φύτευσης οινοποιήσιμων ποικιλιών από το 2001 (πανελλαδικά μειώνονται 6.000 στρέμματα), τα στρέμματα θα παρουσίαζαν σημαντική αύξηση και όχι σχετική που έχουν τώρα. Σημειώνει, δε, πως όσοι οινοποιοί μπορούν, κατευθύνονται σε περιοχές με αυξημένα υψόμετρα για να αποφύγουν τις υψηλές θερμοκρασίες που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, επενδύοντας σε εκτάσεις με 200, αλλά και 500 μέτρα υψόμετρο, σε χωριά του Νευροκοπίου. Ο ίδιος προσθέτει πως βρίσκεται σε εξέλιξη η κατάρτιση φακέλου για αναγνώριση ΠΟΠ για ορισμένες ποικιλίες και περιοχές.
Το επιτραπέζιο σταφύλι πρωταγωνιστεί στην Καβάλα με σημαντικές εξαγωγές και υπολογισμένες κινήσεις από τον ΑΣ Φρούτων, Λαχανικών, Σταφυλιών «Ποιότητα Σύμβολο» ως προς την αντικατάσταση της γνωστής σουλτανίνας (Τόμσον) από ανθεκτικότερες ποικιλίες με δικαιώματα (Arra).
Σώστε το μετάξι
Την τελευταία διετία, ο αριθμός των σηροτρόφων στον Έβρο μειώθηκε σημαντικά εξαιτίας της δυσπραγίας στη λήψη των Συνδεδεμένων Ενισχύσεων και των δαιδαλωδών διοικητικών διαδικασιών που απαιτούνται για τους εκτροφείς. Οι εναπομείναντες περίπου 20 παραγωγοί βρίσκονται χρονικά στο μέσον της εκτροφής και διεκδικούν στήριξη της σηροτροφίας για να έχει μέλλον το μετάξι στο Σουφλί, καθώς αποτελεί εμβληματική παραγωγή για τον τόπο, που συνδέεται με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
Στο πλαίσιο αυτό, έστειλαν πρόταση στον μηχανισμό ανασυγκρότησης του Έβρου, επαναλαμβάνοντας παλαιότερο αίτημά τους για δημιουργία σηροτροφικού πάρκου, στα όρια του εθνικού. «Θα τροφοδοτεί τους σηροτρόφους με φύλλα μουριάς, που είναι σε έλλειψη τα τελευταία χρόνια. Να γίνει υπό τη μορφή συνεταιρισμού, ώστε να απολαμβάνουν τα μέλη του τις ωφέλειες. Επιπλέον, θα λειτουργήσει ως μια τεράστια αντιπυρική ασπίδα για το δάσος της Δαδιάς. Στην περσινή φωτιά, διαπιστώθηκε πως τα κτήματα με μουριές περιμετρικά δεν απειλήθηκαν», περιγράφει ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων της Μετάξης «Χρυσαλλίδα», Γιώργος Τσιακίρης. Ο ίδιος προσθέτει ότι συστήθηκε συνεταιρισμός σηροτρόφων που προασπίζονται την καλλιέργεια και τονίζει πως «οι παραγωγοί οφείλουν να προσαρμοστούν στις νέες μορφές καλλιέργειας και να έχουν τις καλύτερες φυλές από αβγά που εκτρέφουν για μεταξοσκώληκες, ταΐζοντας με την καλύτερη τροφή».
Ζήτησαν, επίσης, από τον υφυπουργό, Στ. Κελέτση, την ένταξη της σηροτροφίας στα ασφαλισμένα προϊόντα του ΕΛΓΑ. «Ενδέχεται να πληγεί η εκτροφή από ασθένεια την τελευταία μέρα και να καταστραφεί απόλυτα, με συνέπεια ο παραγωγός να μην πληρωθεί ούτε την επιδότηση», αναφέρει ο κ. Τσιακίρης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η δραστήρια Ένωση Επαγγελματιών Εμπόρων και Βιοτεχνών Σουφλίου διοργάνωσε πρόσφατα έκθεση μεταξιού στην Αδριανούπολη, ενώ τον περασμένο Νοέμβριο η «Χρυσαλλίδα» διοργάνωσε την έκθεση «Σουφλί και Μετάξι» στη Στοκχόλμη.
Βαθιά ριζωμένες ελιές
Ο Νομός Καβάλας και η Θάσος πρωταγωνιστούν σε ποσότητες ελιάς και ελαιολάδου. Διάσημη είναι η ΠΟΠ θρούμπα Θάσου, που παράγεται αποκλειστικά στο νησί κατόπιν επεξεργασίας ώριμων καρπών ελιάς, με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο: Με χοντρό θαλασσινό αλάτι. Το νησί μετρά δυναμικούς συνεταιρισμούς που αγωνίζονται για καλή τιμή παραγωγού, δίνουν όμως τη μάχη με τις ασθένειες, τα καιρικά φαινόμενα και την εξεύρεση εργατικών χεριών. Οι χιλιάδες τουρίστες που την επισκέπτονται προμηθεύονται ελαιόλαδο και ελιές. Η ελιά, επιτραπέζια και ελαιοποιήσιμη, είναι μέρος της παραγωγής στις περισσότερες περιοχές της περιφέρειας και το ελαιόλαδο ακόμη και από μικρούς παραγωγούς αποτελεί συχνά brand αξιώσεων.
Ανοδική πορεία και εξωστρέφεια παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια το ΠΟΠ ελαιόλαδο Μάκρης, καθώς κάποιες ετικέτες κόβουν πρώτες το νήμα σε διαγωνισμούς, με πρωταγωνιστή τον ΚΥΚΛΩΠΑ της οικογένειας Κελίδη, και σημαντική παρουσία από το Konos – Κτήμα Μιχελή.
Ο 2.000 ετών ελαιώνας της Μάκρης ανήκει στα θύματα των περσινών πυρκαγιών, καθώς ναι μεν διασώθηκε, αλλά με σοβαρές απώλειες. Οι παραγωγοί περίμεναν αποζημιώσεις επί μήνες. Ο πρόεδρος του Αγροτικού Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Μάκρης, Δημοσθένης Χατζηνικολάου, εξηγεί πως η ονομασία ΠΟΠ θα αποδώσει καρπούς τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, διεκδικούν ονομασία ΠΟΠ για την ελιά Μάκρης.
«Ο Οργανισμός ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, πριν από ενάμιση μήνα, πήρε υλικό από δέντρα του ελαιώνα Μάκρης και το επεξεργάζονται, με σκοπό να μπει στον εθνικό κατάλογο», αναφέρει. Στον απολογισμό, ο κ. Χατζηνικολάου σημειώνει ότι ολοσχερώς καμένα είναι 40.000-50.000 ελαιόδεντρα και μερικώς περίπου 150.000. Οι αποζημιώσεις δόθηκαν με δεδομένα σε στρέμματα και όχι σε δέντρα, με στοιχεία από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, σε ποσοστό 50%. «Ολοκληρώνεται η καταμέτρηση από τον ΕΛΓΑ και περιμένουμε την εξόφληση», καταλήγει.
