Βαριές σκιές στις τριμερείς συζητήσεις για το μέλλον της ΚΑΠ προκάλεσε η δημόσια τοποθέτηση του αντιπροέδρου της Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς, περί απόσυρσης της πρότασης της Επιτροπής για τη νέα ΚΑΠ σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι έχει πάρει λάθος κατεύθυνση ως προς την περιβαλλοντική φιλοδοξία της ΕΕ. Αν και η ίδια η πρόεδρος της Επιτροπής διαβεβαίωσε δύο φορές ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, εντούτοις άφησε αιχμές για κάποιες από τις θέσεις που έχουν υιοθετήσει Συμβούλιο και Ευρωκοινοβούλιο σχετικά με την «πράσινη» στόχευση της αγροτικής πολιτικής.
Ένα είναι βέβαιο, ότι η τοποθέτηση του Φρανς Τίμερμανς προκάλεσε την έντονη αντίδραση των υπουργών Γεωργίας και πολλών ευρωβουλευτών, εκ των οποίων κάποιοι έκαναν λόγο για βολές κατά της δημοκρατίας. Την ίδια ώρα, πιο έμπειροι αναλυτές θεωρούν ότι ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος δεν προέβη τυχαία σε αυτήν τη δήλωση, καθώς κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο των συνομιλιών την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, για να πιέσει εμμέσως τους συννομοθέτες να τηρήσουν τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις τους κατά τη διάρκεια του τρίλογου.
Τίμερμανς: «Δεν πείθομαι»
«Για ποιον λόγο δεν πείθομαι ότι η νέα ΚΑΠ δεν συνάδει με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία; Επειδή οι σημερινές θέσεις εξακολουθούν να χρειάζονται βελτιώσεις, προκειμένου να υποστηρίξουν την κοινή μας δέσμευση για το κλίμα και να εφαρμόσουν τις στρατηγικές “Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο” και “Βιοποικιλότητα”». Σε αυτήν τη φράση παρέπεμψε την «ΥΧ» ο διευθυντής του γραφείου του Τίμερμανς, όταν η εφημερίδα προσπάθησε να εκμαιεύσει μια απάντηση για τα τεκταινόμενα. Απάντηση, η οποία ναι μεν δείχνει μια πιο μετριοπαθή στάση, αλλά την ίδια ώρα στηλιτεύει τη στάση που έχουν υιοθετήσει Ευρωκοινοβούλιο και Συμβούλιο.
Εξάλλου, η Επιτροπή δηλώνει ξεκάθαρα πως «είναι αποφασισμένη να διαδραματίσει τον πλήρη ρόλο της, κατά τις τριμερείς διαπραγματεύσεις, και όχι μόνο ως έντιμος διαμεσολαβητής μεταξύ των συννομοθετών». Στον απόηχο δε της δήλωσης, η Επιτροπή εξέδωσε γραπτώς τους βασικούς λόγους για τους οποίους, κατά την άποψή της, ορισμένες πτυχές των θέσεων του Συμβουλίου και Ευρωκοινοβουλίου δεν συνάδουν με τον στόχο που πρέπει να επιτύχει η ΚΑΠ σε σχέση με την Πράσινη Συμφωνία. Και με αυτό το έγγραφο, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος απαντά και στους επικριτές του.
Χάσμα
Η Επιτροπή έχει προτείνει τουλάχιστον το 40% του προϋπολογισμού της ΚΑΠ να συνεισφέρει στους στόχους για το κλίμα. «Για να τηρηθούν οι δεσμεύσεις, αυτό το ποσοστό πρέπει να καταστεί υποχρεωτικό και όχι να είναι μια προσδοκία», αναφέρει χαρακτηριστικά. «Οι προτάσεις του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου θα οδηγήσουν σε αποδυνάμωση και καθυστέρηση των απαιτήσεων αιρεσιμότητας, μειώνοντας έτσι τις απαιτήσεις για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής από τον πρωτογενή τομέα. Αυτό μπορεί να απαιτεί επανεκτίμηση της συμβολής των δαπανών στη δράση για το κλίμα», σημειώνει. Επιπλέον, τονίζει ότι οι δράσεις και οι δαπάνες υπέρ του περιβάλλοντος πρέπει να είναι ουσιαστικές και διαφανείς. Για να επιτευχθεί αυτό, η Κομισιόν προτείνει κάθε δράση να κατηγοριοποιείται ανάλογα με το πόσο συμβάλλει στον στόχο και να παρακολουθείται ετησίως.
Τα οικολογικά συστήματα, οι γεωργοπεριβαλλοντικές παρεμβάσεις και οι βασικές απαιτήσεις είναι απαραίτητα για τον μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με την Κομισιόν, ιδιαίτερα σημαντικές βασικές απαιτήσεις είναι η κατάλληλη προστασία του υγρότοπου και της τύρφης για την προστασία εδαφών πλούσιων σε άνθρακα, η διατήρηση των μόνιμων βοσκότοπων βάσει της αναλογίας των μόνιμων βοσκότοπων σε σχέση με τη γεωργική έκταση, η απαγόρευση καύσης των φυτικών υπολειμμάτων (καλαμιά) κ.ά.
Eco-schemes
Η αχίλλειος πτέρνα του τριλόγου, πάντως, θα είναι αναμφισβήτητα τα οικολογικά συστήματα (eco-schemes). Όπως προειδοποιεί η Επιτροπή, θα εργαστεί για να διασφαλίσει ότι οι όροι και οι δημοσιονομικοί κανόνες που θα διέπουν τα οικολογικά συστήματα δεν θα υπονομεύουν την αποτελεσματικότητά τους και ότι τα τυχόν αχρησιμοποίητα κεφάλαια θα κατανέμονται εκ νέου σε «συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους», τασσόμενη κατά της ευελιξίας που επιθυμούν να έχουν τα κράτη-μέλη για τη διάθεση των κονδυλίων αυτών.
Υπενθυμίζεται ότι ο υποχρεωτικός χαρακτήρας των οικολογικών συστημάτων για τα κράτη-μέλη επιβεβαιώθηκε από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τη διαφορά ότι το πρώτο προτείνει τουλάχιστον το 20% των κονδυλίων του Πρώτου Πυλώνα να προορίζεται υπέρ των οικολογικών προγραμμάτων και το δεύτερο να προτείνει αυξημένο όριο, τουλάχιστον στο 30% των άμεσων ενισχύσεων. Επιπλέον, και τα δύο θεσμικά όργανα θέλουν ευελιξία στην εφαρμογή του ελάχιστου επιπέδου δαπανών. Σε περίπτωση που εφαρμοστεί η πρόταση του Συμβουλίου, το ελάχιστο ποσό που θα αντιστοιχεί στα οικολογικά συστήματα την περίοδο 2023-2027 θα ανέλθει στα 38,7 δισ. ευρώ, ενώ, σύμφωνα με το Ευρωκοινοβούλιο, θα αξιοποιηθούν, ως ελάχιστο ποσό, 58,1 δισ. ευρώ.
Ενισχυμένη αιρεσιμότητα
Για την Κομισιόν, η ενισχυμένη αιρεσιμότητα αποτελεί κρίσιμη πτυχή της πράσινης αρχιτεκτονικής, ως υποχρεωτική γραμμή βάσης, που θα συμβάλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, διαδραματίζοντας επίσης σημαντικό ρόλο στην καλή διαβίωση των ζώων και στην ασφάλεια των τροφίμων.
Αυτό σημαίνει ότι όσοι παραγωγοί λαμβάνουν επιδοτήσεις (επί του παρόντος περίπου 6,1 εκατ. αγρότες) πρέπει να τηρούν τις περιβαλλοντικές και κλιματικές απαιτήσεις και τα πρότυπα Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης της γης (ΚΓΠΚ). Για την Κομισιόν, τόσο το Συμβούλιο όσο και το Κοινοβούλιο μειώνουν τις βασικές απαιτήσεις, θέτοντας σε κίνδυνο την ικανότητα της ΚΑΠ να προστατεύσει το περιβάλλον. Γι’ αυτό και δηλώνει πως θα υποστηρίξει τη διατήρηση της φιλοδοξίας της αιρεσιμότητας και θα επιδιώξει το 10% της γεωργικής γης να αποκτήσει χαρακτηριστικά τοπίου υψηλής ποικιλομορφίας, όπως ορίζεται στη στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα.
Περιοχές με φυσικούς περιορισμούςΌσον αφορά τον Β’ Πυλώνα και τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, η Επιτροπή πιστεύει ότι οι προτεινόμενες ελάχιστες δαπάνες (τουλάχιστον 30%) για περιβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις δεν μπορούν να περιλαμβάνουν την υποστήριξη των περιοχών με φυσικούς περιορισμούς (ANC), όπως το επιθυμεί το Συμβούλιο. «Αυτό θα ήταν παραπλανητικό», τονίζει. Και προσθέτει: «Η συμπερίληψη αυτών των πληρωμών στο ελάχιστο 30% των δράσεων μειώνει τον προϋπολογισμό για τα πραγματικά μέτρα που στοχεύουν στη βελτίωση του κλίματος και του περιβάλλοντος». Οι διαφορές μεταξύ των τριών θεσμών δεν σταματούν εδώ. Η Κομισιόν δεν κάνει πίσω όσον αφορά το πλαίσιο επίδοσης των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ, ιδίως όσον αφορά τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας. Ακόμη, αναμένεται να συγκρουστεί με το Συμβούλιο όσον αφορά τη χορήγηση των άμεσων ενισχύσεων μόνο στους «πραγματικούς» αγρότες, το capping, την υποχρεωτική αναδιανεμητική πληρωμή υπέρ των μικρών εκμεταλλεύσεων, ενώ τάσσεται υπέρ της κατάργησης των ιστορικών δικαιωμάτων. |
