Βαμβακοκαλλιέργεια: Μετάβαση από την παραδοσιακή διαχείριση στη χρήση της τεχνολογίας και των προϊόντων αναγεννητικής γεωργίας
Είναι γνωστό σε όλους ότι η βαμβακοκαλλιέργεια βρίσκεται σε μια δύσκολη φάση βιωσιμότητας. Είναι γνωστό, επίσης, ότι ο βαμβακοπαραγωγός σήμερα είναι μόνος του, χωρίς καμία σοβαρή τεχνική υποστήριξη, εκπαίδευση και ενημέρωση για τις εξελίξεις που συμβαίνουν στην τεχνολογία, στη διαχείριση του εδαφικού συστήματος, στα συστήματα αναγεννητικής γεωργίας και στα περιβαλλοντικά συστήματα.
Βέβαια, όλες αυτές οι αδυναμίες στον πυρήνα της παραγωγής, εδώ και χρόνια, βγήκαν σήμερα στην επιφάνεια, λόγω των χαμηλών τιμών του χρηματιστηρίου, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος παραγωγής, που έφεραν τους βαμβακοπαραγωγούς σε δύσκολη οικονομική θέση και σε σκεπτικισμούς για την εγκατάλειψη της καλλιέργειας. Στη Θεσσαλία, η διαθεσιμότητα του νερού και το υψηλό κόστος άρδευσης αποτέλεσε τη σημαντικότερη αιτία εγκατάλειψης της καλλιέργειας, κυρίως στον Νομό Λάρισας.
Παρ’ όλα αυτά τα προβλήματα, η βαμβακοκαλλιέργεια παραμένει στα επίπεδα των 2 εκατ. στρεμμάτων. Ο λόγος είναι ότι, από τη μια πλευρά, προς το παρόν, δεν υπάρχουν ακόμα εναλλακτικές λύσεις για τέτοιες μεγάλες εκτάσεις και, από την άλλη, ο βαμβακοπαραγωγός δεν αλλάζει τόσο εύκολα μια καλλιέργεια, που τη γνωρίζει τόσο καλά και στην οποία έχει επενδύσει αρκετά κεφάλαια.
Εισαγωγή της νέας τεχνολογίας
Μία από τις ενέργειες που μπορεί να γίνουν για τη μείωση του κόστους παραγωγής και των εισροών είναι η εισαγωγή της νέας τεχνολογίας στη διαχείριση της καλλιέργειας (άρδευση, λίπανση και φυτοπροστασία). Σχετικά με την εισαγωγή της τεχνολογίας στη διαχείριση της καλλιέργειας, υπάρχουν σημαντικά τεχνολογικά εργαλεία, όπως:
- Μετεωρολογικοί σταθμοί, που μετρούν όλα τα μετεωρολογικά δεδομένα και την υγρασία του εδάφους σε διάφορα βάθη, οι οποίοι διαθέτουν λογισμικό που προτείνει τον χρόνο και την ποσότητα για κάθε άρδευση,
- ψηφιακά φορητά όργανα φασματοσκοπικής χημικής και μηχανικής ανάλυσης εδάφους, που δίνουν αποτελέσματα σε άμεσο χρόνο και συγχρόνως διαθέτουν λογισμικό που δίνει πρόταση λίπανσης για την ποσότητα και τον τύπο λιπάσματος και
- ψηφιακές εντομοπαγίδες με κάμερες υψηλής ανάλυσης, με αυτόματη αναγνώριση και καταμέτρηση εντόμων ανά είδος, οι οποίες δίνουν πρόταση φυτοπροστασίας.
Χρήση φυσικών τεχνολογικών προϊόντων
Μια άλλη ενέργεια που μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κόστους παραγωγής, όπως επίσης και στην αναγέννηση ή στην αποκατάσταση της ισορροπίας του εδάφους, είναι η χρήση φυσικών τεχνολογικών προϊόντων αναγεννητικής γεωργίας, τα οποία έχουν ως βάση τους μικροοργανισμούς, κυρίως τα βακτηρία, και επιπλέον ρυθμιστές ανάπτυξης ή ορμόνες φυτικής προέλευσης, όπως οι αυξίνες και τα αμινοξέα. Τα προϊόντα αυτά εφαρμόζονται στα διάφορα στάδια από τον σπόρο έως τη συλλογή του προϊόντος. Ορισμένα από αυτά είναι σε μορφή κόκκων και εφαρμόζονται με ενσωμάτωση στο όργωμα, στο σκάλισμα ή σε συνδυασμό με την ενσωματωμένη λίπανση.
Επίσης, υπάρχουν άλλα προϊόντα σε υγρή μορφή, τα οποία εφαρμόζονται με ψεκασμούς σε συνδυασμό με την εφαρμογή ζιζανιοκτόνων, προϊόντων φυτοπροστασίας, διαφυλλική ή επιφανειακή λίπανση ή με οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή που κάνει ο παραγωγός. Ο στόχος από τη χρήση τους είναι: Αύξηση της οργανικής ύλης, διόρθωση του PH, μείωση χημικής λίπανσης, αποκατάσταση της χημικής και μηχανικής ισορροπίας του εδάφους, δηλαδή αναγέννηση του εδάφους και, τέλος, ενίσχυση της καλλιέργειας απέναντι σε στρες και ασθένειες.
Συνέπειες της παραδοσιακής διαχείρισης χωρίς κριτήρια
Από την παρακολούθηση της καλλιέργειας και από τις εδαφολογικές αναλύσεις σε διάφορες περιοχές, διαπιστώνει κανείς ότι η παραδοσιακή διαχείριση του εδάφους και της καλλιέργειας, χωρίς κριτήρια, έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση του εδαφικού συστήματος, αλλά και στην αλόγιστη χρήση των συντελεστών παραγωγής, κυρίως της άρδευσης, της λίπανσης και των προϊόντων φυτοπροστασίας, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής.
Το έδαφος αποτελεί ένα ζωντανό υπόστρωμα, δηλαδή έχει αμέτρητο αριθμό μικροοργανισμών, κυρίως βακτηρίων, τα οποία είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της χημικής και μηχανικής ισορροπίας του εδάφους, δηλαδή τη γονιμότητά του. Αυτό δεν έχει γίνει κατανοητό ή δεν λαμβάνεται υπόψη από τους παραγωγούς. Όταν το φορτίο των μικροοργανισμών στο έδαφος, κυρίως τα βακτήρια, είναι μικρό, αυτό οδηγεί στη διατάραξη της χημικής ισορροπίας, με αποτέλεσμα να μειώνεται η διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων (λιπασμάτων).
Επίσης, σε συνδυασμό με τις πολλές μηχανικές καλλιεργητικές επεμβάσεις οδηγεί στη συμπίεση του εδάφους, που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ανάπτυξης του ριζικού συστήματος, της κυκλοφορίας του αέρα (οξυγόνου) και του νερού, δηλαδή οδηγεί σε δυσμενείς συνθήκες ανάπτυξης της καλλιέργειας, αλλά και στην αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης ασθενειών.
Συμπέρασμα
Εν κατακλείδι, στη σημερινή δύσκολη φάση της βαμβακοκαλλιέργειας, για τη στήριξη της βιωσιμότητας του προϊόντος, προτεραιότητα έχει η μείωση του κόστους παραγωγής. Αυτό μπορεί να γίνει με την εισαγωγή της νέας τεχνολογίας στη διαχείριση της καλλιέργειας που θα συμβάλει στη λήψη σωστών αποφάσεων για την άρδευση, τη λίπανση και τη φυτοπροστασία, όπως περιγράφεται παραπάνω.
Μείωση του κόστους παραγωγής μπορεί να γίνει, επίσης, με τη χρήση των φυσικών τεχνολογικών προϊόντων ως μια προσέγγιση της αναγεννητικής γεωργίας, με σκοπό τη μείωση της χρήσης χημικών λιπασμάτων, την αύξηση αποτελεσματικότητας της λίπανσης και την αύξηση της οργανικής ύλης και του φορτίου μικροοργανισμών για την αποκατάσταση της γονιμότητας του εδάφους.
