του Χρήστου Κουρούνη, γεωπόνου ΓΠΑ
Η πατάτα ως κηπευτικό εντάσσεται στις κονδυλώδεις εδώδιμες ρίζες με καταγωγή από τη Nότια Αμερική και την οικογένεια Solanaseae, όπως η ντομάτα, η πιπεριά, η μελιτζάνα και άλλα. Ο βιολογικός της κύκλος φτάνει ακόμα και τους πέντε μήνες. Ανάλογα με τη ζώνη καλλιέργειας μπορεί να έχει και δύο κύκλους παραγωγής τον χρόνο, κυρίως όμως στις νότιες περιοχές της χώρας.
Για την ανάπτυξη των κονδύλων, προτιμώνται περισσότερο τα ελαφριά αμμώδη και καλά αεριζόμενα εδάφη, με τη σωστή κατεργασία πριν από τη φύτευση των κονδύλων.
Ένας από τους βασικότερους παράγοντες είναι η καλή στράγγιση για την αποφυγή προσβολών από ασθένειες εδάφους. Αυτό, επίσης, που θα πρέπει να προσέχουμε είναι το pH να κυμαίνεται από 6 έως 7,5. Λόγω της φυσιολογίας και των αποδόσεών της, η πατάτα είναι απαιτητική στις λιπάνσεις. Ανάλογα με τις εδαφολογικές αναλύσεις που κάνουμε, σε τακτά χρονικά διαστήματα χρησιμοποιούμε και τις αντίστοιχες ποσότητες των λιπασμάτων που απαιτούνται.
Προσοχή στο πολλαπλασιαστικό υλικό
Για την εξοικονόμηση χρημάτων και τη μείωση του κόστους παραγωγής, πολλοί πατατοπαραγωγοί χρησιμοποιούν πατατόσπορο από δική τους καλλιέργεια. Η πρακτική αυτή εγκυμονεί πολλούς κινδύνους, με αποτέλεσμα να έχουμε μειωμένη παραγωγή, αλλά και μόλυνση των εδαφών με τη μεταφορά ασθενειών και εντόμων σε άλλες καλλιέργειες. Ο πατατόσπορος που θα χρησιμοποιηθεί θα πρέπει να είναι ελεγμένος και πιστοποιημένος από τα αντίστοιχα κέντρα πιστοποίησης πολλαπλασιαστικού υλικού.
Η προβλάστηση του πατατόσπορου
Η προβλάστηση του πατατόσπορου είναι μια διαδικασία που βοηθά σημαντικά στην ανάπτυξη του φυτού στο αρχικό στάδιο, δίνοντάς του τη δυνατότητα να φυτρώσει πιο γρήγορα και χωρίς προβλήματα στο χωράφι. Συνήθως, η τεχνική που εφαρμόζεται είναι η μεταφορά του πατατόσπορου σε χώρο θερμοκρασίας 7-8 βαθμών Κελσίου, όπου με ειδικά σκευάσματα γίνεται η προβλάστηση των οφθαλμών χωρίς να υπάρχει φως.
Όταν το μήκος του βλαστού ξεπεράσει τα 0,5 εκατοστά, συνεχίζεται η ανάπτυξη των βλαστών με την ίδια θερμοκρασία, αλλά με φως ημέρας ή τεχνητό, ώστε να ξεκινήσει το πρασίνισμα και να σκληραγωγηθούν τα φύτρα. Αυτή η διαδικασία θα ολοκληρωθεί όταν φανούν τα μάτια πριν αποκτήσουν μεγάλο μήκος και στη συνέχεια να γίνει η φύτευση στο χωράφι.
Η χρήση πατατόσπορου από δική τους καλλιέργεια εγκυμονεί κινδύνους για τους παραγωγούς και έχει ως αποτέλεσμα μειωμένη παραγωγή καθώς και μόλυνση των εδαφών με τη μεταφορά ασθενειών και εντόμων σε άλλες καλλιέργειες
Η διαδικασία της φύτευσης
Αφού γίνει η προετοιμασία των χωραφιών με ψιλοχωματισμό του εδάφους, ξεκινάμε τη φύτευση των κονδύλων απευθείας, όπως είναι ο κόνδυλος, ή τεμαχισμένος σε δύο ή περισσότερα κομμάτια μέσου βάρους 40-60 γραμμαρίων με καλή παρουσία αριθμού οφθαλμών, τα οποία θα μας αποφέρουν την έκπτυξη 4-6 βλαστών.
Αν ο κάθε οφθαλμός μάς δώσει 3-4 πατάτες, θα έχουμε μια πλούσια παραγωγή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί όταν οι βλαστοί φθάσουν το ύψος των 10 εκατοστών περίπου. Η χρήση ουσιών που περιέχουν φυσικές κιτοκινίνες και η ύπαρξη φωσφόρου στο συγκεκριμένο στάδιο μπορεί να μας δώσουν πλούσιο ριζικό σύστημα και στολόνια.
Σε αυτό το στάδιο, θα πρέπει να αποφεύγονται τα αζωτούχα λιπάσματα, όπως επίσης και τα ποτίσματα για περίοδο τουλάχιστον δέκα ημερών. Για την αποφυγή προσβολών μπορούμε να κάνουμε χρήση μυκητοκτόνων σκευασμάτων πριν από τη φύτευση, σκονίζοντας τους κονδύλους που θα χρησιμοποιήσουμε.
Ζιζανιοκτονία
Προκειμένου να μείνει ανέπαφη και καθαρή η καλλιέργεια από ζιζάνια, χρησιμοποιούνται προφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα, ώστε να έχουμε άριστα αποτελέσματα. Μεταφυτρωτικά και ανάλογα με τα είδη των ζιζανίων που θα προκύψουν θα πρέπει να καταπολεμηθούν στο αρχικό τους στάδιο ώστε να μη δημιουργήσουν αργότερα προβλήματα.
Ποιες ποικιλίες χρησιμοποιούμε
Ανάλογα με τον χρωματισμό, αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που επιθυμούν οι αγορές προσαρμόζονται και οι καλλιεργητικές πρακτικές. Αυτό, όμως, που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι οι εδαφοκλιματολογικές απαιτήσεις της κάθε ποικιλίας, οι αποδόσεις, αλλά και οι τεχνικές που απαιτούνται, ώστε να έχουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.
Η κάθε ποικιλία ξεχωριστά μπορεί να έχει διαφορετικές απαιτήσεις σε λιπάνεις, άλλη να έχει μικρή περίοδο λήθαργου ή ακόμη και μεγαλύτερη αντοχή σε ιώσεις και μυκητολογικές προσβολές.
Προστασία από εχθρούς και ασθένειες
Από τους βασικούς εχθρούς της πατάτας, οι πιο συχνοί είναι ο δορυφόρος, η φθοριμαία και οι νηματώδεις. Ανάλογα με την κάθε περίπτωση, χρησιμοποιούμε και τις αντίστοιχες τεχνικές μεθόδους σε συνδυασμό με τις χημικές παρεμβάσεις, ώστε να επιτυγχάνουμε καλύτερα αποτελέσματα χωρίς να δημιουργούμε προβλήματα στο περιβάλλον, υπολειμματικότητα στους καρπούς και τον βασικότερο στόχο που είναι η μείωση στο κόστος παραγωγής.
Σε ό,τι αφορά το θέμα των ασθενειών, ο περονόσπορος θεωρείται η σοβαρότερη ασθένεια στην πατάτα. Έχει τη δυνατότητα να αναπτύσσεται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και να εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Προκαλεί σάπισμα στους κονδύλους, μείωση της παραγωγής με σοβαρές ζημιές που μπορούν να φτάσουν σε μεγάλα ποσοστά.
Οι παραγωγοί πρέπει να λαμβάνουν μέτρα προστασίας των καλλιεργειών τους από την ασθένεια, κυρίως προληπτικά, όπως είναι η αμειψισπορά και ο τρόπος άρδευσης των καλλιεργειών, σε συνδυασμό με τη χημική καταπολέμηση όπου αυτή απαιτείται.
Ο ρόλος των μικροοργανισμών στην πατάταΤα τελευταία χρόνια γίνεται σημαντική χρήση των ενεργών μικροοργανισμών στην καλλιέργεια της πατάτας, με στόχο την προστασία του ριζικού συστήματος και των κονδύλων, λόγω προσβολών από μύκητες, βακτήρια και έντομα. Μετά από πολυετείς έρευνες έχουν δημιουργηθεί σκευάσματα, τα οποία περιέχουν μύκητες, βακτήρια ή μείγματα και των δύο, τα οποία αποικίζουν στο ριζικό σύστημα, συμβάλλοντας αποτελεσματικά στην υγεία των φυτών. Τα καινοτόμα αυτά σκευάσματα καταπολεμούν δύσκολα παθογόνα, τα οποία προκαλούν σημαντικές καταστροφές στα φυτά. Έχουν τη δυνατότητα να παράγουν ορμόνες, καθώς και να απελευθερώνουν και να διασπούν παλιά λιπάσματα στο έδαφος, όπου έχουν δεσμευτεί σε αδιάλυτες ενώσεις και να τα διαθέτουν εύκολα στα φυτά. Με αυτόν τον μηχανισμό απελευθερώνουν, επίσης, μικροστοιχεία απαραίτητα για τα φυτά. Ακόμη, έχουν τη δυνατότητα να βελτιώνουν σε μεγάλο βαθμό τη διαλυτότητα των αλάτων στο έδαφος. Επίσης, καταλαμβάνουν το ριζικό σύστημα και δημιουργούν αμυντικούς μηχανισμούς, ώστε να αποτρέψουν τυχόν επιθέσεις από άλλα παθογόνα. Σε δύσκολες και στρεσογόνες καταστάσεις από διάφορους παράγοντες λόγω των χαμηλών ή υψηλών θερμοκρασιών, ακόμα και επιθέσεις από έντομα, δρουν ευεργετικά και συμβάλλουν στη βελτιστοποίηση της άμυνας του φυτού και στην επαναφορά του σε κανονικές συνθήκες. Παρόμοια σκευάσματα χρησιμοποιούνται στην καταπολέμηση των εντόμων π.χ. αφίδες, αλευρώδης, σιδηροσκώληκες, δορυφόροι, νηματώδεις κ.ά., με σημαντικά αποτελέσματα και υψηλές αποδόσεις στην παραγωγή. Με τη χρήση αυτών των σκευασμάτων, το τελικό προϊόν εμφανίζεται ποιοτικά εμπορεύσιμο, χωρίς απώλειες και, το βασικότερο από όλα, δεν γίνεται καμία χρήση χημικών παρεμβάσεων. Επιπλέον, τα γευστικά χαρακτηριστικά διαφοροποιούνται από τη μέχρι τώρα χρήση των χημικών παρεμβάσεων, επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο προστιθέμενη αξία στο παραγόμενο προϊόν. |
