Από την περιφερειακή ανάπτυξη θα εξαρτηθεί το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης προειδοποιεί η Κομισιόν, καθώς οι οικονομικές αποκλίσεις, που καταγράφονται σε περιφερειακό επίπεδο, αποτελούν πλέον απειλή όχι μόνο για την οικονομική πρόοδο, αλλά και για την πολιτική και κοινωνική σταθερότητα της Ένωσης.
Τα παραπάνω επισημαίνονται σε μελέτη που εκπόνησε η Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου (London School of Economics and Political Science, Department of Geography & Environment) για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ο νόμος της αγοράς, όπως εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια μέσω συγκεκριμένων πολιτικών, δεν έχει πλέον καμία αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, απαιτείται διαφορετική προσέγγιση της υφιστάμενης κατάστασης, ικανή να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νέας εποχής.
Με τίτλο «Γιατί η περιφερειακή ανάπτυξη είναι σημαντική για το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης», η μελέτη ουσιαστικά δίνει ήδη ξεκάθαρη απάντηση για τις πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που τόσο στη χώρα μας όσο και στη Γαλλία έχει ξεκινήσει τέτοιος διάλογος που, ακόμα και σε επικοινωνιακό επίπεδο να το δει κανείς, δείχνει τη στροφή των νέων ηγεσιών μελών-κρατών της ΕΕ προς τη λεγόμενη παραγωγική ανασυγκρότηση.
Είναι γεγονός, όπως εξηγούν και οι ερευνητές της μελέτης, ότι στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί σημαντικά οι ανισότητες σε περιφερειακό επίπεδο, ξεκινώντας από τη δεκαετία του ’70, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και τη διεύρυνση της καινοτομίας. Ο οικονομικός «χάρτης» της Ευρώπης άρχισε να διαμορφώνεται ευνοώντας συγκεκριμένους οικονομικούς πόλους, που μπορούσαν αφενός να απορροφούν εξειδικευμένο προσωπικό και αφετέρου να αυτοματοποιούν τη βιομηχανική παραγωγή εις βάρος, όμως, των θέσεων εργασίας. Κάπως έτσι, η μεταποιητική δραστηριότητα διασκορπίστηκε όχι μόνο στα ευρωπαϊκά εδάφη, αλλά και προς τρίτες χώρες, μειώνοντας ακόμη περισσότερο τις θέσεις απασχόλησης.
Οι οικονομικές «φυλές» των ευρωπαϊκών περιφερειών
Στη μελέτη τους, οι ερευνητές διαχωρίζουν τις ευρωπαϊκές περιφέρειες ανά «οικονομική φυλή» (Economic «clubs») ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξή τους. Συγκεκριμένα, σε περιφέρειες με πολύ υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα «VH», με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα «H», με μέτριο κατά κεφαλήν εισόδημα «Μ» και σε αυτές με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα «L».
Στην κατηγορία «VH» ανήκουν λίγα αλλά πολύ μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα, πρωτεύουσες, αλλά και ορισμένες αστικοποιημένες περιοχές, που ειδικεύονται στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και απολαμβάνουν μεγαλύτερη ευημερία από εκείνη που τους αναλογεί.
Η «φυλή» «H» έχει πολλά κοινά σημεία με την προηγούμενη. Πρόκειται για λιγότερο μητροπολιτικές ή αστικές περιοχές, με υψηλά όμως ποσοστά απασχόλησης, ενώ πολλές παρουσιάζουν και ικανοποιητική αύξηση της παραγωγικότητάς τους.
Στην κατηγορία «Μ» περιλαμβάνονται οι υπόλοιπες περιοχές της Βορειοδυτικής Ευρώπης. Η εν λόγω οικονομική «φυλή» διακρίνεται σε δύο ομάδες. Στην πρώτη, ανήκουν οι περιφέρειες που έχουν χαθεί θέσεις εργασίας στον τομέα της μεταποίησης και τα επίπεδα εκπαίδευσης σε σχέση με τις δύο πρώτες «φυλές» είναι χαμηλότερα. Πρόκειται για οικονομικά εύθραυστες οικονομίες. Στη δεύτερη, ανήκουν περιφέρειες είτε με αύξηση πληθυσμού είτε που περνούν σε νέα φάση εκβιομηχάνισης μετά την ένταξή τους στην ΕΕ.
Τέλος, η «φυλή» «L» αποτελείται από μεγάλα τμήματα της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης. Ειδικότερα, οι νότιες περιφέρειες της ΕΕ παρουσιάζουν χρόνια ζητήματα, που σχετίζονται τόσο με την παραγωγικότητα και την εξειδίκευση όσο και με τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού. Οι, δε, ανατολικές εμφανίζουν μία διττή εικόνα: αν και έχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, αντιμετωπίζουν μεγάλες απώλειες πληθυσμού.
Νέα πολιτική προσέγγιση
Για τους μελετητές, η ανάγκη εφαρμογής νέων πολιτικών αποτελεί μονόδρομο για την Ευρώπη. Απαιτείται, όπως επισημαίνουν, μία νέα προσέγγιση, προκειμένου να ενισχυθούν, από τη μια, οι ισχυρές οικονομικές «φυλές» και, από την άλλη, να δοθεί ώθηση για νέους αναπτυξιακούς δρόμους στις ασθενέστερες. Όπως εξηγούν, οι εναλλακτικές πολιτικές λύσεις, οι οποίες επικεντρώνονται ταυτόχρονα στην ισότητα και στην αποτελεσματικότητα, είναι και οι πλέον κατάλληλες. Πρόκειται για τις «πολιτικές κατανεμημένης ανάπτυξης» (PSDDP), όπως τις ονομάζουν, οι οποίες προσεγγίζουν με καινοτόμο τρόπο την ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά και τις συνθήκες της κάθε περιοχής. Είναι, όπως λένε, μία βιώσιμη πολιτική, η οποία θα συμβάλει στη μεγιστοποίηση του αναπτυξιακού δυναμικού κάθε περιοχής, δημιουργώντας μεγαλύτερες ευκαιρίες στον πληθυσμό της.
Ειδικότερα, για τη «φυλή» «L» –στην οποία ανήκει και η Ελλάδα– η νέα πολιτική προσέγγιση πρέπει να δώσει έμφαση στην αξιοποίηση της γης, στην ενίσχυση του ανταγωνισμού μέσα από μια συνολική στρατηγική βελτίωσης της παραγωγικότητας, ενώ παράλληλα πρέπει να υπερπηδηθούν τα εμπόδια που προκαλούν οι θεσμικές αδυναμίες.
