Ένα σκεύασμα που θεωρείται, στην αγορά τουλάχιστον, ο βασιλιάς των ζιζανιοκτόνων, δέχεται τον τελευταίο καιρό πυρά ότι εξοντώνει μεν τα ζιζάνια στις καλλιέργειες, διευκολύνει δε την εμφάνιση καρκίνου στους καλλιεργητές, στα παιδιά, και όσους έχουν την ατυχία να γειτονεύουν με τις εκτάσεις όπου γίνεται χρήση του.
Πρόκειται για το γνωστό Roundup, που χρησιμοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια σε πολλές αγροτικές καλλιέργειες σε όλο τον κόσμο, και στην Ελλάδα. Είναι πάμπολλες οι ενστάσεις που διατυπώνονται για τη χρήση του, τόσο από ειδικούς, όσο και από περιβαλλοντικές οργανώσεις, με πιο χαρακτηριστική την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Σύμφωνα με αυτήν, το συστατικό glyphosate (γλυφοσάτη στα ελληνικά) -που εμπεριέχεται στο Roundup- εντάσσεται στην κατηγορία 2Α, η οποία περιλαμβάνει ουσίες με τον χαρακτηρισμό «πιθανώς καρκινογενετικές για ανθρώπους».
Την ίδια στιγμή, η Διεθνής Ένωση Έρευνας για τον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer IARC), κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ίδια ουσία! Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του κινδύνου, αρκεί να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η κατηγορία 2Α είναι η δεύτερη πιο επικίνδυνη κατηγορία καρκινογενετικών ουσιών.
Η σχετική έκθεση δημιούργησε, όπως ήταν φυσικό, έναν μεγάλο κύκλο ανησυχίας και προβληματισμού σε όλο τον κόσμο, καθώς το Roundup είναι το πλέον διαδεδομένο, παγκοσμίως, ζιζανιοκτόνο.
Ευρωπαϊκές ενστάσεις
∆εν είναι τυχαίο, ότι σκληρές ενστάσεις εναντίον του φυτοφαρμάκου διατυπώνονται στη Γαλλία. Η υπουργός Οικολογίας, Σεγκολέν Ρουαγιάλ, ανακοίνωσε, τον Ιούνιο του 2015, την απαγόρευση της ελεύθερης διάθεσής του στα καταστήματα με είδη κηπουρικής.
Η απόφαση ελήφθη στο πλαίσιο ευρύτερης μάχης εναντίον των φυτοφαρμάκων, που θεωρούνται εν δυνάμει βλαβερά για τον άνθρωπο. Ήδη πολλά κέντρα, που πωλούν αντίστοιχα προϊόντα σε ιδιώτες στη Γαλλία, έχουν αρχίσει να αποσύρουν το Roundup από τα ράφια τους. Η Γαλλία δεν είναι όμως η μόνη που αναγνωρίζει την απειλή για τη δημόσια υγεία από την ευρεία χρήση του Roundup και άλλων ζιζανιοκτόνων με βάση τη γλυφοσάτη. Η σχετική συζήτηση έχει ανοίξει και στην Ολλανδία, η οποία εξετάζει το ενδεχόμενο να απαγορεύσει τη μη επαγγελματική χρήση του Roundup από τα τέλη του 2015. Εισηγήτρια της σχετικής πρότασης είναι η βουλευτής Έσθερ Ούβενχαντ.
Και στη Γερμανία όμως, αν και η χώρα επίσημα αναγνώρισε το προϊόν ως ασφαλές, το λιανεμπόριο, με δική του πρωτοβουλία, έχει αρχίσει να αφαιρεί τα ζιζανιοκτόνα με βάση τη γλυφοσάτη από την γκάμα των προϊόντων του. Για παράδειγμα, η γερμανική αλυσίδα REWE Group ανακοίνωσε ότι αποσύρονται φυτοφάρμακα που περιέχουν αυτή τη δραστική ουσία, από τα 350 καταστήματά της. Αντίστοιχες κινήσεις -στη βάση των προαιρετικών αποσύρσεων- γίνονται από αλυσίδες στην Ελβετία, καθώς και στη Μεγάλη Βρετανία.
Μέχρι τις ΗΠΑ και τη Βραζιλία
Το Roundup έχει προκαλέσει διχασμό και στις ΗΠΑ. Τον Οκτώβριο, μάλιστα, το γραφείο της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος στην Καλιφόρνια (EPA) επεσήμανε πως το βασικό συστατικό του συγκεκριμένου ζιζανιοκτόνου είναι «επικίνδυνο για πρόκληση καρκίνου». Η κίνηση για την απαγόρευση του Roundup έχει υποστηρικτές σε όλες τις ηπείρους.
Στη Βραζιλία ο Ομοσπονδιακός Εισαγγελέας ζήτησε από το υπουργείο Δικαιοσύνης να αναστείλει τη χρήση του. Και στην Αργεντινή, χιλιάδες επιστήμονες του κλάδου της υγείας έχουν ζητήσει να αποσυρθεί από την αγορά.
Στους πολέμιους της γλυφοσάτης και του Roundup έρχεται να προστεθεί και η οικολογική οργάνωση Greenpeace, που ζητά την απαγόρευση του ζιζανιοκτόνου στην Ελλάδα, επικαλούμενη τις τελευταίες σχετικές εκθέσεις της στις οποίες γίνεται λόγος για σοβαρές επιπτώσεις από τη χρήση φυτοφαρμάκων στην υγεία των αγροτών και των παιδιών, αλλά και στο περιβάλλον. Μάλιστα, τον περασμένο Απρίλιο, κάλεσε τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να απαγορεύσει τη χρήση της γλυφοσάτης, μετά την κατάταξή της ως «πιθανώς καρκινογόνου» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. «Η απαγόρευση αυτή πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι την επαναξιολόγηση της γλυφοσάτης. Ταυτόχρονα, σας καλούμε να λάβετε τα απαραίτητα μέτρα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να εφαρμοστεί και εκεί η άμεση απαγόρευση του glyphosate» επισημάνθηκε στην έκκληση, την οποία με πρωτοβουλία της οικολογικής οργάνωσης έχουν υπογράψει μέχρι σήμερα περισσότερα από 13.000 άτομα.
Να μπει ένα τέλος
Η φυτοπροστασία αποτελεί αναντικατάστατο κρίκο της καλλιεργητικής πρακτικής. Ωστόσο, η εποχή της άγνοιας, η εποχή που με το ένα χέρι ψεκάζαμε και το άλλο καπνίζαμε, ή που ρίχναμε τα κενά δοχεία στις αυλές μας και στα κανάλια, έχει παρέλθει. Γιατί πριν 2-3 δεκαετίες, τα κρούσματα βαρύτατων νοσημάτων έγιναν περισσότερα στα χωριά από ότι στις μεγαλουπόλεις. Και η επιστήμη τα απέδωσε σε κάποια φυτοφάρμακα ή στον τρόπο που τα εφαρμόζουμε. Αποδεικνύοντας και κάτι ακόμα: ότι ο κίνδυνος είναι πολύ μεγαλύτερος για τον παραγωγό, για αυτούς που είναι δίπλα του, τους δικούς του ανθρώπους. ∆εν είναι τυχαίο άλλωστε, που πολλοί αγρότες άρχισαν τότε να τα αποκαλούν «δηλητήρια».
Ο Έλληνας γεωργός ανταποκρίθηκε στα νέα δεδομένα. Για παράδειγμα, οι συγκριτικές μελέτες για την υπολειμματικότητα, καταδεικνύουν ότι η παραγωγή μας είναι ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας και πολύ πιο ασφαλής από ότι στις περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Όλοι πλέον ακολουθούν ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον εξορθολογισμό της χρήσης των φυτοφαρμάκων, οι χρήστες για παράδειγμα κατέχουν δίπλωμα, εκπαιδεύονται. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη-μέλη έχουν την αρμοδιότητα να ελέγχουν την εφαρμογή της νομοθεσίας, ή για όσο υπάρχουν αμφιβολίες να πρυτανεύει η Αρχή της Πρόληψης.Εδώ και κάποιους μήνες, ο πιο έγκυρος και υπεύθυνος θεσμός για ιατρικά θέματα που διαθέτει η ανθρωπότητα, ο ΠΟΥ, έκανε μία αξιολόγηση για ένα προϊόν που χρησιμοποιείται ευρύτατα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη- μέλη πρέπει τώρα να αποφασίσουν τι σημαίνει «το προϊόν είναι πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο», να το εξηγήσουν στους αγρότες, να εξασφαλίσουν το δημόσιο συμφέρον. Εκείνο βέβαια που δε μπορούν να συνεχίσουν να κάνουν, είναι να παραμένουν αδρανείς.
