Αλόγιστη χρήση των υδάτινων πόρων, κενό στην ενημέρωση και στην επιμόρφωση και λανθασμένη εντύπωση για το νερό που δαπανούν καταγράφει έρευνα για τη χρήση του νερού σε αγρότες στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Αναπτυξιακής Εταιρείας ΟΤΑ Ανατολικής Θεσσαλονίκης «ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΕ στο πλαίσιο της καμπάνιας ευαισθητοποίησης του ευρωπαϊκού έργου «Best Water Use» (BEST-U).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, που παρουσιάστηκαν σε ημερίδα, το 59% των αγροτών –εκ των οποίων το 71% έχει ποτιστικές καλλιέργειες– ποτίζει με ιδιωτικές γεωτρήσεις. Από αυτούς, μόλις το 3% δηλώνει πως κάνει περιορισμένη διάχυση, το 36% χρησιμοποιεί στάγδην άρδευση, το 32% καταιονισμό, το 22% οριζόντια άρδευση, το 14% άρδευση με αυλάκια και το 15% χρησιμοποιεί άλλες μεθόδους. Το 50% δηλώνει ότι κάνει εξοικονόμηση νερού, υποδεικνύοντας τη χρήση στάγδην άρδευσης, την ετήσια συντήρηση του δικτύου του, τον υπολογισμό των αναγκών του σε νερό, την υδρομέτρηση και τη μείωση των απωλειών από επιφανειακή απορροή.
Από το σύνολο των ερωτηθέντων, το 35% αναφέρει ως κύρια αιτία μη χρήσης μεθόδου εξοικονόμησης νερού την έλλειψη ενημέρωσης, το 18% το υψηλό κόστος, ενώ το 30% θεωρεί πως δεν χρειάζεται. Την ίδια ώρα, το 82% θεωρεί ικανοποιητικό το νερό που καταναλώνει, ενώ δύο στους τρεις ερωτώμενους αγρότες δεν γνωρίζουν τη συνιστώμενη ποσότητα ετήσιας κατανάλωσης, που χρειάζεται η καλλιέργειά τους.
Θέμα συνείδησης η χρήση των υδάτινων πόρων
Όπως τονίζει η Κωνσταντία-Αναστασία Κασάπη, Msc γεωλόγος, συνεργάτιδα της Ανατολικής ΑΕ στο θέμα του Best-U, τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν ότι για τους αγρότες δεν είναι σαφές ότι το νερό των γεωτρήσεων είναι αγαθό που δεν τους ανήκει και ότι η χρήση του πρέπει να λάβει συγκεκριμένα μέτρα διαχείρισης. «Παρά το γεγονός ότι από το 2011 υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για τη συνιστώμενη ποσότητα ετήσιας κατανάλωσης και γίνονται επιστημονικές και ερευνητικές προσπάθειες, το μήνυμα δεν φτάνει στον αγρότη, ότι οι περιβαλλοντικά ωφέλιμες δράσεις για τις καλλιέργειές τους θα φέρουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα τους. Διαπιστώνεται ότι είναι θέμα συνείδησης το πώς χρησιμοποιείται το νερό από τους αγρότες».
Στην ίδια έρευνα καταγράφεται πως το 75% θεωρεί πως έχει πετύχει τη μέγιστη ποσοτική απόδοση της καλλιέργειάς του, ως προς την ποσότητα νερού που χρησιμοποιεί. Το υπόλοιπο 25% θεωρεί κατά 56% ότι θα το πετύχει με αύξηση της ποσότητας ύδατος, το 15% επαφίεται στις βροχοπτώσεις και το 4% στην αύξηση της συχνότητας ποτισμάτων.
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Επανομής, Νίκος Τσιώνης, τόνισε αφενός μεν πως ήταν αναμενόμενα και αφετέρου πως είναι μια αλυσίδα παραγόντων που συμβάλλουν στην κατάσταση αυτή, με τελικό αποτέλεσμα ο παραγωγός να αυξάνει τα στρέμματά του, χρησιμοποιώντας ακόμη περισσότερο νερό. Μόνο στην περιοχή της Επανομής υπάρχουν 500 γεωτρήσεις, εκ των οποίων οι μισές είναι για αγροτική εκμετάλλευση.
Επιμόρφωση αγροτών
Καθώς το 49% των αγροτών θεωρεί ότι οι δήμοι αποτελούν τους βασικούς φορείς λήψης αποφάσεων (ακολουθούν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί με 28%, η περιφέρεια με 21%, οι πολίτες με 17% και η κεντρική διοίκηση με 14%), η κα Κασάπη επισημαίνει πως στο πλαίσιο της ημερίδας τονίστηκε η αναγκαιότητα οι αγρότες, πριν να καταφύγουν στην πολιτεία, να συμβουλεύονται για την ορθή χρήση του νερού τις τοπικές υπηρεσίες/ερευνητικά ινστιτούτα, ώστε να τους βοηθήσουν σε ένα θέμα που οι ίδιοι θεωρούν πρόβλημα. Σε ό,τι αφορά την επιμόρφωση για την ορθή χρήση του νερού, μόλις ένας στους τρεις δηλώνει ότι έχει παρακολουθήσει κάποιο επιμορφωτικό πρόγραμμα/σεμινάριο. Ο πρόεδρος του ΑΣ Επανομής επισημαίνει πως για την αντιστροφή της παρούσας κατάστασης είναι απαραίτητη η εκπαίδευση των αγροτών, αλλά και η επιδότηση των μεθόδων αυτοματισμού στις αρδεύσεις.
Σε άλλο σημείο της έρευνας για τις δαπάνες για το νερό, το 58% δηλώνει πως δεν πληρώνει για το νερό άρδευσης. Το 34% προτιμά την τιμολόγηση βάσει κατανάλωσης, το 22% ανάλογα με τα στρέμματα και την καλλιέργεια και το 15% προτιμά την υφιστάμενη κατάσταση τιμολόγησης. Απώλειες-διαρροές δηλώνει πως αντιμετωπίζει μόλις το 35% των ερωτηθέντων. Τέλος, ως κρίσιμα ζητήματα θεωρούνται κατά 49% η ρύπανση του νερού από λιπάσματα και εντομοκτόνα, 30% από απόβλητα, 24% η έλλειψη πόσιμου νερού, 23% η έλλειψη αρδευτικού νερού, 19% η έλλειψη αντιπλημμυρικών σχεδίων, 18% η τιμολόγηση του νερού και κατά 16% ο ανεπαρκής έλεγχος αντλήσεων.
