Υπολείμματα φαρμάκων: Ασφαλής η ελληνική παραγωγή

Ιδιαίτερα ασφαλή τα προϊόντα της Ευρώπης, ικανοποιητική η εικόνα της ελληνικής παραγωγής

Ιδιαίτερα ασφαλή τα προϊόντα της Ευρώπης, ικανοποιητική η εικόνα της ελληνικής παραγωγής

του Νίκου Λάππα

Η ΕΕ διαθέτει το πιο απαιτητικό σύστημα ελέγχου και αποτίμησης κινδύνου της χρήσης φυτοφαρμάκων σε ολόκληρο τον κόσμο. Με τον τρόπο αυτόν, προστατεύει την υγεία του καταναλωτή, του χρήστη-γεωργού και το περιβάλλον.

Κάθε χώρα-μέλος συμμετέχει σε δύο ετήσια προγράμματα ελέγχων. Το πρώτο συντονίζεται από την ευρωπαϊκή EFSA και αφορά τον έλεγχο της ίδιας ομάδας δώδεκα προϊόντων σε όλα τα κράτη. Τα προϊόντα αυτά έχουν επιλεγεί με βάση το εύρος της κατανάλωσης, αλλά και τον βαθμό επικινδυνότητας. Το δεύτερο πρόγραμμα αφορά πολλαπλάσιο αριθμό δειγμάτων και επεκτείνεται σε σαφώς μεγαλύτερο αριθμό προϊόντων. Επιπλέον, κάθε χώρα μπορεί να δώσει μεγαλύτερη έμφαση σε εισαγόμενα προϊόντα. Ανάλογα με την τοξικότητα και την επικινδυνότητα κάθε φυτοφαρμάκου, ορίζεται και το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο υπολειμμάτων που μπορούν να βρεθούν κατά την ανάλυση ενός δείγματος. Έτσι, τα ευρήματα των ελέγχων κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες. Πρώτον, σε αυτή που δεν έχουν ανιχνευτεί φυτοφάρμακα. Δεύτερον, σε αυτήν που έχουν ανιχνευτεί, αλλά βρίσκονται κάτω από το επιτρεπόμενο όριο ασφαλείας. Τρίτον, σε αυτήν όπου το όριο αυτό έχει ξεπεραστεί και υπάρχει κίνδυνος από την κυκλοφορία του προϊόντος. Η τελευταία έκθεση της EFSA, που έχει δημοσιευτεί, αφορά τα ευρήματα του έτους 2013. Όπως προκύπτει από την παρουσίαση που ακολουθεί, η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη θέση σε κάποια ζητήματα, αλλά μειονεκτεί έναντι άλλων.

Το πρόγραμμα της EFSA

Το πρόγραμμα, που συντονίζεται από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες, αφορά την αναλογική λήψη 11.582 δειγμάτων σε όλες τις χώρες-μέλη. Όπως απεικονίζεται στον σχετικό Πίνακα 1, τα δείγματα λαμβάνονται σε συγκεκριμένα προϊόντα, δηλαδή μήλα, λάχανα, πράσα, μαρούλια, ροδάκινα, φράουλες, ντομάτες, βρόμη, σίκαλη, κρασί, αγελαδινό γάλα και χοιρινό κρέας. Η θέση της Ελλάδας σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη καταγράφεται μάλλον ικανοποιητική. Στην πλειονότητα των δειγμάτων (58,2%) δεν ανιχνεύτηκαν φυτοφάρμακα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την υπόλοιπη Ευρώπη είναι 53,1%. Τα δείγματα στα οποία ανιχνεύτηκαν φυτοφάρμακα, αλλά σε ποσοστό κάτω του επιτρεπόμενου ορίου, ανέρχονται στο 41%, σε αντίθεση με το 46% στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Υπολείμματα φαρμάκων: Ασφαλής η Ελλάδα
ΠΗΓΗ:EFSA, Έκθεση 2013 για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων

Τέλος, το 0,7% των δειγμάτων παρουσίασε υπέρβαση του επιτρεπόμενου ορίου και είναι επικίνδυνα. Το ποσοστό αυτό είναι λίγο μεγαλύτερο για την υπόλοιπη Ευρώπη και ανέρχεται στο 0,9%.Όπως προκύπτει από τον σχετικό Πίνακα 1, τα προϊόντα που υπερβαίνουν το ανώτατο όριο στην Ελλάδα είναι οι φράουλες, οι ντομάτες και τα ροδάκινα, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη το πρόβλημα αφορά και τα μαρούλια, τα μήλα, τα λάχανα, τη βρόμη και τα πράσα.

Τα εθνικά προγράμματα των χωρών-μελών

Ο αριθμός των δειγμάτων, που αναλύεται από τα εθνικά προγράμματα, είναι περίπου επταπλάσιος του κοινού ευρωπαϊκού. Το ελληνικό πρόγραμμα διαφέρει από τα άλλα ευρωπαϊκά σε δύο παραμέτρους. Αφενός εστιάζει στην εγχώρια παραγωγή (εννέα στα δέκα δείγματα), σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, όπου κατανέμεται ισομερώς στα εγχώρια προϊόντα και σε αυτά τρίτων χωρών. Αφετέρου, οι ελληνικές εργαστηριακές αναλύσεις ανιχνεύουν περίπου τους μισούς τύπους φυτοφαρμάκων.

Ιδιαίτερα ασφαλή τα προϊόντα της Ευρώπης, ικανοποιητική η εικόνα της ελληνικής παραγωγής
ΠΗΓΗ:EFSA, Έκθεση 2013 για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων

Όπως προκύπτει από τον σχετικό Πίνακα 2, το ποσοστό των δειγμάτων χωρίς ανιχνεύσιμα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στην Ελλάδα (65%) είναι σαφώς μεγαλύτερο από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη (57,6%) και πολύ μεγαλύτερο από τις τρίτες χώρες (46,2%). Τη θετική αυτή εικόνα μειώνει η ύπαρξη, ενός, έστω και μικρού, ποσοστού 2,2%, προϊόντων που υπερβαίνουν το όριο ασφαλείας. Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό.

Ιδιαίτερα ασφαλή τα προϊόντα της Ευρώπης, ικανοποιητική η εικόνα της ελληνικής παραγωγής

Τα (επικίνδυνα) ευρήματα των εισαγωγών τρίτων χωρών

Ο τομέας τροφίμων είναι ιδιαίτερα εξωστρεφής. Ένα μεγάλο ποσοστό των προϊόντων που καταναλώνονται στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρώπη εισάγονται από τρίτες χώρες. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Πίνακα 2, ποσοστό 5,7% των εισαγόμενων προϊόντων τρίτων χωρών είχε υπερβολικά υψηλά υπολείμματα φυτοφαρμάκων.

Tο εθνικό πρόγραμμα ελέγχων της Ελλάδας πρέπει να επεκταθεί και στα προϊόντα τρίτων χωρών

Το ποσοστό αυτό δεν κατανέμεται ισομερώς σε όλες τις χώρες προέλευσης ή όλους τους τύπους προϊόντων. Για παράδειγμα, τουλάχιστον το 10% των προϊόντων που εισήχθησαν στην Ευρώπη από χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και η Μαλαισία παρουσίασαν σοβαρά προβλήματα. Προβλήματα επίσης υπήρχαν, σε μικρότερο όμως βαθμό, στις εισαγωγές από χώρες όπως το Πακιστάν, το Μαρόκο, η Σερβία, ο Καναδάς, η Ρωσία, το Ισραήλ.

Έντονα προβλήματα υπολειμμάτων υπήρχαν σε πολλά τροπικά φρούτα, στα φύλλα τσαγιού (25% των προερχομένων από την Κίνα, για παράδειγμα), τις μπάμιες, τον βασιλικό, τον μαϊντανό και σε διάφορα άλλα κηπευτικά. Μεγάλες ποσότητες όλων αυτών των προϊόντων, σε νωπή ή αποξηραμένη μορφή, εισάγονται και στην Ελλάδα.

Συμπεράσματα

Οι τρίτες χώρες εξάγουν στην ευρωπαϊκή αγορά τα καλύτερα, κατά τεκμήριο, προϊόντα που διαθέτουν. Ωστόσο, τα προϊόντα αυτά συχνά εμφανίζουν σχετικά υψηλό βαθμό επικινδυνότητας. Συνεπώς, το εθνικό πρόγραμμα ελέγχων της Ελλάδας πρέπει να επεκταθεί και σε αυτά τα προϊόντα. Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός αυτό αναδεικνύει τις υψηλές προδιαγραφές και την ασφάλεια που διαθέτουν τα προϊόντα της Ευρώπης.

Η Ελλάδα κατέχει μία καλή θέση στην υγιεινή και ασφάλεια των προϊόντων που διαθέτει. Ωστόσο, πρέπει να εστιάσει την προσοχή της σε προϊόντα, όπως οι φράουλες, οι ντομάτες και τα ροδάκινα, και σε περιπτώσεις όπου ανιχνεύονται υπολείμματα συνδυασμών διαφορετικών φυτοφαρμάκων, καθώς τα χαμηλά αυτά ποσοστά του 1%-2% μπορεί και πρέπει να εξαλειφθούν. Τέλος, ειδικό βάρος πρέπει να δοθεί και στην επέκταση των ελέγχων στα νέα σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά.