21ο Πανελλήνιο Δασολογικό Συνέδριο: Επιστήμη και μεταρρυθμίσεις μπορούν να αλλάξουν τον δασικό τομέα

Τις εργασίες του ολοκλήρωσε την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου, το τετραήμερο 21ο Πανελλήνιο Δασολογικό Συνέδριο, που διοργανώθηκε από την Ελληνική Δασολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) στην πόλη της Αιδηψού, με κεντρικό τίτλο «Προστασία δασικών οικοσυστημάτων και φυσικού περιβάλλοντος – Οικολογική και κοινωνικοοικονομική αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών».

Το συνέδριο, το οποίο ξεκίνησε την Κυριακή 22 Οκτωβρίου, παρουσία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρου Σκυλακάκη, άνοιξε ο πρόεδρος της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας, Δρ Ιωάννης Σπανός, ο οποίος αναφέρθηκε στην ιστορία των συνεδρίων, τα οποία πραγματοποιούνται κάθε δύο χρόνια σε διαφορετικά μέρη της χώρας. Σύμφωνα με τον ίδιο, «η φετινή διοργάνωση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αφενός πραγματοποιείται στις δύσκολες και αντίξοες συνθήκες από τις οποίες μαστίζεται σήμερα η χώρα μας, αφετέρου διεξάγεται στον απόηχο των πιο καταστροφικών πυρκαγιών των τελευταίων ετών».

Ενισχύοντας τον ρόλο της δασικής επιστήμης στον τομέα των δασών, ο κ. Σπανός υποστήριξε ότι, εκτός από την προσφορά ξυλείας και άλλων αγαθών, παρέχουν ανεκτίμητες ωφέλειες στον άνθρωπο και διαδραματίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση και στην αναβάθμιση της ισορροπίας και της βιοποικιλότητας του πλανήτη, ενώ «σημαντικές ποσότητες ξύλου και βιομάζας προσφέρουν ποικιλία δασικών προϊόντων σε διάφορους τομείς». Ο ίδιος ανέδειξε, ακόμη, τον υδρολογικό και προστατευτικό ρόλο των δασών, καλύπτοντας σημαντικές παραμέτρους στο οικοσύστημα, όπως το έδαφος, οι πλημμύρες, οι διαβρώσεις, οι κατολισθήσεις κ.ά.

Με την παρένθεση αυτή, έδωσε το στίγμα και τον ρόλο των δασικών επιστημών, ως βασικής δομής στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και της οικονομίας γενικότερα. Εστιάζοντας στην άμεση προσφορά στον άνθρωπο, ο κ. Σπανός είπε ότι «ο ρόλος του δάσους είναι σημαντικός λόγω της άμεσης επαφής του με δράσεις αναψυχής, υπαίθριες δραστηριότητες, αλλά και χάρη στη μεγάλη συμβολή του στην υγεία».

«Η δασική πολιτική μπορεί να είναι οικονομικά αυτοδύναμη»

Τους βασικούς άξονες της δασικής μεταρρύθμισης προσπάθησε να αναλύσει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θοδωρής Σκυλακάκης, υποστηρίζοντας τη δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης των δασών, ώστε να μπορεί η δασική πολιτική να λειτουργήσει αποτελεσματικά από μόνη της.

Όπως είπε, τα έσοδα μπορούν να προέλθουν από την πώληση δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα, τα οποία θα απορροφώνται από τα δάση λόγω της σωστής τους διαχείρισης.

Ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την επιχειρηματολογία του για την καλύτερη αξιοποίηση του πλούτου, ο κ. Σκυλακάκης ισχυρίστηκε ότι η εκμετάλλευση της ξυλείας μπορεί να προσδώσει ένα σημαντικό οικονομικό αποτέλεσμα σε τοπικές κοινωνίες, ενισχύοντας το εισόδημα των εμπλεκομένων στα δάση. Η πρακτική αυτή έχει πολλαπλά οφέλη και συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των πυρκαγιών. «Για να γίνει, όμως, κάτι τέτοιο, προϋπόθεση είναι να συνταχθούν οι διαχειριστικές μελέτες για όλα τα δάση της χώρας. Στις μελέτες αυτές, θα πιστοποιείται η απόληψη της δασικής πιστοποιημένης βιομάζας με τη συνεργασία δασικών συνεταιρισμών με διάφορες εταιρείες και, φυσικά, η εποπτεία θα γίνεται από τα κατά τόπους Δασαρχεία, ώστε να διαφυλαχθεί ο οικολογικός χαρακτήρας και να μη γίνεται υπερεκμετάλλευση».

Αναφερόμενος στην εκπόνηση διαχειριστικών μελετών, ο κ. Σκυλακάκης έφερε ως παράδειγμα δύο περιοχές από διαφορετικές περιφερειακές ενότητες, όπως είναι η Δράμα και η Αρκαδία. «Η Δράμα διαχειρίζεται 465.000 στρέμματα με 750 άτομα, παράγοντας 100.000 κυβικά μέτρα ξύλου. Η Αρκαδία διαχειρίζεται 28.000 στρέμματα με 28 άτομα, παράγοντας 4.000 κυβικά μέτρα ξύλου. Δίνοντας κίνητρα για την αγορά εξοπλισμού και ενισχύσεων, πιστεύω ότι θα είμαστε περισσότερο αποτελεσματικοί στον τομέα αυτόν και ιδιαίτερα στην πρόληψη των πυρκαγιών».

Αναλύοντας έναν-έναν τους άξονες με ξεχωριστά παραδείγματα για το τι συμβαίνει σήμερα στον τομέα των δασών, ο υπουργός είπε ότι για τη διαχείριση του διοξειδίου του άνθρακα καθιερώνεται η δημιουργία εθελοντικής αγοράς απορροφήσεων άνθρακα (μέσω του χρηματιστηρίου του άνθρακα) με έργα αναδασώσεων, βελτιώσεων και διαχείρισης δασών. Η διαδικασία αυτή θα καταγράφεται από ειδικά διαπιστευμένους οργανισμούς.

Σε ό,τι αφορά την απόληψη της δασικής πιστοποιημένης βιομάζας, είπε ότι θα καθιερωθεί ένα σύστημα επιδοτήσεων, που θα προκύπτει μέσα από τη διαχειριστική μελέτη. Ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας για την απόληψη βιομάζας και τη συνεισφορά της στην πρόληψη της πυρκαγιάς, η επιδότηση θα έχει και το αντίστοιχο τίμημα.

Ενίσχυση των δασικών υπηρεσιών με ανθρώπινο δυναμικό

Όπως είναι γνωστό, η δασική υπηρεσία αποτελείται από υπαλλήλους των οποίων ο μέσος όρος ηλικίας υπερβαίνει τα 55 χρόνια. Πρακτικά, και σε μικρό χρονικό διάστημα, ένας σημαντικός αριθμός φεύγει, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες να αποδυναμώνονται περισσότερο και να χάνεται σημαντικό ποσοστό εμπειρίας. Η πρόσληψη νέου επιστημονικού προσωπικού αποτελεί μια αναγκαιότητα, ώστε να καλυφθούν υποχρεώσεις της δασικής μεταρρύθμισης, καθώς και αναγκών, έτσι όπως αυτές παρουσιάζονται.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός υποσχέθηκε την πρόσληψη 500 στελεχών στις δασικές υπηρεσίες με μόνιμο προσωπικό, όπως επίσης και άλλα 1.200 άτομα με ετήσιες συμβάσεις. «Οι υπηρεσίες θα καλυφθούν και από τον αναγκαίο μηχανολογικό εξοπλισμό νέας τεχνολογίας, όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές, δορυφορικό ίντερνετ, drones και εκατοντάδες οχήματα».

Κλείνοντας, ο κ. Σκυλακάκης υποστήριξε ότι η μεταρρύθμιση αυτή θα παίξει σημαντικό ρόλο στην προστασία του περιβάλλοντος και των δασών από τις πυρκαγιές, ενώ θα τονώσει και τις τοπικές κοινωνίες με τις νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν.

«Όχι» στην ιδιωτικοποίηση των δασών

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του υπουργού, ομάδα δασικών υπαλλήλων και διάφορων οργανώσεων εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην ιδιωτικοποίηση και στην εκμετάλλευση των δασών από ιδιωτικές εταιρείες. Για λίγα λεπτά διέκοψαν τις εργασίες του συνεδρίου με συνθήματα και πανό, ωστόσο αποχώρησαν χωρίς να δημιουργήσουν προβλήματα.

Από την πλευρά των διοργανωτών, υπήρξαν αντεγκλήσεις, καλώντας τους ίδιους μέσα από ένα πνεύμα διαλόγου να καταθέσουν τις δικές τους προτάσεις, ώστε να συμπεριληφθούν στα τελικά κείμενα του συνεδρίου.

Οι δασικές υπηρεσίες ψυχορραγούν

Συνεχίζοντας τη ροή του συνεδρίου, ο Παναγιώτης Παράσχου, εκπρόσωπος και οργανωτικός γραμματέας του ΓΕΩΤΕΕ, μίλησε για τις δασικές πυρκαγιές, οι οποίες ταυτίζονται απόλυτα με την επικαιρότητα του συνεδρίου. Όπως είπε ο ίδιος, «κάτι πρέπει να αλλάξει τόσο στην πρόληψη όσο και στην καταστολή των πυρκαγιών, προκειμένου να μη δημιουργούνται προβλήματα». Ο κ. Παράσχου εστίασε, επίσης, στα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης, που κατά τον ίδιο μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Τέλος, αναφέρθηκε στον σημαίνοντα ρόλο των δασικών υπηρεσιών και ιδιαίτερα των δασολόγων, λέγοντας ότι «οι υπηρεσίες ψυχορραγούν και θα πρέπει να υπάρξουν πρωτοβουλίες, ώστε να αναδείξουν τον σημαντικό ρόλο που τους έχει ανατεθεί από την πολιτεία».

Στην ορθολογική διαχείριση των δασών, με στόχο την προστασία τους από τις πυρκαγιές, αναφέρθηκε ο Θόδωρος Οικονόμου, πρόεδρος της Δασικής Ιδιοκτησίας Ελλάδας. Ο ίδιος υποστήριξε ότι η δασική νομοθεσία θα πρέπει να εναρμονιστεί άμεσα με αυτήν της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να είναι περισσότερο αποτελεσματική, προκειμένου να προκύψουν οφέλη προς όλους τους εμπλεκομένους. «Η χώρα θα πρέπει να παρακολουθεί και να εφαρμόζει τις πολιτικές, ώστε να υπάρχει καλύτερη διαχείριση του δάσους από τις καταστροφές που συντελούνται».

Οι πυρκαγιές απειλούν τα δάση της Μεσογείου

Το δικό τους στίγμα στην πολιτική των δασών έθεσαν στελέχη δασικών υπηρεσιών της Κύπρου, που συμμετείχαν στις εργασίες του συνεδρίου. Ο Χαράλαμπος Αλεξάνδρου, διευθυντής του Τμήματος Δασών Κύπρου, έθεσε τους δικούς του προβληματισμούς και υποστήριξε ότι «το αίτιο του προβλήματος και των δυσκολιών προστασίας των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος, από όποια οπτική γωνία και αν τα κοιτάξεις, είναι ο άνθρωπος».

Ακόμη, ο κ. Αλεξάνδρου υπογράμμισε τους κύριους παράγοντες που ανέκαθεν επιδρούσαν αρνητικά επί των μεσογειακών δασών, οι οποίοι ήταν τρεις: οι πυρκαγιές, η υπερβόσκηση και η υπερεκμετάλλευση. «Σήμερα, έχουν προστεθεί οι αλλαγές στις χρήσεις γης και η κλιματική αλλαγή, ενώ θα μπορούσε να προστεθεί και η υπερπροστασία, ειδικά η επιβολή από τις ΜΚΟ του δόγματος περί ‘‘μη αγγίγματος’’. Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν αδιαμφισβήτητα τη χειρότερη απειλή για τα μεσογειακά δάση. Η εγκατάλειψη της υπαίθρου, μαζί με την κλιματική αλλαγή, είναι υπεύθυνες για τον εφιάλτη των μεγάλης κλίμακας δασικών πυρκαγιών».

Κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου παρουσιάστηκαν ερευνητικές εργασίες από εξειδικευμένα στελέχη, μέσα από ξεχωριστές ενότητες. Σημείο αναφοράς αποτέλεσαν οι δασικές πυρκαγιές και η προστασία των δασών λόγω και της επικαιρότητας. Επίσης, έγινε αναφορά στη δασική οικονομία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην τοπική βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς και στη διερεύνηση εξαγωγικών δραστηριοτήτων σε προϊόντα τροφίμων, που προέρχονται από τα δάση.

Οι νέες τεχνολογίες ως εργαλεία άσκησης βιώσιμης δασικής πολιτικής έδωσαν έναν ξεχωριστό τόνο στις εργασίες του συνεδρίου, όπως επίσης και ο ρόλος της κτηνοτροφίας στην προστασία των δασικών οικοσυστημάτων και στην παραγωγή προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας. Ιδιαίτερο, επίσης, ήταν το ενδιαφέρον για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την άγρια ζωή και τον ρόλο της πανίδας, καθώς και για την καλύτερη αξιοποίηση του ξύλου.

Τέλος, απονεμήθηκαν τιμητικές διακρίσεις στον ομότιμο καθηγητή του ΑΠΘ Ευάγγελο Καραγιάννη, στον καθηγητή του ΑΠΘ Απόστολο Σκαλτσογιάννη και στον δασάρχη Κιλκίς Γεώργιο Βούρτσα.

Ρεπορτάζ