Επιβεβαιώνουν, αλλά και εκπλήσσουν τα αποτελέσματα της έρευνας για την ετοιμότητα και την ευαισθητοποίηση των αγροτών, που παρουσιάστηκε την Πέμπτη 30 Ιουνίου.
Μιας ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας πεδίου, για δύο από τα σπουδαιότερα ζητήματα που απασχολούν σήμερα την ευρωπαϊκή αγροτική κοινή γνώμη:
Αφενός, την «πράσινη μετάβαση» που άπτεται της υλοποίησης ενός εκ των πέντε ιδρυτικών στόχων της ΚΑΠ, όπως προσαρμόστηκαν πρόσφατα. Αφετέρου, την «ψηφιακή μετάβαση», δηλαδή την αξιοποίηση της καινοτομίας αιχμής της εποχής μας, δράση που αποτελεί, πάλι κατά τους πέντε ιδρυτικούς στόχους της ΚΑΠ, το μέσο ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα, των γεωργικών βιομηχανιών και των άλλων οικονομικών κλάδων της υπαίθρου.
Με αυτά, λοιπόν, πορευόμαστε τα χρόνια που έρχονται και μία πρώτη καταγραφή της γνώμης των Ελλήνων αγροτών για τα κεφαλαιώδη αυτά ζητήματα έχει ιδιαίτερη αξία, τη στιγμή μάλιστα που παρουσιάστηκαν λίγο πριν από την κατάθεση του τελικού Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ από το ΥΠΑΑΤ στην ΕΕ.
Τα ευρήματα της έρευνας
Κατά τη γνώμη μας, τέσσερα είναι τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας:
1 Όσοι συμμετείχαν στην έρευνα εμφανίζονται κομμένοι σχεδόν στα δύο ως προς τις άμεσες ή έμμεσες τοποθετήσεις τους που υποδηλώνουν αισιοδοξία και θετική προσδοκία ή το αντίθετο. Για παράδειγμα, ποσοστό 55% θεωρεί ότι ανήκει σε έναν κλάδο, τον αγροτικό, που έχει μέλλον, ενώ το ποσοστό αυτό μειώνεται κάτω του 40%, όταν η ερώτηση περιορίζεται στην προοπτική του ίδιου του ερωτώμενου ή της εκμετάλλευσής του. Αυτή η διαφοροποίηση εξηγεί και το γεγονός ότι περίπου οι μισοί ερωτηθέντες (47%) θα ενθάρρυναν το παιδί τους να γίνει αγρότης, ποσοστό σαφώς υψηλότερο από τις απαντήσεις σε αντίστοιχες ερωτήσεις μέχρι πρόσφατα.
Ωστόσο, η μεγάλη πλειονότητα του δείγματος δείχνει να συμφωνεί στις μεγάλες «απειλές». Παρά το γεγονός ότι η έρευνα διεξήχθη πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία με τις γνωστές έως τώρα επιπτώσεις στη διαμόρφωση του κόστους ή τις αγορές των αγροτικών προϊόντων, οι συμμετέχοντες προσδιορίζουν ως τις μεγαλύτερες προκλήσεις τα εξής:
– Το υψηλό κόστος παραγωγής.
– Τη συρρίκνωση του αγροτικού εισοδήματος.
– Την πτώση των τιμών παραγωγού, για να ακολουθήσουν δύο πιο έμμεσες, η κλιματική αλλαγή και η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού.
2 Αυτή η «επιμονή» των συμμετεχόντων να αναδεικνύουν σε μία έρευνα για την «πράσινη μετάβαση» ή την «ψηφιακή μετάβαση» την «οικονομική παραγωγική» πτυχή των διαδικασιών αυτών έχει, κατά τη γνώμη μας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι οι συμμετέχοντες παίρνουν θέση στο μεγάλο διακύβευμα και ερώτημα που ταλανίζει την ΕΕ, περισσότερο μάλιστα μετά τον πόλεμο, για το ζήτημα της λεγόμενης βιωσιμότητας και εάν αυτή είναι περιβαλλοντική και μόνο. Έτσι, ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λοιπόν, παρουσιάζουν οι απαντήσεις του 72% των συμμετεχόντων, που κρίνει ότι η μετάβαση στο αύριο προϋποθέτει αύξηση της παραγωγικότητας και όχι μείωσή της.
3 Η στάση ότι όχι μόνο η πράσινη, αλλά και η διάδοση της καινοτομίας, η ψηφιακή μετάβαση γίνονται πρωτίστως ή σχετίζονται με οικονομικές παραμέτρους, είναι κυρίαρχη και στις απαντήσεις που δίνονται στα αντίστοιχα ερωτήματα. Για παράδειγμα, η πλειονότητα όσων χρησιμοποιούν ήδη καινοτομίες το κάνουν κυρίως για να αυξήσουν τον βαθμό παραγωγικότητας ή για να μειώσουν το κόστος παραγωγής που αντιμετωπίζουν. Αντίθετα, όσοι δηλώνουν ότι δεν καινοτομούν το κάνουν κυρίως λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, αναγκαίων πόρων, υψηλού κόστους κ.λπ.
Έτσι, ως ζήτημα-κλειδί για τον σχεδιασμό πολιτικών διάδοσης και ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών στην παραγωγή, εκτός βέβαια της εμπέδωσης της αντίληψης ότι αυτές βελτιώνουν την παραγωγικότητα, αναδεικνύεται η ύπαρξη πλαισίου επαρκούς χρηματοδότησης και οι πολιτικές στήριξης από το κράτος και την ΕΕ, ενώ η ενημέρωση και η εκπαίδευση εμφανίζονται να υπολείπονται.
4 Ποιος έχει, λοιπόν, την ευθύνη για να οδηγήσει τον αγροτικό τομέα στις εν λόγω μεταβάσεις; Το κράτος, απαντούν δύο στους τρεις ερωτηθέντες, ενώ οι μισοί από αυτούς απαντούν η ΚΑΠ ή τα αγροτικά σχήματα.
Εκείνο, όμως, που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι, παράλληλα με τα παραπάνω, δύο στους τρεις ερωτηθέντες δηλώνουν ότι η ευθύνη για την πράσινη ή την ψηφιακή μετάβαση ανήκει προσωπικά και στους ίδιους. Και μία θετική στάση απέναντι σε ένα τόσο «ασαφές» ακόμη ζήτημα είναι αυτό που προκαλεί την «ευχάριστη έκπληξη» των τάσεων που κατέγραψε η έρευνα. Ίσως για αυτόν τον λόγο σχεδόν οι επτά στους δέκα ερωτηθέντες κρίνουν ότι οι δράσεις για τη μετάβαση στο νέο αποτελούν «επείγουσα ανάγκη». Και σίγουρα είναι αυτά που πρέπει να λάβουν υπόψη τους όσοι σχεδιάζουν, προτείνουν και υλοποιούν πολιτικές.
