«Μέχρι τώρα ο άνθρωπος έχει βρει τρόπους είτε να αυξήσει τις στρεμματικές αποδόσεις, είτε να μειώσει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Το πώς θα γίνουν αυτά ταυτόχρονα είναι το μεγάλο ζητούμενο της ανθρωπότητας».
Με αυτό, τον τρόπο προσδιορίζει ο Κ. Cassman, στο αφιέρωμα του Πανεπιστημίου Γέιλ, τη σημερινή μεγάλη πρόκληση, που έχει αναλάβει για λογαριασμό του Ιδρύματος B. Gates: τη δημιουργία ενός παγκόσμιου άτλαντα, που θα συγκρίνει τις στρεμματικές αποδόσεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη, με τις συνθήκες παραγωγής που επικρατούν σε αυτές.
Η συγκέντρωση τέτοιων κατάλληλων δεδομένων βρίσκεται σε νηπιακή ηλικία. Κατά κανόνα, σύνδεσμοι και εταιρείες μεγάλων κλάδων συγκεντρώνουν στοιχεία που αφορούν το αντικείμενό τους. Οι εταιρείες πολλαπλασιαστικού υλικού, για παράδειγμα, συγκεντρώνουν δεδομένα, ώστε να μπορέσουν να προωθήσουν κάποιες ποικιλίες σπόρων σε κάποια περιοχή. Ωστόσο, όλοι συμφωνούν ότι οι λύσεις στα προβλήματα της ανθρωπότητας θα υποστηριχθούν από την ύπαρξη και συγκέντρωση αυτών των δεδομένων. Όπως τονίζει ο FAO, ο άνθρωπος, για να καλύψει τις διατροφικές του ανάγκες, πρέπει να παράγει 70% περισσότερα προϊόντα μέχρι το έτος 2050. Η συμβολή της «πράσινης επανάστασης» του παρελθόντος έχει εξαντληθεί. Το τρίπτυχο γενετικές βελτιώσεις, αυξημένη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και επέκταση της άρδευσης δεν μπορεί πλέον να ενισχύσει την παραγωγικότητα τόσο ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες.
Η λύση θα έρθει από την ύπαρξη των μεγάλων βάσεων δεδομένων. Για να μεγιστοποιηθεί η αγροτική παραγωγή, πρέπει να υπάρξει η γνώση και ο βέλτιστος έλεγχος της θερμοκρασίας του νερού, της υγρασίας, των ασθενειών, των επιβλαβών εντόμων, του εδάφους και των θρεπτικών συστατικών, σε κάθε σημείο και χρονική στιγμή. Η κατάλληλη διαχείριση αυτών των δεδομένων αποτελεί τον μοναδικό τρόπο αύξησης της παραγωγικότητας.
Και αυτήν ακριβώς τη λογική υπηρετεί η δημιουργία του δικτύου συλλογής των αναγκαίων δεδομένων που έχει ήδη αρχίσει στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες διαθέσιμες τεχνολογίες.
Η πρόσβαση των μικρότερων ή ειδικών εκμεταλλεύσεων, όπως των βιολογικών, σε αυτές τις τεχνολογίες και βάσεις δεδομένων έχει απασχολήσει την επιστημονική κοινότητα. Συχνά, προβάλλεται η άποψη ότι οι τεχνολογίες αυτές είναι σχεδιασμένες για τις ανάγκες των πολύ μεγάλων εκμεταλλεύσεων, της «βιομηχανικής γεωργίας» και των μονοκαλλιεργειών.
Υπάρχει, όμως, σοβαρός αντίλογος. Μπορεί τα δεδομένα που αφορούν τις μικρότερες εκμεταλλεύσεις ή τις βιολογικές να είναι λιγότερα, ωστόσο το κόστος πρόσβασης σε αυτά αναμένεται να γίνει ιδιαίτερα προσιτό. Σε κάθε περίπτωση, αναμένεται να είναι πολύ μικρότερο από την οικονομική ωφέλεια του κάθε παραγωγού.
Νίκος Λάππας
