ΚΑΠ 2023-2027: «Πράσινο φως» από την ΕΕ για αύξηση των ενισχύσεων σε μικρούς αγρότες
Σε ένα προσωρινό πλαίσιο, που θα απλοποιεί τους κανόνες της τρέχουσας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ και θα αυξάνει τις ενισχύσεις για τις μικρές εκμεταλλεύσεις, συμφώνησαν τη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, εξέλιξη πολύ σημαντική για τους αγρότες σε όλη την Ευρώπη.
Η συμφωνία, που επετεύχθη σε συνεργασία με τη δανική προεδρία του Συμβουλίου, φιλοδοξεί να μειώσει τα διοικητικά βάρη που αντιμετωπίζουν οι αγρότες και να ενισχύσει την οικονομική στήριξη για τις μικρές εκμεταλλεύσεις, δίνοντας ταυτόχρονα σαφείς οδηγίες για την προστασία του περιβάλλοντος.
Απλοποίηση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων
Ένα από τα βασικά σημεία της αναθεώρησης του κανονισμού της ΚΑΠ 2023-2027, που ονομάστηκε «Omnibus III», αφορά τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Για την προστασία της βιοποικιλότητας και την αποφυγή χρονοβόρων και δαπανηρών διαδικασιών, όπως το όργωμα κάθε πέντε έως επτά χρόνια για τη διατήρηση της καλλιεργήσιμης γης, συμφωνήθηκε ότι η γη που θεωρείται καλλιεργήσιμη την 1η Ιανουαρίου 2026 θα διατηρεί αυτό το καθεστώς ακόμα και αν δεν έχει οργωθεί, καλλιεργηθεί ή επανασπαρθεί.
Επιπλέον, οι αγρότες που είναι πιστοποιημένοι ως βιολογικοί θα θεωρούνται αυτομάτως ότι πληρούν ορισμένες απαιτήσεις για τη διατήρηση της γης σε Καλή Γεωργική και Περιβαλλοντική Κατάσταση (GAEC) στα τμήματα των εκτάσεών τους που είναι βιολογικά ή βρίσκονται σε μετατροπή. Ωστόσο, τα κράτη-μέλη διατηρούν τη δυνατότητα να περιορίσουν αυτή την απλοποίηση σε περιπτώσεις όπου οι έλεγχοι θα δημιουργούσαν υψηλό διοικητικό βάρος.
Μείωση των επιτόπιων ελέγχων
Σημαντική αλλαγή αφορά και τους επιτόπιους ελέγχους. Οι ευρωβουλευτές υπερασπίστηκαν την αρχή «μία φορά μόνο», όπως είχε προταθεί από την Επιτροπή. Σύμφωνα με αυτή την αρχή, οι αγρότες δεν θα υποχρεούνται να υποβληθούν σε περισσότερους από έναν επίσημους επιτόπιους ελέγχους ανά έτος, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και τον χρόνο που αφιερώνεται σε διαδικασίες ελέγχου.
Ενισχύσεις για μικρές εκμεταλλεύσεις
Η μεγαλύτερη είδηση για τους μικρούς αγρότες αφορά την αύξηση των ανώτατων ορίων στήριξης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέμεινε να αυξηθεί η ετήσια ενίσχυση από 2.500 ευρώ που προέβλεπε αρχικά η Επιτροπή, στα 3.000 ευρώ, ενώ εισάγεται και μια νέα εφάπαξ πληρωμή για την ανάπτυξη επιχειρήσεων έως 75.000 ευρώ, αντί για 50.000 ευρώ που είχε αρχικά προταθεί.
Οι αλλαγές αυτές αναμένεται να προσφέρουν σημαντική οικονομική ανάσα στις μικρές εκμεταλλεύσεις, δίνοντας τη δυνατότητα για επενδύσεις και ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους.
Ο εισηγητής Andre Rodrigues (S&D, Πορτογαλία) δήλωσε χαρακτηριστικά: «Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέδειξε ότι είναι δυνατόν να καταστήσουμε την ΚΑΠ πιο δίκαιη, πιο ξεκάθαρη και πιο κοντά σε όσους εργάζονται στη γη καθημερινά. Αυτή η συμφωνία φέρνει περισσότερη στήριξη στους αγρότες, πιο αποτελεσματικούς κανόνες για τις εθνικές αρχές και σαφέστερες περιβαλλοντικές οδηγίες, ώστε οι καλές πρακτικές να ενθαρρύνονται αντί να τιμωρούνται από γραφειοκρατία ή ασαφείς κανόνες».
Επόμενα βήματα
Η προκαταρκτική συμφωνία πρέπει να εγκριθεί τόσο από το Συμβούλιο όσο και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτού τεθεί σε εφαρμογή. Η πλήρης υιοθέτηση του νέου κανονισμού Omnibus III αναμένεται να ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2026, καλύπτοντας πάνω από 9 εκατομμύρια αγρότες σε όλη την Ευρώπη.
Ιστορικό της πρωτοβουλίας
Η Επιτροπή παρουσίασε το πακέτο απλοποίησης της ΚΑΠ στις 14 Μαΐου 2025, προκειμένου να μειωθούν οι γραφειοκρατικές απαιτήσεις και να διευκολυνθεί η εφαρμογή των κανόνων.
Η πρωτοβουλία προέκυψε από τον Στρατηγικό Διάλογο για το μέλλον της γεωργίας, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ευημερίας των ευρωπαϊκών αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προχώρησε σε τροπολογίες απευθείας επί της πρότασης της Επιτροπής για την ταχύτερη εφαρμογή των αλλαγών.
Κορυφαία προτεραιότητα η απλοποίηση των κανόνων
Η μείωση των διοικητικών απαιτήσεων και η απλοποίηση των διαδικασιών αποτελούν επανειλημμένα αιτήματα των ευρωβουλευτών. Οι προτάσεις «Οmnibus III», που παρουσιάστηκαν από την Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2025, στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας, στην απελευθέρωση επενδυτικών δυνατοτήτων και στη διευκόλυνση των επιχειρήσεων. Ήδη, ορισμένες από τις προτάσεις έχουν υιοθετηθεί, ενώ οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση των υπολοίπων προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς.
