του Γιάννη Τσιφόρου
Την προηγούμενη χρονιά, η ελαιοκαλλιέργεια στην ΕΕ χαρακτηρίστηκε από την έντονη πτώση της παραγωγής ελαιολάδου στην Ισπανία (-35%), από την αύξηση των αποθεμάτων και την επακόλουθη πτώση των τιμών.
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις (στοιχεία Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Απρίλιος 2020), η παραγωγή ελαιολάδου στην ΕΕ προβλέπεται την περίοδο 2019/2020 να περιοριστεί σε 1,9 εκατ. τόνους, παρουσιάζοντας μείωση 15%, παρά τη σημαντική άνοδο στην Ιταλία, στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία. Τα αποθέματα στο τέλος της εμπορικής περιόδου αναμένεται να ανέλθουν σε 715.000 τόνους (+35%), ενώ οι τιμές παραγωγού στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2020, σημείωναν έντονη πτώση σε όλες τις παραγωγικές χώρες.
Η πτώση των τιμών οδήγησε την Επιτροπή στην ενεργοποίηση της ιδιωτικής αποθεματοποίησης, από τον Νοέμβριο του 2019 έως τον Φεβρουάριο του 2020, με αποθήκευση περίπου 213.000 τόνων ελαιολάδου που καλύφθηκαν, σχεδόν στο σύνολό τους, από την Ισπανία (92%) και αφορούσαν κυρίως σε μειονεκτικό ελαιόλαδο (86%).
Σημαντική, εξάλλου, προβλέπεται η μείωση των εξαγωγών ελαιολάδου προς τρίτες χώρες (-8%), κυρίως εξαιτίας της αύξησης των εισαγωγικών δασμών (+25%) που επέβαλαν οι ΗΠΑ στο ελαιόλαδο ισπανικής προέλευσης από τον Οκτώβριο του 2019. Στις επιτραπέζιες ελιές, η παραγωγή στην ΕΕ εκτιμάται την περίοδο 2019/2020 σε 809.000 τόνους με οριακή μεταβολή ως προς την προηγούμενη περίοδο (-2%), χαρακτηριζόμενη κυρίως από τη μείωση του όγκου στην Ισπανία (-15%), αλλά και από τη σημαντική άνοδο στην Ελλάδα και στην Ιταλία.
Στην Ελλάδα, η παραγωγή ελαιολάδου εκτιμάται το 2019 σε 265.000 τόνους, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση ως προς το προηγούμενο έτος (+43%), ενώ αισθητή ήταν η άνοδος και στις επιτραπέζιες ελιές, με εκτιμώμενο όγκο τους 207.000 τόνους (+24%).
Εντούτοις, καταγράφεται πτώση στις εξαγωγές ελαιοκομικών προϊόντων της χώρας, η συνολική αξία των οποίων περιορίστηκε το 2019 σε 894 εκατ. ευρώ (-24%) και ήταν ιδιαίτερα έντονη στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, ο όγκος του οποίου μειώθηκε σε 80.000 τόνους (-36%), αξίας 290 εκατ. ευρώ (-38%). Μικρότερη ωστόσο ήταν η μείωση στις επιτραπέζιες ελιές, ενώ στα παρασκευασμένα προϊόντα, που παραδοσιακά καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών, η αξία αυξήθηκε (+3,9%), παρά τη μείωση του όγκου (-6,5%, Πίνακας 1).
Πίνακας 1: Εξαγωγές και μεταβολή αξίας
και όγκου εγχώριων ελαιοκομικών προϊόντων (2019-2018)
| Ελαιοκομικά προϊόντα | 2019 | 2018 | Μεταβολή 2019/2018 |
|||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Αξία (χιλ. ευρώ) | Ποσότητα (τόνοι) | Αξία (χιλ. ευρώ) |
Ποσότητα (τόνοι) |
Αξίας (%) |
Ποσότητας (%) |
|
| Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο | 290.432 | 80.504 | 469.616 | 126.437 | -38,2 | -36,3 |
| Παρθένα ελαιόλαδα | 17.132 | 4.705 | 23.426 | 6.700 | -26,9 | -29,8 |
| Ελαιόλαδο μειονεκτικό | 24.445 | 11.303 | 42.271 | 14.927 | -42,2 | -24,3 |
| Άλλα ελαιόλαδα | 19.098 | 7.767 | 49.902 | 16.254 | -61,7 | -52,2 |
| Πυρηνέλαιο | 21.410 | 19.459 | 70.698 | 40.534 | -69,7 | -52,0 |
| Ελιές νωπές | 9.577 | 5.694 | 6.462 | 4.270 | 48,2 | 33,3 |
| Ελιές διατηρημένες σε ξίδι |
59.512 | 19.882 | 65.031 | 23.477 | -8,5 | -15,3 |
| Ελιές παρασκευασμένες | 452.193 | 171.800 | 435.320 | 183.829 | 3,9 | -6,5 |
| Σύνολο | 893.799 | 321.114 | 1.162.726 | 416.428 | -24,2 | -22,9 |
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EU trade helpdesk, 16/4/2020)
Οι τιμές συμπαρέσυραν και τις εξαγωγές
Η μείωση των τιμών, ιδιαίτερα στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, περιόρισε τις εξαγωγές εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου με συνέπεια την άνοδο των αποθεμάτων, ενώ υπήρξε και έλλειμμα όγκου στις κατηγορίες ποιότητας με χαμηλή οξύτητα, εξαιτίας των προσβολών που σημειώθηκαν στην ελαιοκαλλιέργεια ορισμένων περιοχών της χώρας, όπως στην Κρήτη.
Η σημαντικότερη άνοδος του όγκου εξαγωγών στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σημειώθηκε το 2019 στην Πολωνία, στην Ουκρανία και στην Κύπρο, ενώ έντονη πτώση καταγράφεται στην Ισπανία, στην Ιταλία και στην Αυστραλία. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αποτελούν την τρίτη σημαντικότερη χώρα προορισμού, παρουσιάζοντας μικρή άνοδο στον όγκο εξαγωγών (+2,6%), αλλά με μείωση της μέσης τιμής εξαγωγής (-6%, Πίνακας 2).
Πίνακας 2: Εξαγωγές εγχώριου εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου
σε 20 πρώτες χώρες προορισμού (2019)
| Χώρες προορισμού | Αξία (χιλ. ευρώ) |
Ποσότητα (τόνοι) |
Μέση τιμή (€/κιλό) |
|---|---|---|---|
| Ιταλία | 107.811 | 39.944 | 2,70 |
| Γερμανία | 47.215 | 9.939 | 4,75 |
| ΗΠΑ | 35.617 | 8.661 | 4,11 |
| Αυστρία | 13.067 | 2.499 | 5,23 |
| Γαλλία | 6.698 | 1.362 | 4,92 |
| Καναδάς | 6.440 | 1.715 | 3,76 |
| Ην. Βασίλειο | 6.293 | 1.508 | 4,17 |
| Ελβετία | 5.125 | 852 | 6,02 |
| Κύπρος | 4.744 | 1.432 | 3,31 |
| Βέλγιο | 4.560 | 935 | 4,88 |
| Πολωνία | 3.976 | 732 | 5,43 |
| Ιαπωνία | 3.647 | 695 | 5,25 |
| Αυστραλία | 3.375 | 929 | 3,63 |
| Ολλανδία | 2.677 | 534 | 5,01 |
| Τσεχία | 2.367 | 508 | 4,66 |
| Σουηδία | 2.356 | 536 | 4,40 |
| Ισπανία | 2.028 | 651 | 3,12 |
| Ουκρανία | 1.964 | 379 | 5,18 |
| Ην. Αρ. Εμιράτα | 1.949 | 495 | 3,94 |
| Νορβηγία | 1.891 | 309 | 6,12 |
| Λοιπές | 26.632 | 5.889 | 4,52 |
| Σύνολο | 290.432 | 80.504 | 3,61 |
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EU trade helpdesk, 16/4/2020)
Η μέση τιμή εξαγωγής στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σημείωσε κάμψη σε σχέση με το προηγούμενο έτος (-3%), ενώ από άποψη υψηλότερης τιμής εξαγωγής, καλύτερες παραμένουν οι αγορές της Ελβετίας, της Πολωνίας, της Ιαπωνίας και της Αυστρίας. Οι εξαγωγές στην Ιταλία εξακολουθούν να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του όγκου (41%), αλλά με χαμηλή μέση τιμή εξαγωγής (2,70 ευρώ/κιλό) που παρουσίασε εξάλλου σημαντική μείωση ως προς το προηγούμενο έτος (-16%).
Η πρόβλεψη πάντως περιορισμού των εξαγωγών ελαιολάδου στις ΗΠΑ στα προϊόντα ισπανικής προέλευσης θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική ευκαιρία ανόδου των εξαγωγών των εγχώριων προϊόντων στην αγορά των ΗΠΑ, με προϋπόθεση βέβαια τη βελτίωση των τιμών παραγωγού. Προς το παρόν όμως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας (στοιχεία Απριλίου 2020), η μέση τιμή παραγωγού στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο βρίσκεται στην Ελλάδα στο επίπεδο των 2,14 ευρώ/κιλό, υπολειπόμενη αισθητά από τον μέσο όρο της περιόδου 2018/19 (-26%).
Καλύτερες, ωστόσο, φαίνονται οι προοπτικές στις επιτραπέζιες ελιές και ιδιαίτερα στις εξαγωγές παρασκευασμένων προϊόντων, ο όγκος των οποίων ανήλθε το 2019 σε 172.000 τόνους, αξίας 452 εκατ. ευρώ. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αποτελούν τη σημαντικότερη αγορά του προϊόντος, με άνοδο της αξίας εξαγωγών που ανήλθαν το 2019 σε 133 εκατ. ευρώ, ενώ σημαντική ήταν η αύξηση του όγκου και της αξίας στην Ολλανδία, στη Γαλλία, στην Ελβετία και στη Γερμανία (Πίνακας 3).
Πίνακας 3: Εξαγωγές εγχώριων παρασκευασμένων ελιών
στις 20 πρώτες χώρες προορισμού (2019)
| Χώρες προορισμού | Αξία (χιλ. ευρώ) | Ποσότητα (τόνοι) | Μέση τιμή (€/κιλό) |
|---|---|---|---|
| ΗΠΑ | 133.159 | 36.150 | 3,68 |
| Γερμανία | 49.780 | 18.709 | 2,66 |
| Ιταλία | 33.024 | 18.413 | 1,79 |
| Αυστραλία | 24.020 | 8.267 | 2,91 |
| Ρουμανία | 20.544 | 12.129 | 1,69 |
| Ολλανδία | 15.725 | 5.669 | 2,77 |
| Βουλγαρία | 14.279 | 9.515 | 1,50 |
| Γαλλία | 11.468 | 4.398 | 2,61 |
| Αλβανία | 10.528 | 7.019 | 1,50 |
| Σ. Αραβία | 8.851 | 2.966 | 2,98 |
| Ισραήλ | 7.525 | 3.013 | 2,50 |
| Αυστρία | 6.511 | 2.029 | 3,21 |
| Β. Μακεδονία | 5.858 | 3.185 | 1,84 |
| Ελβετία | 4.736 | 1.573 | 3,01 |
| Πολωνία | 4.695 | 1.791 | 2,62 |
| Ρωσία | 4.665 | 1.556 | 3,00 |
| Δανία | 3.363 | 819 | 4,11 |
| Ν. Ζηλανδία | 2.319 | 522 | 4,44 |
| Σερβία | 2.228 | 1.275 | 1,75 |
| Φινλανδία | 2.203 | 524 | 4,20 |
| Λοιπές | 86.711 | 32.278 | 2,69 |
| Σύνολο | 452.193 | 171.800 | 2,63 |
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EU trade helpdesk, 16/4/2020)
Αισθητή άνοδος για παράγωγα και προϊόντα
Η μέση τιμή εξαγωγής των προϊόντων (2,63 ευρώ/κιλό) παρουσίασε αισθητή άνοδο ως προς το προηγούμενο έτος (+11%) και από άποψη υψηλότερης τιμής καλύτερες ήταν οι αγορές της Ν. Ζηλανδίας, της Φινλανδίας, της Δανίας, της Αυστρίας, της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ.
Να σημειωθεί επιπλέον ότι η εγχώρια μέση τιμή εξαγωγής στα παρασκευασμένα προϊόντα εξακολουθεί να παραμένει σχεδόν διπλάσια της αντίστοιχης της Ισπανίας (1,35 ευρώ/κιλό) και παρά τον έντονο ανταγωνισμό, η συνεχής άνοδος της αξίας και του όγκου των εγχώριων εξαγωγών ενισχύει τον δυναμισμό και την εξωστρέφεια που έχουν αποκτήσει τα ελληνικά προϊόντα επιτραπέζιας ελιάς στην ευρωπαϊκή και τη διεθνή αγορά.
Στις τρίτες χώρες, η παραγωγή ελαιολάδου αναμένεται να αυξηθεί, εκτιμώμενη την περίοδο 2019/2020 σε 1,13 εκατ. τόνους (+19%), κυρίως εξαιτίας της μεγάλης ανόδου στην Τυνησία, η παραγωγή της οποίας εκτιμάται σε 300.000 τόνους (+114%), ενώ σημαντική αύξηση αναμένεται και στην Τουρκία, με παραγωγή 225.000 τόνων (+16%). Σημαντική εξάλλου άνοδος προβλέπεται και στην παραγωγή επιτραπέζιων ελιών από τρίτες χώρες, ο όγκος των οποίων εκτιμάται την περίοδο 2019/2020 σε 2,1 εκατ. τόνους (+21%). Οι εκτιμήσεις αυτές, εφόσον επαληθευτούν, αναμένεται να ασκήσουν πίεση στις τιμές ελαιοκομικών προϊόντων των παραγωγικών χωρών της ΕΕ.
Στα θετικά ωστόσο της τρέχουσας ελαιοκομικής περιόδου πρέπει να σημειωθεί η πρόβλεψη αισθητής ανόδου της κατανάλωσης ελαιολάδου στην ΕΕ (+5,2%), ευνοούμενη από την πτώση των τιμών.
Διαβάστε επίσης:
Έρευνα Ελαιόλαδο: Ένα ολοκληρωμένο βιώσιμο σύστημα παραγωγής εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου
