Ανάλυση: Μεγεθύνεται η παγκόσμια αγορά στα μανταρίνια

του Γιάννη Τσιφόρου

Ανοδικοί ρυθμοί καταγράφονται στα μεγέθη της παγκόσμιας παραγωγής και της κατανάλωσης νωπών μανταρινιών. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις (στοιχεία USDA, 25/1/2024), η παγκόσμια παραγωγή του προϊόντος προβλέπεται να ανέλθει σε περίπου 38 εκατ. τόνους την περίοδο 2023/2024, παρουσιάζοντας άνοδο σε σύγκριση με την προηγούμενη (+3%). Η παραπάνω τάση αποδίδεται κυρίως στην αύξηση της παραγωγής στην Κίνα (+1,5%), η οποία, με όγκο 27 εκατ. τόνων, εξακολουθεί να καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος, αλλά και στην έντονη άνοδό της στην Τουρκία, με όγκο 2,64 εκατ. τόνων (+42%). Αντίθετα, πτώση προβλέπεται να παρουσιάσει η παραγωγή στην ΕΕ και στις ΗΠΑ (-5% και -7% αντίστοιχα). Ανοδικά, εξάλλου, φαίνεται να κινείται η παγκόσμια κατανάλωση μανταρινιών, που την περίοδο 2023/2024 αναμένεται να ανέλθει σε 36 εκατ. τόνους (+2,9%), κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησής της στην Τουρκία (+56%).

Περιορίζεται η παραγωγή μανταρινιών στην ΕΕ

Η παραγωγή μανταρινιών στην ΕΕ καταγράφει πτωτική πορεία στο διάστημα των τελευταίων ετών, ο όγκος της οποίας προβλέπεται την περίοδο 2023/2024 να περιοριστεί στους 2,67 εκατ. τόνους, παρουσιάζοντας μείωση ως προς την προηγούμενη (-5%). Η πτωτική τάση αποδίδεται στον περιορισμό της καλλιεργούμενης έκτασης, αλλά και στην επίδραση των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικράτησαν στις σημαντικότερες παραγωγικές χώρες, με συνέπεια την πτώση της παραγωγής, ιδιαίτερα στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Μείωση, εξάλλου, αναμένεται και στην κατανάλωση, η οποία προβλέπεται να περιοριστεί στους 2,72 εκατ. τόνους (-2,3%).

Στο εξωτερικό εμπόριο μανταρινιών, η ΕΕ παραμένει ελλειμματική επί σειρά ετών και με τάση μεγέθυνσης του ελλείμματος, λόγω της συνεχούς ανόδου των εισαγωγών έναντι των μειούμενων εξαγωγών. Οι ευρωπαϊκές εξαγωγές μανταρινιών προς τρίτες χώρες προβλέπεται να περιοριστούν σε 225 χιλ. τόνους την περίοδο 2023/2024, παρουσιάζοντας σημαντική μείωση ως προς την προηγούμενη (-24%), με κυριότερες κατά σειρά χώρες προορισμού το Ην. Βασίλειο, την Ελβετία, την Ουκρανία, τη Νορβηγία και τη Σερβία.

Από την άλλη πλευρά, οι εισαγωγές αναμένεται να κυμανθούν σχεδόν στο ίδιο επίπεδο (480 χιλ. τόνοι), που παραμένει υπερδιπλάσιο των εξαγωγών, με κυριότερους προμηθευτές τη Νότια Αφρική, το Μαρόκο, το Ισραήλ, την Τουρκία και το Περού.

Παραγωγή και κατανάλωση μανταρινιών στην ΕΕ-27 (σε 1.000 τόνους)

Πηγή: USDA/FAS, Citrus world markets and trade, 25/1/2024, (*) Πρόβλεψη

Η εικόνα των τελευταίων ετών για την Ελλάδα

Η εγχώρια παραγωγή μανταρινιών παρουσίασε σημαντική άνοδο στο διάστημα των τελευταίων ετών, ανερχόμενη το 2022 σε 201,5 χιλ. τόνους, μέγεθος αισθητά αυξημένο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (+11,4%), αλλά και σε σχέση με τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας (+18%). Στο εξωτερικό εμπόριο, οι εισαγωγές είναι περιορισμένες, ενώ υψηλή παραμένει η εξαγωγική επίδοση του προϊόντος ως ποσοστό της προσφοράς, με συνεχή άνοδο των εξαγωγών, ο όγκος των οποίων κορυφώθηκε το 2021 (132,4 χιλ. τόνοι). Το 2022, οι ελληνικές εξαγωγές μανταρινιών εκτιμώνται σε 131,3 χιλ. τόνους, αξίας 86,4 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας οριακή μεταβολή ως προς τον όγκο, αλλά με αισθητή άνοδο της αξίας (+15%), λόγω της αύξησης της μέσης τιμής εξαγωγής (0,66 ευρώ/κιλό). Η Ρουμανία εξακολουθεί να αποτελεί την κυριότερη χώρα προορισμού (32.400 τόνοι) και ακολουθούν κατά σειρά η Βουλγαρία και η Πολωνία, τρεις χώρες που απορρόφησαν αθροιστικά το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των εξαγόμενων προϊόντων (55% το 2022).

Οι κλημεντίνες εξακολουθούν να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών ως προς τον όγκο και την αξία (65% και 64% αντίστοιχα), ενώ από άποψη υψηλότερης μέσης τιμής εξαγωγής καλύτερες παραμένουν οι αγορές της Δανίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Πολωνίας. Αντίθετα, πολύ χαμηλότερες του μέσου όρου παραμένουν οι τιμές εξαγωγής προς τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία (0,31 ευρώ/κιλό και 0,40 ευρώ/κιλό αντίστοιχα), που εξακολουθούν να απορροφούν σημαντικό μέρος των εξαγόμενων προϊόντων (22.600 τόνοι το 2022). Πρόκειται, όπως είναι γνωστό, για προϊόντα που δεν πληρούν τις κανονιστικές απαιτήσεις τυποποίησης και εμπορίας, η εξαγωγή των οποίων διευκολύνεται με τον ελλιπή έλεγχό τους στους συνοριακούς σταθμούς, πλήττοντας την εξαγωγική δραστηριότητα του τομέα των εσπεριδοειδών επί σειρά ετών.

Να σημειωθεί ότι το κρίσιμο αυτό ζήτημα, αν και έχει επανειλημμένα επισημανθεί από τους εξαγωγικούς φορείς του τομέα, δεν φαίνεται μέχρι σήμερα να έχει αντιμετωπιστεί.

Εγχώρια παραγωγή και κατανάλωση μανταρινιών (2018-2022, σε τόνους)

Πηγές: Eurostat (Crop production, 25/1/2024), Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Access2Markets, 12/1/2024)

Σημαντική η περσινή άνοδος των ελληνικών εξαγωγών

Σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες προβλέψεις (στοιχεία USDA, 15/12/2023), αν και πρόωρες, η εγχώρια παραγωγή μανταρινιών αναμένεται να μειωθεί στο διάστημα της τρέχουσας εμπορικής περιόδου (Οκτώβριος 2023-Σεπτέμβριος 2024). Ωστόσο, σε ετήσια βάση, οι εξαγωγές αυξήθηκαν στη διάρκεια του 2023.

Όπως προκύπτει από πρόσφατες εκτιμήσεις (στοιχεία Eurostat, 15/1/2024), στο διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου του 2023, σε σύγκριση με το αντίστοιχο του προηγούμενου έτους, ο όγκος των ελληνικών εξαγωγών ανήλθε σε 74 χιλ. τόνους, παρουσιάζοντας σημαντική άνοδο (+11,7%). Μεγαλύτερη, εξάλλου, ήταν η άνοδος της αξίας (+28%), λόγω της αύξησης της μέσης τιμής εξαγωγής, που ανήλθε σε 0,73 ευρώ/κιλό.

Σημειώνεται, επίσης, ότι οι ποικιλίες που ανήκουν στις κλημεντίνες κάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των εξαγόμενων προϊόντων, αλλά με αύξηση μικρότερη του μέσου όρου (9,3%), ενώ στις άλλες κατηγορίες μανταρινιών η αύξηση ήταν σημαντικά μεγαλύτερη (+15,7%) και με υψηλότερη μέση τιμή εξαγωγής. Με βάση τις αναφερόμενες εκτιμήσεις, οι συνολικές εξαγωγές μανταρινιών προβλέπεται να κυμανθούν σε επίπεδο μεγαλύτερο των 146 χιλ. τόνων το 2023. Αντίθετα, οι εισαγωγές ήταν περιορισμένες και με σημαντική μείωση ως προς τον όγκο και την αξία.

Στο πεδίο των τιμών, σημειώνεται η άνοδός τους στην εγχώρια αγορά στις αρχές της τρέχουσας εμπορικής περιόδου. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (agri-food data portal, monthly market prices, 8/2/2024), η μέση εγχώρια τιμή στις κλημεντίνες ανήλθε σε 0,96 ευρώ/κιλό στο πρώτο τρίμηνο της περιόδου 2023/2024 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2023), παρουσιάζοντας σημαντική άνοδο σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα της προηγούμενης (+19%).

Πτώση, πάντως, αναμένεται να παρουσιάσει η εγχώρια κατανάλωση μανταρινιών το 2023, λόγω της μειωμένης προσφοράς, αλλά και ως συνέπεια του περιορισμού του εισοδήματος των νοικοκυριών από τον υψηλό πληθωρισμό στα τρόφιμα (+8,9% τον Δεκέμβριο του 2023) και ιδιαίτερα στα φρούτα (+15%).

Ελληνικές εξαγωγές μανταρινιών ανά χώρα προορισμού (2021-2022)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Access2Markets, 12/1/2024), HS Codes: 080521, 080522, 080529

Εξωτερικό εμπόριο μανταρινιών Ελλάδος (Ιανουάριος-Νοέμβριος 2023/2022)

Πηγή: Eurostat (monthly trade, 15/1/2024), HS Codes: 080521, 080522, 080529