Συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης παραχώρησε στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων, Ανδρέας Λυκουρέντζος. Ο πρόεδρος του ΕΛΓΑ πραγματοποίησε τον απολογισμό της τελευταίας διετίας, ενώ μίλησε για τα ακραία καιρικά φαινόμενα που κατά σειρά κλήθηκε να αντιμετωπίσει, τον «Ιανό», τους παγετούς της άνοιξης και τις πρόσφατες πυρκαγιές. Με διάθεση για αυτοκριτική, τοποθετήθηκε στα ζητήματα διαχείρισης των καταστροφών, ενώ μας ανέλυσε το κρίσιμο σταυροδρόμι στο οποίο βρίσκεται ο Οργανισμός, υπό την έλευση της κλιματικής κρίσης, που, όπως είπε, κόστισε στο κράτος πάνω από 400 εκατ. ευρώ.
Συνέντευξη στους Νίκο Λάππα, Αντώνη Ανδρονικάκη
Κύριε πρόεδρε, θα θέλαμε έναν απολογισμό για τα πεπραγμένα του ΕΛΓΑ.
Με την ανάληψη των καθηκόντων μας, θέσαμε δύο στόχους για τον Οργανισμό: Ο πρώτος ήταν να επιτύχουμε την οικονομική αυτάρκεια και ευστάθεια του ΕΛΓΑ, ώστε να μπορούμε να πληρώνουμε άμεσα, μετά την υποβολή των πορισμάτων από τα υποκαταστήματα στην κεντρική διοίκηση και να μειωθεί ο χρόνος αναμονής μεταξύ της ολοκλήρωσης του εκτιμητικού έργου και της καταβολής των αποζημιώσεων. Ο δεύτερος σημαντικός στόχος ήταν η προώθηση της ψηφιοποίησης του εκτιμητικού έργου, με την υλοποίηση πληροφοριακού συστήματος, που θα εντάσσεται στο τρέχον ΕΣΠΑ (2014 – 2020).
Πέτυχαμε και τους δύο στόχους. Η επιτυχία μας στον οικονομικό στόχο οφείλεται στη συμβολή της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη. Κατόπιν δικής του απόφασης και πρωτοβουλίας, πιστώθηκαν στον ΕΛΓΑ σταδιακά τα οφειλόμενα, ποσοστού 20% επί των εισπράξεων του ΕΛΓΑ, από τον κρατικό προϋπολογισμό, σε εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 3877 του 2010. Αυτό το λέμε γιατί δεν πρόκειται για κρατική επιχορήγηση, αλλά για χρήματα που όφειλαν οι ελληνικές κυβερνήσεις στον ΕΛΓΑ.
Ποια είναι η εξέλιξη της ψηφιοποίησης του Οργανισμού; Μπορείτε να μας δώσετε ένα χρονοδιάγραμμα;
Προσφάτως, εγκρίναμε στο Διοικητικό Συμβούλιο τη διακήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για την ανάδειξη αναδόχου για το νέο πληροφοριακό σύστημα του ΕΛΓΑ. Σας ανακοινώνω ότι, αυτήν τη στιγμή, βρίσκεται στον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκο Πιερρακάκη, για να λάβει την τελική ένταξη στο τρέχον ΕΣΠΑ, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί ταχύτατα και να προχωρήσουμε στην ανάδειξη του αναδόχου. Είμαστε σχεδόν έτοιμοι για την προκήρυξη του διαγωνισμού. Ευελπιστούμε ότι μέσα στην άνοιξη του 2022 θα είμαστε σε θέση να ξεκινήσουμε πιλοτικές δοκιμές εκτιμήσεων με τις νέες μας ψηφιακές υποδομές.
Είχατε να διαχειριστείτε μια σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων και καταστροφών…
Ακριβώς. Σημαντικότερη όλων ήταν η διαχείριση των καταστροφικών συνεπειών του μεσογειακού κυκλώνα «Ιανός». Πετύχαμε να δώσουμε προκαταβολές στους πληγέντες εντός μόλις 15 ημερών μετά την ολοκλήρωση της υποβολής δηλώσεων ζημιάς. Οι δηλώσεις ολοκληρώθηκαν στις 12 Οκτωβρίου 2020 και στις 26 Οκτωβρίου καταβάλαμε σημαντικές προκαταβολές στους παραγωγούς μας. Επιπλέον, μέσα σε ένα τετράμηνο καταφέραμε να εξοφλήσουμε τους πληγέντες. Έως τις 20 Οκτωβρίου θα έχουν ολοκληρωθεί και οι τελευταίες εκκρεμότητες που αφορούν τις ενστάσεις. Μαζί με τις ενστάσεις ο Οργανισμός θα έχει καταβάλει περίπου 60 εκατ. ευρώ.
Υπήρξαν όμως και προβλήματα, όπως για παράδειγμα στη Λάρισα…
Βεβαίως, δεν είναι όλα ιδανικά, το αναγνωρίζουμε. Υπήρξαν αστοχίες στη διαχείριση του «Ιανού», υπήρξαν καθυστερήσεις από το υποκατάστημα της Λάρισας. Όμως, το τελικό αποτέλεσμα έχει θετικό ισοζύγιο. Για πρώτη φορά, ο ΕΛΓΑ ανεδείχθη σε έναν ισχυρό παράγοντα του ευρύτερου δημόσιου τομέα για τη διαχείριση κρίσεων και κέρδισε την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη των αγροτών.
Σε ό,τι αφορά το υποκατάστημα της Λάρισας, χρειάζεται αποτελεσματικότερη διοίκηση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων, τις οποίες προσέφερε η κυβέρνηση στα υποκαταστήματα όλων των περιοχών, με την ψήφιση και για τον «Ιανό», αλλά και για τη διαχείριση των επιπτώσεων του παγετού της άνοιξης 2020-2021. Μεταξύ αυτών, ο πολλαπλάσιος αριθμός υπερωριών, ο έως και τριπλασιασμός των εκτιμητικών τελών και, βεβαίως, η αμειβόμενη εργασία το σαββατοκύριακο, κάτι που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον δημόσιο τομέα.
Όπως έχω πει και στον προϊστάμενο του υποκαταστήματος Λάρισας, η ολοκλήρωση των υποχρεώσεων του δυναμικού και η μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητάς του θα επιτρέψουν και στον πρόεδρο του ΕΛΓΑ να τους κρίνει αξιοκρατικά. Δεν υπάρχουν κριτήρια προσωπικού ή κομματικού χαρακτήρα. Όλοι κρίνονται σύμφωνα με τις επιδόσεις τους.
Όλα αυτά δεν ήταν σε καμία περίπτωση εύκολα ή αυτονόητα και χρειάστηκε ορισμένες φορές να προβούμε σε δύσκολες και επίπονες διαβουλεύσεις με το υπουργείο Οικονομικών, ακόμα και να έρθουμε σε σύγκρουση. Όμως, στο τέλος τα καταφέραμε όλα αυτά ως διοίκηση. Καταλήξαμε σε αποφάσεις και ρυθμίσεις προς όφελος των παραγωγών, αλλά και για να αμειφθεί δίκαια η επίπονη εργασία των εκτιμητών.
Ας πάμε στον παγετό. Ακόμη ένα ακραίο φαινόμενο, με μεγάλες επιπτώσεις στους αγρότες…
Ο παγετός ήταν το βαρύτερο πλήγμα που δέχθηκε ο πρωτογενής τομέας αυτά τα δύο χρόνια. Καλύπτει πολλές περιοχές και μια τεράστια έκταση της χώρας, από την Κεντρική Μακεδονία έως την Πελοπόννησο. Η μεγαλύτερη ζημία εντοπίζεται στις ΠΕ Πέλλας και Ημαθίας. Εδώ αξίζει να απονείμουμε τα εύσημα στην προϊστάμενη του υποκαταστήματος Βέροιας, κα Παππά, για το επιτυχημένο έργο της. Κατάφερε να φέρει εις πέρας το χρονοδιάγραμμα που είχε ορίσει το ΥΠΑΑΤ και ο ΕΛΓΑ, ώστε να καταβληθούν εντός του πρώτου δεκαημέρου του Αυγούστου σημαντικές προκαταβολές στους πληττόμενους παραγωγούς των περιοχών αυτών. Από τα 36 εκατ. ευρώ που δόθηκαν ως προκαταβολές, περίπου τα 33 εκατ. καταβλήθηκαν σε Πέλλα και Ημαθία. Βεβαίως, σημαντική συμμετοχή είχε και η Δυτική Μακεδονία.
Περιορισμένη ήταν η συμμετοχή του υποκαταστήματος της Λάρισας και αυτό με υποχρέωσε να εντατικοποιήσω τις πιέσεις μου για την επιτάχυνση της διαδικασίας των αποζημιώσεων στην περιοχή.
Ποια είναι η τελική εικόνα σχετικά με τις αποζημιώσεις για τον παγετό;
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό μας, έχουμε γύρω στα 210 εκατ. αποζημιώσεων, για επιπτώσεις στις καλλιέργειες που εντάσσονται στον Κανονισμό, και 25 εκατ. με 28 εκατ., για τις καλλιέργειες που βρίσκονταν στο προανθικό στάδιο που δεν καλύπτει ο Κανονισμός.
Επειδή όμως το αποτέλεσμα, δηλαδή η απώλεια παραγωγής, είναι το ίδιο, ψηφίσαμε μια διάταξη που προβλέπει ότι θα αξιολογηθούν και αυτές με κριτήρια αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ, αλλά θα αποζημιωθούν από ένα καθεστώς που θα τυγχάνει της έγκρισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα στοιχεία για τις εν λόγω ζημιές έχουν κατατεθεί και παρακολουθούμε την εξέλιξη του φαινομένου και για άλλες περιοχές. Μέχρι στιγμής, έχουμε καταβάλει πάνω από 50 εκατ. ευρώ για τον παγετό.
Ο προγραμματισμός μας προβλέπει να έχουμε εξοφλήσει τους παραγωγούς για τις επιπτώσεις του παγετού έως το τέλος του έτους, διότι, όπως γνωρίζετε, μετά από τις ζημιές που προκάλεσαν οι πυρκαγιές, η κυβέρνηση αναθεώρησε τον προϋπολογισμό της χώρας κατά 500 εκατ. ευρώ. Επομένως, για να είμαστε συμβατοί με τους δημοσιονομικούς κανόνες, θα πρέπει να έχουμε εξοφλήσει τις υποχρεώσεις μας μέχρι 31/12/2021.
Είναι μια αγχώδης προσπάθεια. Έχουμε έναν σχεδιασμό σε συνεργασία με τον κ. Σκυλακάκη, που προβλέπει ένα κονδύλι της τάξης των 30 εκατ. ευρώ μηνιαίως. Εντός των ημερών, αναμένουμε νέο κονδύλι για να συνεχίσουμε τις πληρωμές. Η ροή των πορισμάτων είναι σταθερή. Την τελευταία και μεγαλύτερη πληρωμή την αναμένουμε στις αρχές Δεκεμβρίου, γιατί θέλουμε να κάνουν οι αγρότες μας Χριστούγεννα.
Να αναφερθούμε και στις πυρκαγιές, γιατί και εκεί υπήρξαν τεράστιας έκτασης ζημιές;
Όπως και στον «Ιανό», οι υπηρεσίες του ΕΛΓΑ εργάστηκαν με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών ιδιαίτερα με τις δορυφορικές εικόνες, αλλά και των συνεργείων, που αποστείλαμε για εκτιμήσεις. Έχουμε οριοθετήσει επακριβώς τις περιοχές. Θα πάρουμε απόφαση στο Διοικητικό Συμβούλιο για την καταγραφή, την αποτύπωση και στο εσωτερικό του Οργανισμού.
Είμαστε, πλέον, σε θέση να παραδώσουμε στις αρχές Νοεμβρίου ένα αρχείο απόλυτης αξιοπιστίας σε επίπεδο κοινοτήτων και σύμφωνα με τις δηλώσεις ζημίας που υπέβαλαν οι πληγέντες αγρότες.
Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, γνωρίζουμε τους παραγωγούς με τα ΑΦΜ τους, τον ακριβή αριθμό δέντρων ή στρεμμάτων που δηλώθηκαν μέσω της δήλωσης καλλιέργειας ή εκτροφής. Σας δίνω ακόμα μία είδηση, ότι η κυβερνητική επιτροπή κρατικής αρωγής θα αποφασίσει το ύψος των αποζημιώσεων, που θα δοθούν στους αγρότες που επλήγησαν. Πρέπει να επισημάνουμε μια λεπτή διάκριση. Ο Κανονισμός δεν αποζημιώνει απώλεια φυτικού κεφαλαίου. Ο ΕΛΓΑ, όμως, κάνει όλη τη δουλειά, ως να επρόκειτο να αποζημιώναμε.
Εν συνεχεία, θα παραδώσουμε το αρχείο στην κυβερνητική επιτροπή κρατικής αρωγής, που θα ορίσει το ύψος των αποζημιώσεων. Εδώ έχουμε τα εξής στάδια: Το ένα είναι η απώλεια των μέσων παραγωγής, που είναι τα δέντρα, το άλλο είναι οι αποκαταστάσεις που θα ακολουθήσουν και η απώλεια εισοδήματος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία των Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων. Δηλαδή, το πλέγμα στήριξης που θα δημιουργηθεί θα συνδυάζει τις ανωτέρω παραμέτρους. Την πληρωμή μέσω ΚΟΕ και, εν συνεχεία, τη στήριξη που θα παράσχει ο ΕΛΓΑ με την ισχύουσα νομοθεσία.
Και κάτι ακόμα: Γίνεται μια προσπάθεια να υπερβούμε τις χρονοβόρες διαδικασίες των κρατικών ενισχύσεων, κάτι που επιβάλλεται και για λόγους δημοσιονομικής τάξεως. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι ΚΟΕ έχουν ανώτατο όριο ετήσιας αποζημίωσης τα 16 εκατ. ευρώ. Με αυτό το κονδύλι δεν πληρώνονται οι ζημιές από τις πυρκαγιές για ανασύσταση καλλιεργειών και απώλεια εισοδήματος σε βάθος τετραετίας. Είναι ζητήματα στα οποία έχουμε κάνει τις εισηγήσεις μας, αλλά οι τελικές αποφάσεις υπερβαίνουν τον πρόεδρο του ΕΛΓΑ και θα ληφθούν κεντρικά.
Άρα, ο ελαιοκαλλιεργητής, που έχασε δέντρα, πότε θα μπορέσει να βάλει ελιές;
Οι γεωπόνοι μας έχουν εισηγηθεί να πραγματοποιηθούν οι εξατομικευμένες εκτιμήσεις στις αρχές της άνοιξης, ώστε με επιστημονικά κριτήρια να πραγματοποιηθεί η ανάπτυξη νέων δέντρων. Εμείς έχουμε κάνει την εισήγησή μας που προβλέπει ικανοποιητικά κονδύλια και θα ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδομένα και στις ανάγκες των παραγωγών.
Πότε θα καταβληθούν οι αποζημιώσεις για το ζωικό κεφάλαιο;
Εντός των ημερών. Οι καθυστερήσεις δεν οφείλονται στον ΕΛΓΑ, αλλά στο γεγονός ότι έπρεπε να πάρουμε αρχεία από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Η εκτίμηση που μου έχει δοθεί είναι ότι μέχρι τις 20 Οκτωβρίου θα έχει πραγματοποιηθεί η πληρωμή.
Τελικά, ποιο είναι το ύψος όλων αυτών των αποζημιώσεων για τα καιρικά φαινόμενα και τις φωτιές που κλήθηκε να καταβάλει το κράτος;
Στο δωδεκάμηνο, το κόστος όλων αυτών των καταστροφών, στις οποίες αναφερθήκαμε, υπολογίζεται σε πάνω από 400 εκατ. ευρώ. Αυτό δείχνει ότι, σε βάθος χρόνου, το αποθεματικό για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων θα πρέπει να φτάνει τουλάχιστον το μισό δισεκατομμύριο ευρώ.
Μπροστά μας έχουμε πλέον την κλιματική κρίση, τις επιπτώσεις της οποίας ζήσαμε ιδιαίτερα δραματικά το τελευταίο διάστημα. Είχε ανατεθεί από το ΥΠΑΑΤ στην Παγκόσμια Τράπεζα να προβεί σε εκτιμήσεις και συστάσεις για την αντιμετώπιση των νέων δεδομένων. Πώς συνδέονται αυτές οι προτάσεις με την επόμενη ημέρα του ΕΛΓΑ;
Η μελέτη που παραδόθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα ως προς τα συμπεράσματά της δεν διαφέρει ως προς τις εκτιμήσεις και όσα προκύπτουν από τα στοιχεία που έχει επεξεργαστεί ο Οργανισμός και άλλοι εγχώριοι φορείς. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι η κλιματική κρίση θα επιφέρει επαναλαμβανόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα, κάτι το οποίο οδηγεί τις αποζημιώσεις που θα πρέπει να καταβάλλει ο ΕΛΓΑ σε δυσθεώρητα ύψη.
Υπάρχουν δύο δρόμοι:
Η μία οδός, η οποία προτείνεται, αφορά την αύξηση της ειδικής ασφαλιστικής εισφοράς στο 25% κατά μέσο όρο, με μη ενιαίο συντελεστή προσδιορισμού της και κατηγοριοποίηση των καλλιεργειών ανάλογα με το πόσο «ζημιογόνες» είναι, αναζήτηση συνεργειών και χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα κ.λπ. Για παράδειγμα, τα ροδάκινα θα βρίσκονται στην υψηλή κλίμακα εισφοράς. Υπάρχει και πρόταση για μείωση της εισφοράς, στο ζωικό κεφάλαιο επί παραδείγματι. Ο ένας δρόμος, λοιπόν, είναι να δούμε τα οικονομικά του Οργανισμού, εάν υλοποιηθεί το ανωτέρω σενάριο.
Ο δεύτερος δρόμος είναι η αναζήτηση άλλων πηγών χρηματοδότησης, από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δηλαδή, να υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια στο πλαίσιο της ΚΑΠ, ώστε ανά χώρα να υπάρχει ένα ταμείο για την αντιμετώπιση των αποζημιώσεων από ακραία καιρικά φαινόμενα. Και πώς θα ορίζονται τα φαινόμενα αυτά ως ακραία; Αυτό μπορεί να γίνεται μέσω των περιοχών που θα κηρύσσονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για παράδειγμα.
Ακόμα μία δυνατότητα χρηματοδότησης θα μπορούσε να είναι η αξιοποίηση μέτρων του ΠΑΑ που δεν αξιοποιήθηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να επιδοτηθεί η ασφαλιστική εισφορά.
Άλλη επιλογή είναι –και μακάρι να μπορούσε να συμβεί και αυτό– να υπάρξει σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Δυστυχώς, οι συζητήσεις του ΕΛΓΑ με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις έχουν ατονήσει τους τελευταίους μήνες. Αυτό δεν εξαρτάται από εμάς. Θεωρώ ότι η απροθυμία των επιχειρήσεων οφείλεται στα πρόσφατα καιρικά φαινόμενα, ξεκινώντας από τον «Ιανό», που διαφάνηκε ότι θα πρέπει να πληρωθούν μεγάλα ποσά αποζημιώσεων. Ωστόσο, πάντοτε υπάρχει έδαφος επαναπροσέγγισης και εξεύρεσης λύσεων. Μια τέτοια θα μπορούσε να είναι η κάλυψη ενός μικρότερου αναλογικά τμήματος της αποζημίωσης από τους ιδιώτες. Δηλαδή, για παράδειγμα, να καλύπτει ο ΕΛΓΑ το 80% της ζημίας και η ασφαλιστική το 20%.
Απ’ ό,τι αντιλαμβανόμαστε, εξετάζετε λύσεις στη λογική του δεύτερου δρόμου. Η δράση για δημιουργία Ταμείου Αλληλοβοήθειας, που έχει προβλεφθεί στο ενδιάμεσο ΠΑΑ 2021-2022, πρόκειται να είναι μία από αυτές;
Το Ταμείο Αλληλοβοήθειας θα έχει περιοριστικούς όρους. Εάν φτάσουμε στην τελική έγκριση και υλοποίησή του, θα δούμε τι αποτελέσματα μπορεί να έχει. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι η λύση είναι πιο πιθανό να έρθει από συνδυασμό δράσεων. Η ανάγκη για εξεύρεση μιας φόρμουλας είναι άμεση και επιτακτική, ιδιαίτερα για τις μεσογειακές χώρες. Γι’ αυτό και η Ελλάδα, μετά από πρωτοβουλία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, κ. Λιβανού, με τους ομολόγους του υπουργούς της Γαλλίας και της Ιταλίας, έχει ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση την αλλαγή του πλαισίου, ώστε να μπορούν οι εθνικές κυβερνήσεις να παρέχουν χρηματοδότηση στους Οργανισμούς, όπως ο ΕΛΓΑ.
