Τα μελίσσια την άνοιξη

ΌΜάρτιος ήρθε και φέρνει σιγά σιγά –ας μην ξεχνάμε και τα σχετικά γνωμικά για τις κακοκαιρίες του– την άνοιξη. Η μέρα μεγαλώνει όλο και περισσότερο και τα σωστά προετοιμασμένα για το ξεχειμώνιασμα μελίσσια, ειδικά στις πιο νότιες περιοχές της χώρας μας, έχουν «ανοίξει», δηλαδή έχουν αναπτυχθεί ικανοποιητικά για την εποχή, τόσο σε γόνο όσο και σε πληθυσμό! Ο μελισσοκόμος οφείλει να κάνει τον προγραμματισμό του και να θέσει τους παραγωγικούς στόχους, αν δεν το έχει ήδη κάνει. Δημιουργία παραφυάδων και άσκηση βασιλοτροφίας, εκμετάλλευση πρώιμων κύριων ανθοφοριών και μελιτοεκκρίσεων για τη συλλογή μελιού, εκμετάλλευση και των άλλων μελισσοκομικών προϊόντων εκτός του μελιού αποτελούν βασικούς στόχους για την επιτυχή έκβαση της μελισσοκομικής χρονιάς, που εξελίσσεται από οικονομική και υγειονομική άποψη.

Παραφυάδες και βασιλοτροφία

Η βασιλοτροφία κατέχει στρατηγική σημασία ανάμεσα στις εργασίες του μελισσοκόμου, γιατί εξασφαλίζει στη μελισσοκομική του εκμετάλλευση νέες βασίλισσες, οι οποίες, στην πλειονότητά τους, είναι πιο παραγωγικές σε σχέση με τις γηραιότερες. Το γεγονός αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις για αποδοτικότερη εκμετάλλευση των ανθοφοριών και των μελιτοεκκρίσεων, ενώ συμβάλλει και στην καλή υγεία των μελισσιών. Παράλληλα, οι νέες βασίλισσες λειτουργούν αποτρεπτικά στη σμηνουργία.

Η σμηνουργία μπορεί να είναι ο φυσικός τρόπος πολλαπλασιασμού των μελισσοσμηνών, όμως δεν παύει να είναι ανεπιθύμητη για τον μελισσοκόμο, αφού το μάζεμα των αφεσμών στερεί πολύτιμο χρόνο από άλλες εργασίες, ενώ αποδυναμώνει και τα παραγωγικά μελίσσια.

Ο μελισσοκόμος επιλέγει το σύστημα βασιλοτροφίας που ταιριάζει στον ίδιο και προσιδιάζει στις συνθήκες του τόπου που την ασκεί. Η επιλογή των μελισσιών για την άσκηση της βασιλοτροφίας γίνεται από μελίσσια με δεδομένα παραγωγικά χαρακτηριστικά και έχοντας έντονο το χαρακτηριστικό της εξυγιαντικής συμπεριφοράς.

Για κάθε παραγωγικό μελίσσι, ο μελισσοκόμος οφείλει να έχει και μία παραφυάδα, αφού αυτή θα αποτελέσει το παραγωγικό μελίσσι της επόμενης χρονιάς, εξαντλώντας τα δύο χρόνια παραγωγικής ζωής της βασίλισσας. Ταυτόχρονα, έχει εξασφαλισμένη βασίλισσα για τα μελίσσια που θα τη χάσουν από διάφορους παράγοντες όπως επίσης και για την αντικατάστασή της όταν αυτή καταστεί υπο-παραγωγική. Η παραγωγή περισσότερων παραφυάδων και η πώλησή τους μπορεί να ενισχύσει το εισόδημα του μελισσοκόμου και τις χρονιές που η συλλογή μελιού είναι μειωμένη να το αναπληρώσει.

Εκμετάλλευση ανθοφοριών και μελιτοεκκρίσεων

Οι ανάγκες των μελισσιών σε νέκταρ και γύρη αυξάνονται ημέρα με την ημέρα, καθώς αναπτύσσονται. Δευτερεύουσες, με κριτήριο την παραγωγή μελιού, ανθοφορίες, όπως η οξαλίδα, η αγριολεβάντα, η φασκομηλιά, δίνοντας κυρίως νέκταρ, και οι ανεμώνες δίνοντας κυρίως γύρη, ικανοποιούν τις ανάγκες αυτές. Παράλληλα, ο μελισσοκόμος εφαρμόζει και τροφοδοσία στα μελίσσια με ζαχαροζύμαρο ιδίας παρασκευής κατά προτίμηση ή με μικρές ποσότητες σιροπιού (ζαχαρόνερου) 1:1.

Στην περίπτωση που θέλει να εκμεταλλευτεί κύρια πρώιμη ανθοφορία, όπως το ανοιξιάτικο ρείκι ή πρώιμη μελιτοφορία, όπως το ανοιξιάτικο πεύκο για τη συλλογή μελιού, αποφεύγει την τροφοδοσία, ώστε να μην υποβαθμίσει ποιοτικά το προϊόν. Στη συνέχεια, επιλέγει τα πιο δυνατά μελίσσια μετά το ξεχειμώνιασμα, ενισχύοντάς τα με μεταφορά υγιούς σφραγισμένου γόνου από άλλα μελίσσια, προσέχοντας το αδυνάτισμα αυτών, αλλά και την ικανότητα κάλυψης του γόνου αυτού από τα ενισχυόμενα μελίσσια, αφού η θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ ημέρας και νύχτας είναι μεγάλη. Τα μελίσσια με μικρό πληθυσμό αδυνατούν να καλύψουν τον επιπλέον γόνο, ο οποίος πεθαίνει και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα υγείας.

Εκμετάλλευση λοιπών μελισσοκομικών προϊόντων

Είναι δεδομένο, πλέον, ότι η παραγωγή βασιλικού πολτού, γύρης και πρόπολης ενισχύει ή αναπληρώνει κάποιες χρονιές το εισόδημα του μελισσοκόμου. Στην περίπτωση της γύρης, μάλιστα, του εξασφαλίζει την πρώτη ύλη γνωστής προέλευσης και δεδομένης ποιότητας, για ανάλογη τροφοδοσία των μελισσιών του, όταν λείπει περιστασιακά η γύρη από τη φύση. Ο μελισσοκόμος επιλέγει ποια από τα μελίσσια του θα «απασχοληθούν» στην παραγωγή του βασιλικού πολτού τον Μάιο, στη συλλογή γύρης κυρίως τον Απρίλιο και στη συλλογή πρόπολης, έχοντας ως κριτήριο τη διαφοροποίηση στην παραγωγική ικανότητα που παρουσιάζει το κάθε μελίσσι στη συλλογή ή στην παραγωγή των παραπάνω προϊόντων.

Εφαρμόζοντας απαρέγκλιτα τους κανόνες της ορθής μελισσοκομικής πρακτικής, δίνουμε τον απαραίτητο χώρο στα μελίσσια ώστε να αναπτυχθούν, κάνοντας χρήση απολυμασμένου μελισσοκομικού υλικού, όπως οι όροφοι, και σωστά συντηρημένων πλαισίων με χτισμένη κηρήθρα. Δίνουμε στα μελίσσια να χτίσουν νέες κηρήθρες από φύλλα καλής ποιότητας και προσέχουμε στην τροφοδοσία των μελισσιών τόσο την ποιότητα των τροφών όσο και τον χρόνο εφαρμογής τους, ώστε να μην υποβαθμιστεί ποιοτικά το παραγόμενο προϊόν. Ελέγχουμε την προσβολή από βαρρόα, άρα και την αποτελεσματικότητα των φθινοπωρινών και χειμερινών θεραπειών που εφαρμόσαμε, ενώ προσέχουμε και την ασκοσφαίρωση από κακούς ανοιξιάτικους χειρισμούς. Πολύ σημαντική είναι και η επιλογή της θέσης του μελισσοκομείου, ώστε να αποφευχθούν οι κίνδυνοι από τη χρήση εντομοκτόνων και γενικότερα γεωργικών φαρμάκων.