Του Δρ. Αλέξ. Παπαχατζή, Καθηγητή Δενδροκομίας τμ. «Γεωπονίας – Αγροτεχνολογίας» Παν/μίου Θεσσαλίας -Δν/της του Εργαστηρίου «Δενδροκηπευτικών & Εδαφικών Πόρων, HORTLAB»
Είναι θετικότατο και επικροτούμε τις προσπάθειες που γίνονται τόσο από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), όσο και από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για την αντιμετώπιση ενός καταστρεπτικότατου εχθρού της καστανοκαλλιέργειας, της λεγόμενης «Σφήκας της Καστανιάς».
Μία από αυτές της προσπάθειες, είναι η χρηματοδότηση του Δήμου Αγιάς Λάρισας από το ΥΠΕΝ με 500.000 ευρώ, για την αντιμετώπιση της «Σφήκας» στα Περιαστικά του Καστανοδάση.
Αλλά σαν έλληνας πολίτης και επιστήμονας, σαν Καθηγητής Δενδροκομίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του σύγχρονου τμήματος «Γεωπονίας – Αγροτεχνολογίας» και Διευθυντής του Θεσμοθετημένου Εργαστηρίου «Δενδροκηπευτικών & Εδαφικών Πόρων, HORTLAB» και σαν Μέλος του «Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ» (που είναι υπεύθυνος για την Γεωργική Έρευνα και την Γεωργική Εκπαίδευση στην χώρα μας), δεν μπορώ να μην σχολιάσω, να μην αντιδράσω και να μην εκφράσω την λύπη μου γιατί όλο αυτό το «βιολογικό υλικό» (τα εντομάκια δηλαδή) που χρησιμοποιούμε για την αντιμετώπιση της «Σφήκας», τα εισάγουμε όλα, αντί να τα εκτρέφουμε εδώ στην χώρα μας, όπως κάνουν όλα τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη!
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες και επικερδής δενδροκομικές καλλιέργειες που αναδείχθηκε τα τελευταία χρόνια, είναι η «καστανοκαλλιέργεια», όχι μόνο γιατί τους εξασφαλίζει ένα σταθερό, διόλου ευκαταφρόνητο εισόδημα κάθε έτος, αλλά γιατί αξιοποιεί κυρίως ορεινές και ημιορεινές περιοχές τις χώρας μας. Και σ’ αυτήν όμως την τόσο σημαντική δενδροκομική καλλιέργεια, δεν λείπουν τα φυτοπαθολογικά της προβλήματα, που μπορούν ακόμη και να την εξαλείψουν, ξεραίνοντας παντελώς ακόμη και υπεραιωνόβια δέντρα!
Ένα παρασιτοειδές έντομο, το Torymus sinensis Kamijo που είναι ιθαγενές είδος της Κίνας, θεωρείται ο πιο αποτελεσματικός φυσικός εχθρός της σφήκας της Καστανιάς. Το συγκεκριμένο είδος έχει εισαχθεί κατά καιρούς με επιτυχία σε πολλές χώρες (μεταξύ των οποίων και στην χώρα μας) και κατάφερε να μειώσει τους πληθυσμούς της Σφήκας κατά 70%. Τα έτη 2019 και 2020 έχουν γίνει προσπάθειες απελευθέρωσης του παρασιτοειδούς στη χώρα μας από το ΥΠΑΑΤ, το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ), Περιφέρειες, Δήμους, Συνεταιρισμούς με άγνωστα προς το παρόν αποτελέσματα.
Η πρόταση προς το ΥΠΑΑΤ
Από τον περασμένο Ιανουάριο προωθήσαμε στον τότε Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, σχετική Επιστολή, αλλά δυστυχώς τότε πέσαμε επάνω στον Ανασχηματισμό της Κυβέρνησης. Την ίδια Επιστολή την επανακοινοποίησα στον σημερινό Υφυπουργό, τον κο Οικονόμου, που έδειξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Η παρούσα πρόταση – προσέγγιση προς το καθ’ύλην αρμόδιο Υπουργείο, αποσκοπεί σε δράσεις για την ενίσχυση της παρουσίας του Τ. sinensis σε καστανοδάση της χώρας μας, με απώτερο σκοπό το μόνιμο έλεγχο της Σφήκας της Καστανιάς και την προστασία της παραγωγής.
Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν:
α) αρχική εισαγωγή από άλλες χώρες (Ιταλία, Σλοβενία κ.α) και εξαπόλυση πληθυσμών του T. sinensis σε Καστανιές με σημαντική προσβολή από τη Σφήκα όπου δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα εξαπολύσεις,
β) χρήση μεθόδων Γεωργίας Ακριβείας (GPS, drones κ.α.) για την πλήρη καταγραφή της παρουσίας τόσο της Σφήκας (ποσοστό προσβολής) όσο και του παρασιτοειδούς (ποσοστά παρασιτισμού) σε Καστανιές της Θεσσαλίας, ή της χώρας μας,
γ) πρωτοποριακή εκτροφή του T.sinensis (συλλογή από τη φύση και διατήρηση στο Εργαστήριο HortLab) στις εγκαταστάσεις του στο τμήμα Γεωπονίας – Αγροτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στην Λάρισα και εξαπόλυση σε περιοχές της Θεσσαλίας και της χώρας μας, όπου έχει εγκατασταθεί και δημιουργεί σημαντικά προβλήματα, ή όπου ακόμη δεν έχει σημαντική παρουσία.
Το καινοτόμο και επαναστατικό στην συγκεκριμένη πρόταση μας, είναι ότι το Θεσμοθετημένο Εργαστήριο «Δενδροκηπευτικών & Εδαφικών Πόρων, HORTLAB» που Διευθύνω, σε συνεργασία με τον συνάδελφο Καθηγητή Εντομολογίας, του ιδίου τμήματος Γεωπονίας – Αγροτεχνολογίας, Δρ. Παναγιώτη Ηλιόπουλο, έχει την τεχνογνωσία, τις υποδομές και τα απαραίτητα «καστανοπερίβολα» από συνεργαζόμενους μαζί μας Συνεταιρισμούς καστανοπαραγωγών, να εκθρέψει αυτούς τους πληθυσμούς εντόμων στην χώρα μας, αποφεύγοντας έτσι την εισαγωγή τους και γλυτώνοντας πολύτιμο συνάλλαγμα! Οι πρώτες προσπάθειες έγιναν στον Κίσσαβο, στην περιοχή πάνω από τα Αμπελάκια Λάρισας, στα καστανοπερίβολα του παραγωγού Ευθύμιου Καζαντζή, Προέδρου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Αμπελακίων.
Προσδοκώμενα αποτελέσματα
Με την υλοποίηση των ανωτέρω δράσεων αναμένεται : Η ανάπτυξη μίας πλήρους καταγραφής της παρουσίας τόσο της Σφήκας της Καστανιάς όσο και του παρασιτοειδούς σε όλη την επικράτεια. Η ενίσχυση των πληθυσμών του παρασιτοειδούς σε όλες τις περιοχές της χώρας μας, όπου καλλιεργούνται καστανιές και υπάρχει έντονη προσβολή από την Σφήκα. Η μείωση των προσβολών από τη Σφήκα της Καστανιάς κατά 50-70% εντός 3 με 4 ετών από την έναρξη υλοποίησης των προτεινόμενων δράσεων. Η οριστική αντιμετώπιση της Σφήκας της καστανιάς μέσω του φυσικού περιορισμού της από το παρασιτοειδές T. sinensis σε επίπεδα που δεν θα προκαλεί οικονομική ζημιά. Εκτροφή και αναπαραγωγή αυτών των εντόμων στην χώρα μας μέσω της δια-Πανεπιστημιακής συνεργασία με Συνεταιρισμούς Παραγωγών.
Συμπεράσματα
Ας εκταμιεύσουν λοιπόν από τον Προϋπολογισμό τους τα δύο συν-αρμόδια Υπουργεία ΥΠΑΑΤ και ΥΠΕΝ, ένα αρχικό ποσό για την εκκίνηση και την ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας και στην χώρα μας, δίνοντας επιπλέον απασχόληση στους ντόπιους παραγωγούς και γλυτώνοντας πολύτιμο συνάλλαγμα που τόσο ανάγκη έχει η εγχώρια οικονομία. Ταυτόχρονα, θα ενισχυθεί η ντόπια Έρευνα και θα αναδειχθούν οι Επιστημονικές δυνατότητες των ελληνικών Πανεπιστημιακών και Ερευνητικών Εργαστηρίων και των μελών τους.
