Αντώνης Φιλιππής, Γ.Γ Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων, ΥΠΑΑΤ: «Χτίζουμε ξανά την εμπιστοσύνη του αγρότη με το κράτος»

Για το στοίχημα της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των αγροτών με το κράτος, τη θεσμική τομή της κυβέρνησης για τη μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ, αλλά και για τις προκλήσεις της νέας ΚΑΠ μιλά στην «ΥΧ» ο γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του ΥΠΑΑΤ, Αντώνης Φιλιππής. Σε μια περίοδο έκδηλης αγωνίας του αγροτικού κόσμου για τις πληρωμές, ο κ. Φιλιππής διαβεβαιώνει ότι η προκαταβολή της Βασικής Ενίσχυσης θα καταβληθεί εντός Νοεμβρίου.

Επιπλέον, ο γενικός γραμματέας του ΥΠΑΑΤ παρουσιάζει το σχέδιο για μια πιο δίκαιη και αποτελεσματική εφαρμογή της νέας ΚΑΠ, ενώ παράλληλα επισημαίνει τις προτεραιότητες της κυβέρνησης σχετικά με την ενίσχυση της κτηνοτροφίας, των νέων αγροτών και των γυναικών στον πρωτογενή τομέα, την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και τη μετάβαση της ελληνικής γεωργίας σε ένα πιο καινοτόμο, ψηφιακό και βιώσιμο μοντέλο παραγωγής.

Κύριε γενικέ γραμματέα, η αγωνία των αγροτών κορυφώνεται σε ό,τι αφορά την πληρωμή της προκαταβολής της Βασικής Ενίσχυσης. Θα πιστωθούν εντός του Νοεμβρίου τα χρήματα στους γεωργοκτηνοτρόφους;

Στόχος μας είναι να καταβληθεί η προκαταβολή της Βασικής Ενίσχυσης εντός Νοεμβρίου, όπως έχει ξεκαθαρίσει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας. Μάλιστα, ο ΟΠΕΚΕΠΕ βρίσκεται σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα, ώστε η πληρωμή να γίνει με απόλυτη διαφάνεια και αξιοπιστία, ώστε να μην υπάρξουν φαινόμενα του παρελθόντος.

Γνωρίζω πολύ καλά ότι υπήρξε αγωνία στον αγροτικό κόσμο, όμως ήταν αναγκαίο να προηγηθούν οι έλεγχοι που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να διασφαλιστεί ότι κάθε ευρώ των κοινοτικών πόρων θα φτάνει στον πραγματικό δικαιούχο, τον πραγματικό παραγωγό. Η κυβέρνηση έχει επιλέξει τον δύσκολο, αλλά σωστό δρόμο, να στηρίξει τους παραγωγούς με διαφάνεια, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τους ενωσιακούς πόρους της χώρας.

Τον τελευταίο καιρό, μαζί με τη διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ, καταβάλλουμε μαραθώνιες προσπάθειες, ώστε να εξομαλυνθούν οι καταβολές από το σύστημα πληρωμών και να επανεκκινήσουν οι πληρωμές στους δικαιούχους. Ήδη, καταβλήθηκαν τα υπόλοιπα του 2024, ένα μεγάλο μέρος της βιολογικής μελισσοκομίας και γεωργίας, ενώ πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι πληρωμές για τις ζωοτροφές και τα φερτά υλικά, συνολικού ύψους περίπου 54 εκατ. ευρώ.

Πρόκειται για μια συνολική προσπάθεια, η οποία καταδεικνύει ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων παραμένει συνεπές στη δέσμευσή του να στηρίξει τον Έλληνα γεωργό και κτηνοτρόφο, όχι με λόγια, αλλά με πράξεις και συγκεκριμένα αποτελέσματα.

Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τη διαδικασία της μετάβασης του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ; Πότε θα ολοκληρωθεί η πλήρης ενσωμάτωση του Οργανισμού στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων;

Η μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και προχωρά σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει η κυβέρνηση σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται –για να είμαστε ξεκάθαροι– για μια βαθιά θεσμική τομή που διασφαλίζει τη νομιμότητα, τη διαφάνεια και την αξιοπιστία του συστήματος πληρωμών προς τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους. Διασφαλίζεται ότι οι πραγματικοί γεωργοί και κτηνοτρόφοι θα λαμβάνουν τα ποσά που τους αναλογούν και, παράλληλα, ότι δεν θα διακοπεί η ροή των ενωσιακών πόρων.

Ήδη, τις προηγούμενες ημέρες, παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο το νομοσχέδιο για τη μετάβαση του Οργανισμού Πληρωμών και αναμένεται μέσα στους πρώτους μήνες του 2026 να έχει ολοκληρωθεί η πλήρης ενσωμάτωσή του στην ΑΑΔΕ. Στόχος μας είναι οι πληρωμές να πραγματοποιούνται με μεγαλύτερη ταχύτητα και πολλαπλή διασταύρωση των στοιχείων για πλήρη διαφάνεια.

Με δεδομένο την απλούστευση της τρέχουσας ΚΑΠ, που προωθεί η Κομισιόν και εγκρίθηκε πρόσφατα και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ποια είναι τα σημεία που θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του Στρατηγικού Σχεδίου της Ελλάδας στο πλαίσιο της ΚΑΠ 2023-2027;

Η απλοποίηση που προωθεί η Κομισιόν μάς δίνει την ευκαιρία να προσαρμόσουμε το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ στις πραγματικές ανάγκες της ελληνικής παραγωγής χωρίς να «χαλαρώνουν» οι εγγυήσεις διαφάνειας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι βασικές αναπροσαρμογές που δρομολογούμε είναι:

• Οι επιδοτήσεις να κατευθύνονται στους πραγματικούς παραγωγούς. Ενισχύουμε τα κριτήρια επιλεξιμότητας με αντικειμενικά στοιχεία (π.χ. παραδόσεις γάλακτος/κρέατος), ώστε οι πόροι να καταλήγουν σε όσους παράγουν πραγματικά.
• Η απλοποίηση και η ευελιξία στα Οικολογικά Σχήματα και στις αιρεσιμότητες (GAEC).
• Η ενίσχυση της κτηνοτροφίας και η αποτελεσματικότερη διαχείριση των ζωονόσων. Για τον λόγο αυτόν, ενεργοποιούμε τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς (crisis tools) και προσαρμόζουμε παρεμβάσεις του Πυλώνα ΙΙ για ανθεκτικότητα κοπαδιών, βιοασφάλεια και ταχύτερες αποζημιώσεις, όπως έχει ήδη ζητήσει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, και στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών στο Λουξεμβούργο.
• Στρέφουμε το βλέμμα μας στους νέους γεωργούς και τις γυναίκες για τη θωράκιση της κοινωνικής συνοχής, θεσπίζοντας νέα εργαλεία και ενισχύοντας τα υφιστάμενα, για την είσοδο των νέων στον πρωτογενή τομέα, με έμφαση στις γυναίκες και στις περιφέρειες που χάνουν πληθυσμό.
• Η ψηφιακή θωράκιση για γρήγορες και δίκαιες πληρωμές. Καθιερώνουμε μόνιμα τους πραγματικούς διασταυρωτικούς ελέγχους (Ε9, myDATA κ.ά.) πριν από κάθε πληρωμή, ώστε να εξασφαλίζονται η νομιμότητα και η ροή των ευρωπαϊκών πόρων χωρίς καθυστερήσεις. Τα σχετικά βήματα τρέχουν ήδη στις πληρωμές που διεξάγει υπό τη νέα του διοίκηση ο ΟΠΕΚΕΠΕ.
• Η στοχευμένη μέριμνα στη νησιωτικότητα. Σε αυτή την κατεύθυνση, διατηρούμε το ειδικό καθεστώς για τα Μικρά Νησιά Αιγαίου, απλοποιώντας τις διαδικασίες, ώστε οι ενισχύσεις να είναι αποδοτικές για τις μικρές νησιωτικές εκμεταλλεύσεις.

Με απλά λόγια: Λιγότερη γραφειοκρατία για τον παραγωγό και στοχευμένοι πόροι σε αυτούς που παράγουν.

Ποιες είναι οι ενέργειες στις οποίες θα προχωρήσει η χώρα μας στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τη νέα ΚΑΠ εντός του νέου ΠΔΠ 2028-2034, δεδομένου ότι έχει
ήδη γνωστοποιηθεί η περικοπή των αγροτικών επιδοτήσεων μετά το 2027;

Η Ελλάδα προσέρχεται στις συζητήσεις για τη νέα ΚΑΠ 2028-2034 με ξεκάθαρη στρατηγική ότι ενδεχόμενη μείωση των συνολικών πόρων της ΚΑΠ για την ΕΕ δεν θα μετατραπεί σε μείωση των άμεσων ενισχύσεων των ανθρώπων του πρωτογενούς τομέα. Ήδη, σε επίπεδο Συμβουλίου Υπουργών, ο Κώστας Τσιάρας έχει θέσει συγκεκριμένες προτεραιότητες και γραμμές άμυνας, που θα καθορίσουν τη διαπραγματευτική μας στάση.

Πρώτον, διεκδικούμε μια λειτουργική και αποτελεσματική αρχιτεκτονική της νέας ΚΑΠ, με επαρκείς πόρους, τόσο για τις άμεσες ενισχύσεις όσο και για την αγροτική ανάπτυξη.

Δεύτερον, ζητούμε να διασφαλιστεί ότι το επίπεδο των άμεσων ενισχύσεων θα παραμείνει ως έχει, μέσα από έναν δίκαιο επιμερισμό του ενωσιακού προϋπολογισμού μεταξύ των κρατών-μελών.

Τρίτον, στηρίζουμε μια ΚΑΠ πιο ευέλικτη, αλλά και πιο δίκαιη, με έμφαση στον πραγματικό παραγωγό, στη διαφάνεια και στη μείωση της γραφειοκρατίας. Η εμπειρία της τρέχουσας περιόδου απέδειξε ότι η απλούστευση οφείλει να συνδυάζεται με αποτελεσματικό έλεγχο, ώστε να μη χαθεί η αξιοπιστία του συστήματος.

Τέταρτον, η επόμενη ΚΑΠ πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες παραγωγής και τις κλιματικές συνθήκες του ευρωπαϊκού Νότου, καθώς και το αυξημένο κόστος παραγωγής.

Παράλληλα, έχουμε καταθέσει πρόταση για ενίσχυση των εργαλείων διαχείρισης κινδύνου, ώστε τα κράτη-μέλη να μπορούν να ενεργοποιούν πιο γρήγορα τα «crisis tools» σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή ζωονόσων, χωρίς να εξαρτώνται από χρονοβόρες ευρωπαϊκές εγκρίσεις.

Σε κάθε περίπτωση, είμαστε έτοιμοι για μια σκληρή διαπραγμάτευση και, βέβαια, θεωρώ ότι έχουμε δημιουργήσει ισχυρές συμμαχίες, ώστε στο τέλος τα επιχειρήματά μας να εισακουστούν και να υιοθετηθούν από το σύνολο των κρατών-μελών.

Ποια είναι τα έργα και οι δράσεις που «τρέχουν» από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας; Θα προλάβουμε τα χρονοδιαγράμματα και τις προθεσμίες για την υλοποίησή τους;

Η Υπηρεσία Διαχείρισης των Έργων του Ταμείου Ανάκαμψης του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υλοποιεί συνολικά έξι υποέργα, που αφορούν τον εκσυγχρονισμό και τον οικονομικό μετασχηματισμό του αγροτικού τομέα, συνολικού προϋπολογισμού που ξεπερνά τα 500 εκατ. ευρώ. Ήδη, έχουν εγκριθεί περισσότερα από 600 έργα συνολικά και πιστεύουμε ότι η πλειονότητα αυτών των επενδυτικών σχεδίων που έχουν εγκριθεί θα μπορέσει να υλοποιηθεί έγκαιρα, προκειμένου να απορροφηθούν περισσότερα από 400 εκατ. ευρώ.

Βρισκόμαστε αναμφίβολα σε ένα κρίσιμο σημείο, καθώς απαιτείται η συντονισμένη συνεργασία των υπηρεσιών του υπουργείου και η εγρήγορση των ίδιων των επενδυτών, προκειμένου να ολοκληρωθούν έγκαιρα όλα τα ορόσημα που έχουμε μπροστά μας. Στόχος μας είναι να μη χάσουμε τους εγκεκριμένους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης που με τόσο κόπο εξασφαλίσαμε.

Για τον λόγο αυτόν, ήδη έχουμε προβεί στις αναγκαίες θεσμικές παρεμβάσεις για την καλύτερη και πληρέστερη στελέχωση της ομάδας εργασίας αξιολόγησης των αιτημάτων πληρωμής και την επιτάχυνση της σχετικής διαδικασίας, τη θεσμοθέτηση των αναγκαίων διαδικασιών για τη σύσταση των αντίστοιχων ομάδων ελέγχου και επιτόπιων επαληθεύσεων, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι τα έργα υλοποιούνται ορθά, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Τελικός μας στόχος είναι όλα τα έργα να παραληφθούν έγκαιρα, πριν από το καλοκαίρι του 2026.

Ειδικότερα, ποιες είναι οι προτεραιότητες για τους τομείς της καινοτομίας, της τεχνολογίας και της εκπαίδευσης;

Η νέα εποχή για την ελληνική γεωργία διέρχεται αναπόφευκτα μέσα από την καινοτομία, την τεχνολογία και τη γνώση. Ως εκ τούτου, οι προτεραιότητες του υπουργείου είναι απολύτως συνδεδεμένες με τρεις άξονες: Ψηφιακός μετασχηματισμός, πράσινη μετάβαση και εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού.

Πρώτον, επενδύουμε στην «έξυπνη γεωργία»: Στη χρήση αισθητήρων, δορυφορικών δεδομένων, εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης και γεωργίας ακριβείας για να μειωθεί το κόστος παραγωγής και να αυξηθεί η αποδοτικότητα του πρωτογενούς τομέα. Ήδη, βρίσκονται σε εξέλιξη πιλοτικά προγράμματα του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα και περιφέρειες, ενώ μέσω των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης ενισχύονται επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και υποδομές «έξυπνης άρδευσης» και βιώσιμης διαχείρισης νερού.

Δεύτερον, προωθούμε την καινοτομία ως εργαλείο εκσυγχρονισμού και ανθεκτικότητας. Ενισχύουμε συνέργειες ανάμεσα σε αγρότες, πανεπιστήμια και επιχειρήσεις μέσα από τα «Αγροδιατροφικά Clusters», τα Ερευνητικά Κέντρα του ΕΛΓΟ και το πρόγραμμα «Έρευνα – Καινοτομία στη Γεωργία».

Τρίτον, επενδύουμε συστηματικά στην εκπαίδευση και τη διά βίου κατάρτιση των αγροτών. Το Ινστιτούτο Γεωργικών Επιστημών (ΙΓΕ) και ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ επανασχεδιάζουν τα προγράμματα κατάρτισης προσανατολισμένα στις ανάγκες της αγοράς, με σεμινάρια για νέες τεχνολογίες, βιώσιμες πρακτικές και ψηφιακά εργαλεία. Για εμάς, η γνώση δεν είναι προνόμιο, είναι προϋπόθεση για έναν βιώσιμο πρωτογενή τομέα.

Σε αυτό το πλαίσιο, το πιο κρίσιμο εργαλείο που διαθέτουμε είναι το σύστημα AKIS (Agricultural Knowledge & Innovation System). Ήδη, η εθνική επιτροπή του AKIS έχει αναλάβει να συντονίσει αυτήν τη συλλογική προσπάθεια, έχοντας σαφή στόχευση η επιστημονική γνώση να μεταφέρεται γρήγορα στο πεδίο, να εφαρμόζεται στην πράξη και στην παραγωγή.

Από τη θέση του γενικού γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων, ποιες είναι οι προτεραιότητες και οι στόχοι που έχετε θέσει για το επόμενο διάστημα;

Από τη θέση αυτή, η ευθύνη μου είναι πολλαπλή: Αφενός, να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα αξιοποιεί στο έπακρο κάθε διαθέσιμο ενωσιακό πόρο και, αφετέρου, να δώσουμε ξανά προοπτική στον γεωργό και τον κτηνοτρόφο. Στόχος μας είναι:

• Να θωρακίσουμε τη γεωργία, αλλά και την κτηνοτροφία απέναντι στις κρίσεις. Είτε πρόκειται για την κλιματική αλλαγή είτε για ζωονόσους όπως η ευλογιά, οφείλουμε να έχουμε μηχανισμούς πρόληψης, ταχύτατης παρέμβασης και δίκαιης αποζημίωσης.
• Να διαμορφώσουμε μια σύγχρονη αγροτική πολιτική, πλήρως εναρμονισμένη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και ταυτόχρονα προσαρμοσμένη στις ελληνικές ανάγκες και δυνατότητες. Πρέπει και οφείλουμε να σχεδιάζουμε πολιτικές που λαμβάνουν υπόψη τη μικρή και μεσαία εκμετάλλευση, τη νησιωτικότητα, το υψηλό κόστος παραγωγής, αλλά και τη δύναμη της εξωστρέφειας.
• Να ανασυγκροτήσουμε το ανθρώπινο δυναμικό στον πρωτογενή τομέα δημιουργώντας πολιτικές κινήτρων και προσέλκυσης νέων ανθρώπων στον πρωτογενή τομέα με πραγματικές νέες ευκαιρίες.

Παράλληλα, δίνουμε μεγάλη βαρύτητα στη διεθνή παρουσία της ελληνικής αγροτικής παραγωγής. Η Ελλάδα πρέπει να έχει φωνή και ρόλο στα ευρωπαϊκά και διεθνή φόρα, να χτίζει συμμαχίες και να υπερασπίζεται τα εθνικά της συμφέροντα μέσα από τεκμηριωμένες, ρεαλιστικές θέσεις.

Τέλος, για εμένα προσωπικά, στόχος είναι να εδραιώσουμε μια νέα κουλτούρα διαφάνειας και αξιοπιστίας στις δημόσιες δομές που στηρίζουν τον αγρότη. Μόνο έτσι μπορούμε να μιλήσουμε για μια αγροτική πολιτική με συνέχεια, συνέπεια και σεβασμό στον πολίτη που παράγει.

Γιατί, τελικά, το ζητούμενο δεν είναι να κάνουμε «πολιτική για τους αγρότες», αλλά να δημιουργούμε και να εφαρμόζουμε σύγχρονες και αξιόπιστες πολιτικές, υπέρ των αγροτών, μαζί με τους αγρότες.