Αντώνης Σιάρκος: «Με συμβόλαια προαγοράς του σύσπορου στα 50 λεπτά, το παιχνίδι γυρίζει ακόμα για το βαμβάκι»

Πεπεισμένος ότι η δυναμική που εμφανίζει η διεθνής αγορά μπορεί να αντιστρέψει το κλίμα επιφυλακτικότητας που επικρατεί, αυτήν τη στιγμή, στις τάξεις των παραγωγών απέναντι στη βαμβακοκαλλιέργεια εμφανίζεται ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων Βάμβακος, Αντώνης Σιάρκος. Στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στην «ΥΧ», ο κ. Σιάρκος εκτιμά ότι οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες για την εδραίωση των συμβολαίων προαγοράς, τα οποία αυτό το διάστημα μεταφράζονται σε τιμές ακόμα και πάνω από τα 50 λεπτά/κιλό για τον παραγωγό.

Κάντε μας έναν σύντομο απολογισμό της εκκοκκιστικής σεζόν που βρίσκεται πίσω μας.

Για να έχουμε την πλήρη εικόνα, θα πρέπει να πιάσουμε το νήμα από εκεί που τελείωσε η αμέσως προηγούμενη σεζόν 2019-2020. Ήταν μια συγκυρία που οι προοπτικές διαφαίνονταν θετικές και ενώ είχε προηγηθεί μια συγκομιστική περίοδος (Σεπτέμβριος- Δεκέμβριος 2019) κατά την οποία οι χρηματιστηριακές τιμές κινούνταν μεταξύ 60 και 70 σεντς/λίμπρα. Οι παραγωγοί εισέπρατταν για το σύσπορο τιμές της τάξης των 40 λεπτών/ κιλό, οι οποίες απείχαν από το επιθυμητό, όμως, σε συνδυασμό με το ύψος της παραγωγής βοηθούσαν, ώστε εκείνη η χρονιά να έχει ένα θετικό πρόσημο. Υπενθυμίζω ότι εκείνη τη σεζόν είχαμε μια συνολική παραγωγή 360.000 τόνων εκκοκκισμένου βάμβακος, τα στρέμματα που είχαν καλλιεργηθεί ανέρχονταν σε 2.916.000, ενώ η μέση στρεμματική απόδοση για όλη τη χώρα ήταν περί τα 360 κιλά/στρέμμα.

Μπαίνοντας στον Ιανουάριο του 2020, οι χρηματιστηριακές τιμές βρίσκονταν στις παρυφές των 70 σεντς και η αγορά έδειχνε να βρίσκει τα πατήματά της. Τα πράγματα, ωστόσο, άλλαξαν άρδην τον Φεβρουάριο, καθώς άρχισαν να διαχέονται τα νέα της πανδημίας. Συγκεκριμένα, από τις 20 Φεβρουαρίου που βρισκόμασταν στα 72 σεντς ξεκίνησε μια πτωτική πορεία, η οποία κορυφώθηκε στα τέλη Μαρτίου, όταν η αγορά έφτασε στα 48 σεντς/λίμπρα. Από εμπορικής άποψης, το διάστημα που μεσολάβησε από τον Μάρτιο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020 ήταν μια περίοδος μεγάλης απραξίας και ακόμα μεγαλύτερης ανησυχίας. Μετά το ναδίρ των 48 σεντς, οι τιμές είχαν μια διακύμανση έως τα 58 σεντς, συνέχισαν δηλαδή να κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα μέσα σε ένα ιδιαίτερα βαρύ κλίμα, όχι μόνο για το βαμβάκι, αλλά για τα εμπορεύματα γενικότερα. Θυμίζω ότι την ίδια περίοδο είδαμε το πετρέλαιο να διαπραγματεύεται ακόμα και σε αρνητικά επίπεδα τιμών.

Το ευτύχημα ήταν ότι οι εκκοκκιστικές επιχειρήσεις είχαν προλάβει να αξιοποιήσουν τη μεγάλη ζήτηση που υπήρχε στη διάρκεια της συγκομιδής κάνοντας γρήγορες πωλήσεις, με αποτέλεσμα να μην έχουν ιδιαίτερα αποθέματα κατά την περίοδο της απότομης πτώσης των τιμών. Εκτιμάται ότι η νέα σεζόν μάς βρήκε με 20.000-30.000 τόνους εκκοκκισμένου, κάτω δηλαδή από το 10% της συνολικής παραγωγής του 2019-2020.

Πώς συμπεριφέρθηκε η αγορά από τον Σεπτέμβριο και μετά και πώς κινήθηκαν τα εκκοκκιστήρια;

Στη διάρκεια της συγκομιδής, είδαμε στο χρηματιστήριο μια διακύμανση από 60 έως 70 σεντς/λίμπρα στα τέλη Δεκεμβρίου. Έχοντας υποστεί όλο αυτό το σοκ, οποτεδήποτε οι επιχειρήσεις λάμβαναν τιμές στο μέσο περίπου αυτής της διακύμανσης τις θεωρούσαν μεγάλη ευκαιρία και προχωρούσαν σε πωλήσεις. Έτσι, πραγματοποιήθηκε ένα μεγάλος όγκος πωλήσεων στην περιοχή των 65-70 σεντς/λίμπρα. Αυτές οι τιμές εξασφάλιζαν ένα επίπεδο τιμών σύσπορου αντίστοιχο των περσινών, δηλαδή γύρω από τα 40 λεπτά/κιλό. Χωρίς σε καμία περίπτωση να υπονοώ ότι αυτά τα επίπεδα τιμών είναι ικανοποιητικά, πρέπει να πω ότι, όσο παράξενο κι αν φαίνεται τώρα, το να έχουμε τιμές στα επίπεδα του 2019-2020 φάνταζε στην αρχή της σεζόν το σενάριο με τις λιγότερες πιθανότητες. Μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκαν φορτώσεις 200.000 τόνων, ενώ οι πωλήσεις ήταν ακόμα υψηλότερες, τη στιγμή που η παραγωγή της χώρας κυμάνθηκε στους 310.000 τόνους εκκοκκισμένου. Σε καλλιεργητικό επίπεδο, τα στρέμματα το 2020 διαμορφώθηκαν σε 2.766.000, ενώ η μέση στρεμματική απόδοση στα 327 κιλά/ στρέμμα.

Ουσιαστικά, οι επιχειρήσεις επέλεξαν και πάλι να κάνουν γρήγορες πωλήσεις, εκμεταλλευόμενες τις ευκαιρίες που έδωσε η αγορά και με αυτά τα δεδομένα έγιναν οι εκκαθαρίσεις στους παραγωγούς στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Από τον Ιανουάριο και μετά, βλέπουμε ένα διαφορετικό σκηνικό: Η αγορά «σπάει» το φράγμα των 70 σεντς και κινείται προς τα 80 σεντς, επίπεδα που έδωσαν στις ελάχιστες περιπτώσεις που υπήρχαν αποθεματοποιημένα βαμβάκια και κάποιες υψηλότερες εκκαθαρίσεις. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, στα μέσα Νοεμβρίου είχε ολοκληρωθεί η παράδοση και η συναλλαγή των παραγωγών με τις περισσότερες επιχειρήσεις. Συνεχίζοντας στο 2021, τον Φεβρουάριο οι τιμές «σπάνε» και το φράγμα των 80 σεντς και κατευθύνονται προς τα 90 σεντς, προς έκπληξη όλων των φορέων της αγοράς.

Η πορεία της αγοράς μας εξέπληξε όλους. Στο ξεκίνημα της συγκομιδής πέρυσι, μια τιμή για το σύσπορο στην περιοχή των 40 λεπτών δεν ήταν καθόλου δεδομένη

Μήπως, τελικά, οι επιχειρήσεις βιάστηκαν να πραγματοποιήσουν πωλήσεις και μια διαφορετική τακτική θα μπορούσε να οδηγήσει σε ψηλότερες τιμές παραγωγού;

Όπως προανέφερα, αυτή η πορεία της αγοράς μάς έχει αφήσει έκπληκτους. Στην αρχή της σεζόν μια τιμή σύσπορου που θα είχε μπροστά της το «τέσσερα» δεν ήταν κάτι ευδιάκριτο και σε καμία περίπτωση δεδομένο. Θυμίζω, επίσης, ότι αυτή η τακτική των γρήγορων πωλήσεων έναν χρόνο πριν αποσόβησε το Βατερλώ τόσο των επιχειρήσεων όσο και των παραγωγών. Φέτος, θα μπορούσε να πει κανείς ότι συνέβη το αντίστροφο. Βέβαια, βλέποντας μια κατάσταση εκ των υστέρων γίνεσαι σοφός, όταν όμως βρίσκεσαι στο μάτι του κυκλώνα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ξεκινώντας τη συγκομιδή σε ένα τόσο βαρύ κλίμα, νομίζω ότι αυτή η μεταστροφή ήταν κάτι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο να προβλεφθεί. Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι κάτι που έχει αξία ενόψει της επόμενης περιόδου.

Ποια είναι η εικόνα της παγκόσμιας αγοράς αυτήν τη στιγμή και τι διαφαίνεται το άμεσο μέλλον;

Βρισκόμαστε πλέον στην περιοχή των 90 σεντς/λίμπρα, ενώ τα συμβόλαια του Δεκεμβρίου 2021, τα οποία δίνουν και ένα σήμα για τις τιμές της νέας σεζόν, κινούνται γύρω από τα 85 σεντς. Τα δε θεμελιώδη, όπως καταγράφονται αυτήν τη στιγμή και σχετίζονται τόσο με την προηγούμενη σεζόν όσο και με αυτήν που ακολουθεί, δικαιολογούν αυτά τα επίπεδα τιμών.

Όσον αφορά την προηγούμενη σεζόν, αναφέρω τη μειωμένη παραγωγή των ΗΠΑ, η οποία οφείλεται κυρίως στην παρατεταμένη ξηρασία στην περιοχή του Τέξας που οδήγησε στην εγκατάλειψη περίπου του 28% της παραγωγής και στη μείωση της παραγωγής του Πακιστάν. Στο σκέλος της ζήτησης, είχαμε μια έντονη κινητικότητα από την πλευρά της Κίνας, η οποία είχε να κάνει με την εκπλήρωση της συμφωνίας «Πρώτης Φάσης» με τις ΗΠΑ.

Για την επόμενη σεζόν, δύο είναι τα σημεία στα οποία πρέπει να σταθούμε: Το πρώτο έχει να κάνει με την αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης, η οποία αναμένεται να υπερβεί την αύξηση της παραγωγής, λόγω των υψηλότερων ρυθμών ανάπτυξης που προβλέπονται για τη μετά τον κορωνοϊό εποχή. Το δεύτερο αφορά την περαιτέρω μείωση των αμερικανικών αποθεμάτων σε επίπεδα που θεωρούνται πλέον πολύ χαμηλά, αλλά και με τη μείωση των στρατηγικών αποθεμάτων της Κίνας που υπολογίζονται σχεδόν στο 50% εκείνων της σεζόν 2013-2014.

Πέρα από αυτήν τη βελτίωση των θεμελιωδών, λάδι στη φωτιά ρίχνει η υψηλή ρευστότητα που διοχετεύεται στο παγκόσμιο σύστημα μέσα από τα γενναιόδωρα πακέτα στήριξης των κεντρικών τραπεζών. Τα πακέτα αυτά ενισχύουν την παγκόσμια οικονομία, ταυτόχρονα όμως εγκυμονούν και κάποιες πληθωριστικές ανησυχίες. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τα εμπορεύματα θεωρούνται από τους επενδυτές από τα πλέον αποτελεσματικά «καταφύγια» κάλυψης έναντι των πληθωριστικών κινδύνων. Βέβαια, αυτές οι ροές κεφαλαίων, στις οποίες συχνά αναφερόμαστε ως «κερδοσκοπικά κεφάλαια», είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς θα συμπεριφερθούν. Είναι, θα λέγαμε, ο «άγνωστος Χ» της νέας σεζόν Σε γενικές γραμμές, όμως, νομίζω ότι με τα σημερινά δεδομένα οι προοπτικές είναι ιδιαίτερα θετικές.

Βρισκόμαστε σχεδόν στο κατώφλι της νέας καλλιεργητικής χρονιάς και οι πρώτες εκτιμήσεις από τις προθέσεις σποράς μιλούν για μείωση εκτάσεων σε διψήφιο ποσοστό. Τι μήνυμα θα θέλατε να δώσετε στους καλλιεργητές;

Η κατάσταση είναι δυναμική και, κατά τη γνώμη μου, είναι λάθος να λαμβάνουμε αποφάσεις για την επόμενη περίοδο μόνο με βάση το τι συνέβη στην προηγούμενη. Πρέπει να αφουγκραζόμαστε τις εξελίξεις. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι, με τα δεδομένα που πλέον επικρατούν στην αγορά, η αρχικά καταγεγραμμένη πρόθεση καλλιέργειας μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αναθεωρηθεί. Το πιστεύω και για έναν ακόμα λόγο: Με δεδομένες τις υψηλές τιμές και τις ευκαιρίες που μας δίνει σήμερα η αγορά, έχει αρχίσει μια κουβέντα στις τάξεις των επιχειρήσεων σχετικά με τη δυνατότητα προπώλησης από την πλευρά των καλλιεργητών ενός μέρους της παραγωγής τους. Αυτή η δυνατότητα, δηλαδή πριν ακόμα ξεκινήσει η καλλιέργεια να γίνονται κάποια συμβόλαια πώλησης με συγκεκριμένη τιμή, είναι μια ευκαιρία που δεν την δίνει κάποιο άλλο αγροτικό προϊόν. Μιλάμε για τα λεγόμενα «συμβόλαια προαγοράς μελλοντικής εκπλήρωσης», τα οποία συζητιούνταν σε επίπεδο Διεπαγγελματικής την τελευταία τριετία. Νομίζω ότι οι συνθήκες έχουν πλέον ωριμάσει αρκετά, ώστε να γίνουν πραγματικότητα.

Μήπως, όμως, έχουν καθυστερήσει αρκετά; Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι πρόκειται για μια όψιμη προσπάθεια των επιχειρήσεων να συγκρατήσουν το «κύμα φυγής» των παραγωγών…

Πέρα από την ωρίμανση των συνθηκών, η πρώτη και βασικότερη προϋπόθεση για τα συμβόλαια αυτά είναι η αγορά να δίνει τις κατάλληλες ευκαιρίες. Για παράδειγμα, θα ήταν άστοχο να μιλάμε για συμβόλαια προαγοράς πέρυσι τέτοια εποχή που οι τιμές κατέρρεαν. Εξίσου σημαντικό είναι να υπάρχουν το απαραίτητο πλαίσιο, η εκπαίδευση και η ενημέρωση γύρω από το πώς συνάπτονται αυτές οι συμφωνίες. Κι εδώ έχει γίνει σημαντική πρόοδος. Η νομική υπηρεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης πριν από μία διετία είχε συντάξει, κατόπιν αιτήματος της Διεπαγγελματικής, ένα προτεινόμενο σχέδιο συμβολαίων προαγοράς. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι επιχειρήσεις έχουν αρχίσει ήδη να συνάπτουν τέτοιες συμφωνίες.

Σε καμία περίπτωση, λοιπόν, δεν πρόκειται για επικοινωνιακό τρικ. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια των παραγωγών, το οποίο βέβαια θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν με σύνεση, καθώς περιλαμβάνει και κάποιες υποχρεώσεις ως προς την ποσότητα, αλλά και την ποιότητα που συμφωνούν να παραδώσουν.

Να προσθέσω εδώ ότι το βαμβάκι παρουσιάζει κι ένα ακόμα πλεονέκτημα που σχετίζεται με τη ρευστότητα που έχει ως προϊόν: Υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία τόσο από τις τράπεζες όσο και από τις ίδιες τις εκκοκκιστικές επιχειρήσεις, που βοηθούν τον παραγωγό στην πραγματοποίηση της καλλιέργειας.

Νομίζω ότι είναι λάθος να λαμβάνουμε αποφάσεις για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο αποκλειστικά και μόνο με βάση το τι συνέβη στην προηγούμενη

Σε τι επίπεδα τιμών κλείνονται σήμερα αυτές οι συμφωνίες προαγοράς;

Οι ευκαιρίες που δίνει σήμερα η αγορά μεταφράζονται σε τιμές της τάξης των 50 λεπτών ή και υψηλότερα για το σύσπορο. Μιλάμε, βέβαια, για ημερήσια διακύμανση των τιμών και πάντα σε συνάρτηση με συγκεκριμένες ποιοτικές προδιαγραφές. Σε κάθε περίπτωση, όμως, νομίζω ότι οι τιμές αυτές δίνουν μεγάλο ενδιαφέρον στη βαμβακοκαλλιέργεια.

Ποιες δράσεις έχει αναλάβει η ΠΕΕΕΒ για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας του ελληνικού βάμβακος;

Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να τονίσω τη συνεισφορά των επιχειρήσεων στην εθνική οικονομία και στις τοπικές κοινωνίες, επιδεικνύοντας σταθερό εξαγωγικό χαρακτήρα, υψηλό επίπεδο απασχόλησης, αλλά και έντονο αίσθημα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στη διαχείριση κρίσεων. Πέραν αυτού, η ΠΕΕΕΒ έχει συμβάλει ουσιαστικά στο έργο της Διεπαγγελματικής. Καταρτίζεται εθνικός φάκελος ποιότητας με αξιολόγηση της παραγόμενης ποιότητας βάμβακος σε ετήσια βάση. Γίνεται αξιολόγηση των ποικιλιών, με σκοπό την προώθηση αυτών που προσδίδουν μεγαλύτερη αξία στο παραγόμενο προϊόν.

Σημαντική εξέλιξη είναι και η εναρμόνιση του εθνικού συστήματος ποιότητας Agro 2.1/2.2 με το διεθνές πρότυπο BCI, μια πρωτοβουλία για την παραγωγή καλύτερου βάμβακος, που χαίρει ολοένα και μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα από τις διεθνείς αγορές. Κορωνίδα των προσπαθειών μας αποτελεί η κατοχύρωση του ευρωπαϊκού σήματος βάμβακος. Με ελληνική πρωτοβουλία, τον Μάρτιο του 2019, ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Βάμβακος στην οποία συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς της ΕΕ. Βασικός στόχος είναι η κατοχύρωση και η προώθηση ενός Ευρωπαϊκού Εμπορικού Σήματος (EUCOTTON trademark), το οποίο θα ενσωματώνει τις αξίες που φέρει το προϊόν μας, όπως αποτυπώνονται στα ιδιαίτερα τεχνολογικά χαρακτηριστικά και στον υπεύθυνο τρόπο παραγωγής του.

Πώς βλέπετε το μέλλον του ελληνικού βάμβακος;

Νομίζω ότι υπάρχει στρατηγική και όραμα, γίνεται συστηματική δουλειά για την παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντος και υπάρχει υψηλό επίπεδο συνεργασίας με τους συντελεστές του κλάδου, τους φορείς και την πολιτεία. Είμαι αισιόδοξος για τη χρονιά που έρχεται, αλλά και για το μέλλον. Ποιότητα, πιστοποίηση και εμπορική ταυτότητα είναι ο δρόμος για την υπεραξία που ψάχνουμε για τους καλλιεργητές μας.