Καθώς η κυβέρνηση της Σκωτίας εξετάζει το ενδεχόμενο απαγόρευσης της διαφήμισης αλκοόλ σε ορισμένα μέρη, μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε, επιβεβαιώνει ότι οι απαγορεύσεις δεν έχουν σημαντική επίδραση στη συνολική ζήτηση και ότι η δημόσια παρέμβαση δεν δικαιολογείται.
Οι υγιεινολόγοι έχουν από καιρό διακηρύξει ότι η απαγόρευση της διαφήμισης αλκοολούχων ποτών θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των πωλήσεων αλκοόλ και κατ’ επέκταση στη μείωση της βλάβης που προκαλείται από την κατάχρηση αλκοόλ. Όμως μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στα τέλη Ιουλίου από το Ινστιτούτο Οικονομικών Υποθέσεων (IEA) στο Λονδίνο διαψεύδει αυτή την υπόθεση.
Ο επικεφαλής των οικονομικών του τρόπου ζωής στο ινστιτούτο και συγγραφέας της μελέτης, Christopher Snowdon, υποστηρίζει ότι οι παραγωγοί επενδύουν στη διαφήμιση, για να πείσουν τους καταναλωτές να ανταλλάξουν μια επωνυμία με μια άλλη και όχι για να αυξήσουν τη συνολική κατανάλωση. Θα βασιστούμε σε στοιχεία που σχετίζονται με την περίοδο 1991-2001 στη Μεγάλη Βρετανία, που ενώ οι διαφημιστικές δαπάνες για το αλκοόλ μειώθηκαν κατά 10,8%, αυτή η μείωση συνοδεύτηκε παράλληλα με αύξηση της κατανάλωσης κατά 15,8%.
Επιπλέον, σχεδόν όλη η αύξηση της κατανάλωσης αφορούσε το κρασί, το οποίο διαφημίζεται πολύ λιγότερο από τη μπύρα ή τα οινοπνευματώδη. Υπενθυμίζουμε ότι η Αγγλία εξακολουθεί να υποστηρίζει μια μάλλον φιλελεύθερη προσέγγιση στη διαφήμιση του αλκοόλ, ενώ η Ιρλανδία έχει υιοθετήσει μια πιο περιοριστική θέση και η Σκωτία το εξετάζει.
Κανένα πειστικό στοιχείο
Στη μελέτη του με τίτλο Διαφήμιση Αλκοόλ: Τι δείχνουν τα στοιχεία; (δηλαδή «Διαφήμιση αλκοόλ: Τι αποκαλύπτουν τα ερευνητικά δεδομένα;»), ο Christopher Snowdon παραθέτει αρκετές ερευνητικές μελέτες για να υποστηρίξει τις παρατηρήσεις του. Για παράδειγμα, τρεις μελέτες σχετικά με τους διαφημιστικούς περιορισμούς που επιβλήθηκαν στο αλκοόλ στις καναδικές πολιτείες Βρετανική Κολομβία, Μανιτόμπα και Σασκάτσουαν δεν έδειξαν καμία επίδραση στην κατανάλωση.
Ομοίως, το 2014 η ανασκόπηση του Cochrane, διεθνώς αναγνωρισμένο για το έργο υψηλού επιπέδου στην υγειονομική περίθαλψη που βασίζεται σε στοιχεία, ανακοίνωσε ότι: «Δεν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία προς το παρόν υπέρ ή κατά της σύστασης για την εφαρμογή περιορισμών στη διαφήμιση αλκοόλ». Και μια συγχρονική μελέτη 17 χωρών του ΟΟΣΑ κατά την περίοδο 1975-2000 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι απαγορεύσεις διαφημίσεων δεν μειώνουν τη ζήτηση για αλκοόλ».
Συγχυτικοί παράγοντες και μεροληψία
Αποδίδοντας την κατανάλωση σε παράγοντες πιο πολιτιστικούς από τη διαφήμιση, ο οικονομολόγος-ερευνητής πιστεύει ότι «οι μελέτες που ευνοούν τους περιορισμούς τείνουν να αγνοούν συγχυτικούς παράγοντες ή να σπέρνουν προκαταλήψεις, όπως πολιτισμικές διαφορές, προβλήματα μέτρησης και προκατάληψη επιλογής και απομνημόνευσης. Για παράδειγμα, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι οι πιο βαρείς πότες, ενώ αναφέρουν ότι βλέπουν περισσότερη διαφήμιση αλκοόλ είναι πιθανά παραδείγματα «αντίστροφης αιτιότητας».
Ελλείψει ακλόνητων αποδεικτικών στοιχείων για την αποτελεσματικότητα των απαγορεύσεων διαφήμισης αλκοόλ, ο Christopher Snowdon τονίζει ότι η κρατική παρέμβαση δεν δικαιολογείται. «Η διαφήμιση επηρεάζει το μερίδιο αγοράς διαφορετικών εμπορικών σημάτων, αλλά το χρηματικό ποσό που δαπανάται για τη διαφήμιση αλκοόλ δεν έχει καμία επίδραση στη συνολική κατανάλωση αλκοόλ. Έτσι λειτουργεί η διαφήμιση σε όλες τις άλλες ώριμες αγορές και θα ήταν περίεργο αν για το αλκοόλ ήταν διαφορετικά».
Για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι «οι έντονοι ισχυρισμοί των ακτιβιστών κατά του αλκοόλ για τη διαφήμιση δεν πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι μόνο λίγες μελέτες υψηλής ποιότητας έχουν εξετάσει το ζήτημα και τα αποτελέσματα είναι ανάμεικτα στην καλύτερη περίπτωση. Η απαγόρευση της διαφήμισης οινοπνεύματος σίγουρα δεν είναι πολιτικά τεκμηριωμένη».
