των Λάζαρου Κουρουκεχαγιά, γεωπόνου, Ιωάννη Πασιά, Δρος Χημείας ΕΚΠΑ, τεχνικού υπευθύνου στο Γενικό Χημείο Έρευνας και Αναλύσεων «Πασιάς-Ραπτοπούλου»
Παρόλο που ένας ελαιώνας που έχει πληγεί από πυρκαγιά μπορεί να φαίνεται κατεστραμμένος, τα δέντρα θα μπορούσαν να έχουν τη δυνατότητα να ανακάμψουν και να είναι και πάλι παραγωγικά, εάν υπάρξει σωστή διαχείριση. Η ανάκτηση των δέντρων εξαρτάται από:
✱ Τον βαθμό της ζημιάς και από την ένταση της πυρκαγιάς.
✱ Το μέγεθος και την ηλικία του δέντρου.
✱ Την καταπόνηση της υγρασίας πριν και μετά το συμβάν.
✱ Την παρουσία άθικτων κορμών και κλαδιών πάνω από το υποκείμενο ή το μόσχευμα.
Εάν φυτεύτηκαν μοσχεύματα, όλη η αναγέννηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη ενός νέου δέντρου. Η ανάκτηση ελιών μετά από πυρκαγιά είναι πιθανό να περιλαμβάνει:
✱ Κλάδεμα.
✱ Αντικατάσταση ή επισκευή του συστήματος άρδευσης.
✱ Διαχείριση θρέψης.
✱ Υπομονή, ενώ τα δέντρα επανασυνδέονται και υποδεικνύουν το ποσοστό ανάρρωσης.
Στη συνέχεια, απαιτείται αξιολόγηση της βιωσιμότητας του περιβολιού, ανάλογα με το πόσα δέντρα έχουν επιβιώσει. Ο πλήρης θάνατος των ελαιοδέντρων από πυρκαγιά είναι πιο πιθανό να συμβεί σε νεότερες φυτείες, στις οποίες η πλειονότητα των δέντρων έχει διάμετρο κορμού μικρότερη από 20mm. Μια μελέτη του 2005, που διεξήχθη στο Σίδνεϊ σε πυρκαγιά χαμηλής έντασης, έδειξε ότι μια πυρκαγιά χαμηλής έντασης δεν θανάτωσε ελαιόδεντρα με κορμούς και κλαδιά μεγαλύτερα από 20mm (von Richter et al. 2005). Ωστόσο, το 80% των νεότερων δέντρων με στελέχη μικρότερα από 20mm σε διάμετρο πέθαναν. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι οι χαμηλότερες βροχοπτώσεις, που οδήγησαν στην πυρκαγιά, μπορεί να έχουν αυξήσει τον αριθμό των νεκρών δέντρων.
Ταχεία αναγέννηση από κούτσουρο
Οι ενέργειες που συνιστώνται για τη γρήγορη αναγέννηση από κούτσουρο είναι οι εξής:
✱ Μην κλαδεύετε τα κατεστραμμένα δέντρα μέχρι να ξεκινήσει η αναγέννηση.
✱ Εάν τα δέντρα εμβολιάζονται, βεβαιωθείτε ότι η αναγέννηση που σχηματίζει το νέο δέντρο συμβαίνει πάνω από το εμβόλιο.
✱ Τα δέντρα που φυτεύτηκαν από μοσχεύματα μπορούν να επανεκπαιδευτούν, ακόμη και αν οι βλαστοί βγουν από το επίπεδο του εδάφους ή κάτω από την επιφάνειά του.
✱ Οι ελιές μπορούν να αρχίσουν να ξαναβγαίνουν μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη στην άγρια Olea europaea Sheldon and Sinclair 2000).
✱ Η άρδευση θα βοηθήσει στην ταχύτητα με την οποία μπορεί να επιτευχθεί πλήρης παραγωγή ξανά, αν και ο όγκος νερού που εφαρμόζεται μπορεί να χρειαστεί να είναι μικρότερος.
| Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί, επίσης, στην επιλογή και στη διαμόρφωση των νέων βραχιόνων για να αποφευχθεί πιθανή θραύση αυτών κατά την επανάληψη της καλλιέργειας. Τα νεότερα δέντρα, αν δεν θανατωθούν εντελώς, μπορεί να είναι ευκολότερο να αναδιαμορφωθούν σε παραγωγικά δέντρα από τα παλαιότερα. |
Προσοχή: Απαιτείται καλής ποιότητας αρδευτικό νερό, το οποίο να βοηθήσει στην ανάπτυξη. Η ανάκτηση των δέντρων χρειάζεται μόνο τη μισή ποσότητα νερού λόγω της παρουσίας μικρότερης έκτασης φύλλων ανά όγκο της ρίζας. Η τακτική «λίγο νερό και τακτικά» είναι η πιο ενδεικτική. Το λίπασμα θα είναι λιγότερο σημαντικό από το πότισμα, καθώς οι ελιές δεν απαιτούν μεγάλες ποσότητες λιπάσματος, σύμφωνα με τον Paul Vossen του Πανεπιστημίου Davis της Καλιφόρνιας. Όμως, οι βιοενεργοποιητές θα παίξουν μεγάλο ρόλο κατόπιν υπόδειξης εξειδικευμένων γεωπόνων. Λόγω της μικρής έκτασης των φύλλων των δέντρων που αναρρώνουν σε σχέση με τη μεγάλη μάζα των ριζών, η αναγέννηση θα πρέπει να είναι γρήγορη και ζωηρή, ενώ επιπλέον εφαρμογές θρεπτικών συστατικών (Ν, Ρ, Κ) μπορεί να κάνουν το έργο της αναδιαμόρφωσης των δέντρων πιο δύσκολο. Θα μπορούσε, επίσης, να καθυστερήσει την επιστροφή στην καρποφορία λόγω υπερβολικής σφριγηλότητας. Σε πολλές περιπτώσεις, η διαδικασία κλαδέματος και αναμόρφωσης των δέντρων θα είναι παρόμοια με τη φάση εγκατάστασης του περιβολιού. Περιστασιακά, εκτός εάν τα δέντρα πεθάνουν εντελώς, η αναγέννηση θα συμβεί στην πιο δροσερή πλευρά του δέντρου κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς.
