Τη σημασία της ιεράρχησης των επιλογών του κάθε κράτους-μέλους για την έγκριση των Στρατηγικών Σχεδίων επισημαίνει, μιλώντας στην «ΥΧ», ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Γιάνους Βοϊτσεχόφκι, στο πλαίσιο της επίσκεψής του στην Ελλάδα. Μάλιστα, ο επίτροπος ξεκαθαρίζει ότι η Κομισιόν θα αναλύσει τις απόψεις των Ελλήνων αγροτών κατά τη διαδικασία της έγκρισης του Σχεδίου και όχι μόνο τη θέση της κυβέρνησης. Ταυτόχρονα, υπεραμύνεται της ειδικής στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» (F2F), σημειώνοντας ότι θα αποτελέσει μία μοναδική ευκαιρία για τους παραγωγούς των μικρότερων εκμεταλλεύσεων και, μαζί με τα εργαλεία που παρέχει η ΚΑΠ, θα συμβάλει στην αναχαίτιση του φαινομένου εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα στην ΕΕ. Ο ίδιος εξηγεί με παραδείγματα πώς μπορούν να επωφεληθούν οι Έλληνες αγρότες, υπογραμμίζοντας και την ανάγκη των συνεργειών, ενώ προαναγγέλλει ειδικό κονδύλι μέσω του ΠΑΑ για τη στήριξη των πυρόπληκτων παραγωγών.
Συνέντευξη στους Νίκο Λάππα, Γεωργία Μπόχτη
Είναι η πρώτη σας επίσκεψη στην Ελλάδα με την ιδιότητα του επιτρόπου Γεωργίας. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας;
Για εμένα αυτή η επίσκεψη είναι πολύ σημαντική, γιατί μου έδωσε την ευκαιρία να δω τον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα και να συζητήσουμε για το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας, υπό το πρίσμα της οποίας οι μικρές και μεσαίες οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις είναι το κλειδί της επιτυχίας για την Ελλάδα.
Έχετε πει στο παρελθόν ότι κάθε μέρα 1.000 αγρότες εγκαταλείπουν την ευρωπαϊκή γεωργία. Με ποια μέτρα μπορεί να αναχαιτιστεί αυτό το φαινόμενο και πώς μπορούν να προστατευτούν οι μικρότερες εκμεταλλεύσεις μέσω της νέας ΚΑΠ;
Η προστασία των μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων αποτελεί μία από τις προτεραιότητες της ΚΑΠ, να τους δώσουμε δηλαδή την ευκαιρία να συνεχίσουν να παράγουν. Θα δώσω μερικά παραδείγματα. Η βιολογική γεωργία είναι μια καλή ευκαιρία για αυτές τις εκμεταλλεύσεις, επειδή πολλές δεν έχουν καμία τύχη να ανταγωνιστούν τις όλο και περισσότερες εκμεταλλεύσεις βιομηχανικού τύπου. Με τη βιολογική γεωργία, όμως, έχουν αυτήν τη δυνατότητα. Και η Ελλάδα είναι ένα καλό παράδειγμα, γιατί πάνω από το 10% της γης είναι υπό βιολογική παραγωγή. Πάνω, δηλαδή, από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Την ίδια ώρα, οι εκπομπές αερίων, η χρήση λιπασμάτων, αντιμικροβιακών και φυτοφαρμάκων στην παραγωγή και στην εκτροφή των ζώων είναι επίσης μικρότερη. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι η ελληνική γεωργία είναι ένα βήμα μπροστά από τη στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» (F2F).
Πράγματι, την τελευταία δεκαετία, χάναμε 1.000 αγρότες κάθε μέρα, κυρίως στην Κεντρική Ευρώπη. Στην Ελλάδα, δεν είναι το ίδιο, αλλά ούτως ή άλλως πρέπει να σταματήσουμε αυτή την εξέλιξη. Πρώτα από όλα, όμως, είναι η εφαρμογή της αναδιανεμητικής ενίσχυσης, καθώς υποχρέωση των κρατών-μελών είναι να κατανέμουν κατ’ έτος το 10% των άμεσων ενισχύσεων στις μικρότερες εκμεταλλεύσεις. Βέβαια, κάθε κράτος-μέλος αποφασίζει πώς θα την εφαρμόσει και ποιες εκμεταλλεύσεις θα ορίσει ως μικρές.
Επιπλέον, στα οικολογικά σχήματα, η καλή διαβίωση των ζώων αποτελεί μία καλή πρόταση για τους μικρότερους παραγωγούς που έχουν μικρό αριθμό ζώων. Δεν θα είναι δύσκολο για εκείνους να εφαρμόσουν τέτοια πρότυπα. Επίσης, προτείνεται η γεωργία δέσμευσης άνθρακα, γενικά υπάρχουν πολλές δυνατότητες για τις μικρότερες εκμεταλλεύσεις.
Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία χάσαμε περίπου το 55% των αγελαδοτροφικών εκμεταλλεύσεων, δηλαδή από 4.200 πριν από δέκα χρόνια σε περίπου 2.000 σήμερα.
Ναι, τα έχω υπόψη μου αυτά τα στατιστικά στοιχεία. Όμως, μερικές φορές τα στοιχεία είναι περισσότερο δραματικά.
Στην Πολωνία, υπήρχαν 800.000 χοιροτροφικές εκμεταλλεύσεις και σήμερα είναι μόνο 10.000. Είναι μία διαδικασία που τρέχει γρήγορα και στόχος μου είναι να ελεγχθεί αυτή η κατάσταση. Αυτό πρέπει να σταματήσει, γιατί θα τεθεί σε κίνδυνο η επισιτιστική ασφάλεια της ΕΕ. Εξάλλου, οι εισαγωγές δείχνουν ότι πρέπει να είμαστε περισσότερο ανεξάρτητοι στην παραγωγή, αλλά δεν θα γίνουμε ανεξάρτητοι εάν εκβιομηχανίσουμε τον αγροτικό τομέα. Η γεωργική γη δεν είναι εργοστάσιο ούτε τα ζώα μηχανές.
Κάποιες οργανώσεις αγροτών στις Βρυξέλλες άσκησαν κριτική στην Κομισιόν για τη στρατηγική F2F, καθώς, όπως λένε, οι αγρότες θα υποχρεωθούν να μειώσουν τις εισροές που χρησιμοποιούν, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν στο τέλος την παραγωγή. Υποστηρίζουν ότι τα ευρωπαϊκά τρόφιμα θα γίνουν πιο ακριβά. Εσείς τι απαντάτε;
Γνωρίζω την ανησυχία τους, αλλά όχι δεν συμφωνώ. Φυσικά και όλοι ανησυχούμε για κάποια θέματα. Για παράδειγμα, μία από τις κεντρικές ιδέες της F2F ήταν να εξαιρεθεί το 10% της μη παραγωγικής γης. Τελικά, όμως, με τη μεταρρύθμιση, το ποσοστό ορίστηκε στο 4% και όχι στο 10%. Αυτή η ανησυχία ελήφθη υπόψη. Όμως, δεν βλέπουμε αρνητικά τον αντίκτυπο στην παραγωγικότητα, καθώς αυτή η μεταρρύθμιση μπορεί να γίνει ευκαιρία, ειδικά αφού πολλοί μικροί παραγωγοί θα έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στην παραγωγή. Και θα είναι μία ευκαιρία να ανακόψουμε το φαινόμενο της εγκατάλειψης. Για παράδειγμα, σήμερα μικροί παραγωγοί παραιτούνται από την εκτροφή των ζώων, γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στον υψηλό ανταγωνισμό. Εμείς προτείνουμε εργαλεία που θα συμβάλουν στην αύξηση της παραγωγής για όλους τους παραγωγούς.
Σε αυτά τα εργαλεία συμπεριλαμβάνετε και τη χρήση των νέων τεχνολογιών;
Ναι. Για παράδειγμα, η γεωργία ακριβείας είναι μία από τις προτάσεις μας για τα οικολογικά σχήματα. Οι παραγωγοί που θα αξιοποιήσουν τη γεωργία ακριβείας και όσο το δυνατόν περισσότερα τεχνολογικά μέσα θα μειώσουν τη χρήση φυτοφαρμάκων κ.λπ., αυξάνοντας παράλληλα την παραγωγικότητά τους. Από τις αναλύσεις των στατιστικών δεδομένων, παρατηρούμε ότι η μείωση π.χ. της χρήσης φυτοφαρμάκων σε κάποια κράτη-μέλη, όπως στη Γερμανία και στη Φινλανδία, επιτυγχάνεται μαζί με την αύξηση της παραγωγικότητας.
Έχετε πει ότι ακόμη και σε μία έκταση 10 εκταρίων με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών ένας παραγωγός μπορεί να κάνει τη γη του πολύ παραγωγική…
Ναι, φυσικά. Στην Ελλάδα, η έκταση της μέσης εκμετάλλευσης είναι 7,7 εκτάρια, ενώ στην Τσέχικη Δημοκρατία 130 εκτάρια. Η ελληνική γεωργία, αν και πιο μικρή, έχει μεγαλύτερη παραγωγικότητα σε σχέση με την τσεχική. Βέβαια, αυτό εξαρτάται από τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται οι αγρότες.
Πολλά, πάντως, έχουν γραφτεί και ειπωθεί σχετικά με την αποτίμηση των επιπτώσεων της F2F στην αγροτική παραγωγή…
Έχουμε τη μελέτη που ετοιμάστηκε από το Κέντρο Ερευνών της Κομισιόν. Η μελέτη έδειξε τα πιθανά ρίσκα που ελλοχεύει η στρατηγική. Όμως, αυτή είναι μόνο η εικόνα των πιθανών αρνητικών συνεπειών και πιστεύω ότι θα έπρεπε να έχουμε και την εικόνα των θετικών επιπτώσεων από την ειδική στρατηγική εξαιτίας της βιολογικής γεωργίας, της μικρότερης εφοδιαστικής αλυσίδας, της αύξησης της ενίσχυσης στους μικροκαλλιεργητές, της ευζωίας των ζώων κ.λπ.
Εάν δεν αλλάξουμε όσα συμβαίνουν σήμερα με τη συγκέντρωση της γης, υπάρχει ο κίνδυνος να συνεχιστεί το φαινόμενο της εγκατάλειψης της γεωργίας και να ενισχυθεί η εντατική γεωργία.
Πολλοί Έλληνες αγρότες αναμένουν το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ. Έχετε καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο Στρατηγικό Σχέδιο.
Σε όλα τα κράτη-μέλη, το σχέδιο των Στρατηγικών Σχεδίων γίνεται με τη διαβούλευση και τη συμμετοχή των εμπλεκομένων. Περιμένουμε την τελική έκδοση των Σχεδίων από την Ελλάδα και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη το αργότερο έως τα τέλη του έτους και θα ακολουθήσει η διαδικασία για την έγκρισή τους. Και θα τα συζητήσουμε με τα κράτη-μέλη. Η εντύπωσή μου είναι ότι η εργασία που γίνεται για το Στρατηγικό Σχέδιο είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και στην Ελλάδα. Όλα, όμως, εξαρτώνται από τις επιλογές που θα γίνουν.
Δεδομένου ότι η οικονομική ανάπτυξη εξαρτάται πάντα από την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, πώς κρίνετε τις επιλογές που έχουν γίνει στην Ελλάδα;
Συμφωνώ απόλυτα με την ανάγκη ιεράρχησης των προτεραιοτήτων. Και οι συνέργειες είναι, επίσης, πολύ σημαντικές για την Ελλάδα. Τα κονδύλια για την ΚΑΠ ανέρχονται σε 19,3 δισ. ευρώ, ενώ για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ακόμα περισσότερα, περίπου 32 δισ. ευρώ. Και είναι μία ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι πόροι για να επιτευχθούν συνέργειες μεταξύ της αγροδιατροφής, της βιομηχανίας και της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ποιες είναι εντυπώσεις σας, όσον αφορά το ελληνικό Στρατηγικό Σχέδιο μετά από τις συζητήσεις που έχετε κάνει και με το ΥΠΑΑΤ;
Πρώτα απ’ όλα, κατά τη διαδικασία έγκρισης του Σχεδίου θα λάβουμε υπόψη μας τη γνώμη των Ελλήνων παραγωγών και όχι μόνο τη θέση της κυβέρνησης. Θα αναλύσουμε και τις απόψεις των αγροτών. Μάλλον είναι αρκετά νωρίς για να πω από τη δική μου πλευρά πώς βλέπω το Στρατηγικό Σχέδιο. Κι αυτό ισχύει για όλα τα κράτη-μέλη. Όμως, για την Ελλάδα, μπορώ να πω ότι δεν παρατηρώ κάτι ανησυχητικό.
Ως γενικό σχόλιο για όλα τα κράτη-μέλη θα πω ότι, μετά τη συμφωνία που επετεύχθη για τη νέα ΚΑΠ, παρατηρούμε την καλή θέλησή τους να εισαγάγουν αυτές τις μεταρρυθμίσεις στα Στρατηγικά τους Σχέδια.
Πιστεύετε ότι οι γερμανικές εκλογές θα έχουν αντίκτυπο στην ΚΑΠ;
Οι γερμανικές εκλογές διεξήχθησαν σε κρίσιμη χρονική περίοδο, γιατί τα κράτη-μέλη παρουσίαζαν τη θέση τους για τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ. Ωστόσο, είχαμε εξαιρετική συνεργασία με τις διαχειριστικές αρχές της Γερμανίας και κατά τη διάρκεια της πορτογαλικής προεδρίας. Όχι, λοιπόν, πιστεύω ότι τα αποτελέσματα των εκλογών δεν θα έχουν κανέναν αντίκτυπο.
Οι Γερμανοί αγρότες ανησυχούν μήπως δουν να αλλάζουν οι προτεραιότητες της γεωργικής πολιτικής στη χώρα τους.
Ίσως, εάν η κυβέρνηση με τη συμμετοχή των Πρασίνων δώσει μεγαλύτερη έμφαση στο περιβάλλον, στη βιοποικιλότητα και στη βιωσιμότητα. Όμως, όχι, δεν με ανησυχεί. Χρειαζόμαστε τη βιωσιμότητα.
Τις τελευταίες εβδομάδες, καταγράφεται αύξηση στο ενεργειακό κόστος και σε πολλά είδη αγροτικών εισροών, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό.
Παρακολουθούμε την κατάσταση, αλλά οι κατευθύνσεις που προτείνουμε με τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ οδηγούν σε μικρότερη εξάρτηση του πρωτογενούς τομέα π.χ. από τη χρήση φυτοφαρμάκων, που σημαίνει μικρότερη εξάρτηση από τις μεγάλες βιομηχανίες. Κι αυτό είναι ένα άλλο δυνατό επιχείρημα. Όπως ακριβώς και στην εφοδιαστική αλυσίδα με τη μεταφορά των αγροτικών προϊόντων.
Οι αγρότες να περιμένουν τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες από την Κομισιόν μια παρέμβαση για το ενεργειακό κόστος;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί στενά την κατάσταση και το τι μπορούμε να κάνουμε στην ελεύθερη αγορά.
Θα θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα στους Έλληνες αγρότες;
Πρώτα από όλα, θέλω να ευχαριστήσω τους Έλληνες παραγωγούς για τη συνδρομή τους σε αυτή την κρίση. Σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό. Και θέλω να εκφράσω την αλληλεγγύη μου στους παραγωγούς που επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα σταθεί στο πλευρό τους για να τους βοηθήσει και θα αφιερώσει έναν ειδικό προϋπολογισμό. Αυτό είναι εφικτό μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Είμαστε σε επαφή με τον Έλληνα υπουργό, Σπήλιο Λιβανό, και συνεργαζόμαστε για να δώσουμε βοήθεια. Στην κλιματική κρίση, τα πρώτα θύματα είναι οι αγρότες.
