Αποκλειστικό: Τι ενισχύσεις θα εισπράττει ο Έλληνας αγρότης από το 2023

Αποσαφηνίζονται πλέον οι βασικές παράμεροι του εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της νέας ΚΑΠ, καθώς το ΥΠΑΑΤ θέτει πλέον στη διάθεση των παραγωγών τις προτάσεις του, όσον αφορά τον Πρώτο Πυλώνα και τις άμεσες ενισχύσεις που θα χορηγούνται από το έτος 2023 και μετά. Σήμερα, η «ΥΧ» παρουσιάζει κατ’ αποκλειστικότητα τις προτάσεις του υπουργείου, όσον αφορά το νέο καθεστώς των Συνδεδεμένων Ενισχύσεων, την εφαρμογή της Αναδιανεμητικής Ενίσχυσης και των Οικολογικών Σχημάτων. Πρέπει να τονιστεί ότι οι προτάσεις αυτές είναι τα τελικά κείμενα των εμπειρογνωμόνων, με βάση τις οδηγίες του ΥΠΑΑΤ. Ωστόσο, δεν πρέπει να αποκλειστούν προσθήκες, για παράδειγμα στις Συνδεδεμένες, όπως αναφέρεται αναλυτικά στη συνέχεια.

Άμεσες Ενισχύσεις

✱ Βασική Ενίσχυση: Διατηρούνται οι τρεις αγρονομικές περιφέρειες. Προτείνεται η κατάργηση της ιστορικότητας των δικαιωμάτων ενίσχυσης, μέσω της εφαρμογής πλήρους σύγκλισης της αξίας τους, που θα ξεκινήσει το έτος 2022 και θα ολοκληρωθεί το 2026.

✱ Αναδιανεμητική Ενίσχυση: Τα κράτη-μέλη πρέπει να αφιερώνουν ετησίως ποσοστό 10% του φακέλου των άμεσων ενισχύσεών τους (πλην της ειδικής ενίσχυσης βάμβακος) για την αναδιανεμητική ενίσχυση. Ο προϋπολογισμός θα ανέλθει σε 189.166.000 ευρώ ανά έτος.

✱ Οικολογικά Σχήματα: Η συνολική ενίσχυση για τα συγκεκριμένα προγράμματα θα απορροφήσει το 25% των πόρων των άμεσων ενισχύσεων σε ετήσια βάση. Προτείνεται λίστα 19 παρεμβάσεων ανά θεματικό άξονα. Ο προϋπολογισμός εκτιμάται σε 460 εκατ. ευρώ ανά έτος.

✱ Συμπληρωματική Εισοδηματική Ενίσχυση των Νέων Γεωργών: Το 3% των δαπανών της ΚΑΠ θα κατευθυνθεί για την ενίσχυση των Νέων Γεωργών.

✱ Συνδεδεμένες Ενισχύσεις: Μεταβάλλεται το καθεστώς σε ένα μικρότερο σχήμα Συνδεδεμένων Ενισχύσεων επικεντρωμένο στα σιτηρά και στην κτηνοτροφική παραγωγή, καθώς, σύμφωνα με τις μελέτες, «είναι οι μόνοι παραγωγικοί κλάδοι που με τη χρήση των συνδεδεμένων ενισχύσεων αυξάνουν την ανταγωνιστικότητά τους». Ο προϋπολογισμός εκτιμάται σε 142,5 εκατ. ευρώ το έτος.

✱ Ειδική Ενίσχυση Βάμβακος: Η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι για την Ελλάδα ανέρχεται σε 183,9 εκατ. ευρώ ετησίως. Η έκταση αναφοράς για τη χώρα μας ανέρχεται σε 250.000 εκτάρια.

Α. Ορισμοί

Ξεκαθαρίστηκαν οι προθέσεις του ΥΠΑΑΤ, όσον αφορά τον ορισμό του ενεργού γεωργού και του νέου αγρότη.

α) Ενεργός γεωργός

Ως ενεργοί γεωργοί θα ορίζονται οι εξής:

✱ Οι κάτοχοι γεωργικών εκμεταλλεύσεων που έλαβαν ενισχύσεις λιγότερες των 5.000 ευρώ.

✱ Όσοι έλαβαν ενισχύσεις περισσότερες των 5.000 ευρώ, εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις και προϋποθέσεις. Αυτές θα αφορούν στην εγγραφή τους στο Μητρώο Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και την προσκόμιση στοιχείων σχετικά με την παραγωγή, όπως τιμολογίων αγοράς εισροών και πώλησης προϊόντων.

β) Νέος αγρότης

Για τον ορισμό του νέου αγρότη, εκτός από το ηλικιακό όριο των 40 ετών και της υποχρέωσης να είναι αρχηγός γεωργικής εκμετάλλευσης, εισάγεται και το κριτήριο της εκπαίδευσης και κατάρτισης (επίπεδο γνώσεων).

Ειδικότερα, θα πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστο επίπεδο 4, δηλαδή επαγγελματική σχολή ή λύκειο. Εάν είναι επίπεδο 2 (δηλαδή, απολυτήριο Γυμνασίου) πρέπει να συνοδεύεται επιπλέον με εκπαίδευση γεωτεχνικής κατεύθυνσης ή με αποδεδειγμένη άσκηση του επαγγέλματος του αγρεργάτη διάρκειας ισοδύναμης τριών συναπτών ετών.

Β. Συνδεδεμένες Ενισχύσεις

Η πρόταση αφορά οκτώ καθεστώτα Συνδεδεμένων Ενισχύσεων, που επιλέχθηκαν με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, όπως η συμβολή τους στην ανταγωνιστικότητα του κλάδου, στη διατροφική και επισιτιστική ασφάλεια της χώρας, στον βαθμό απορρόφησης προηγούμενων ετών, αλλά και ότι συνάδουν με τη νέα οδηγία για τα Νερά 2000/60/ΕΚ.

Με βάση την πρόταση, το ύψος των νέων ενισχύσεων εκτιμάται περίπου σε 142,5 εκατ. ευρώ ανά έτος, ενώ το επιτρεπόμενο ανώτερο όριό τους είναι στα 260 εκατ. ευρώ (15% του προϋπολογισμού). Όπως επισημαίνεται στο σκεπτικό της πρότασης, με τον τρόπο αυτόν «γίνεται εξοικονόμηση 117,5 εκατ. ευρώ που ενσωματώνονται στη Βασική Ενίσχυση. Στην περίπτωση αυτή, η εκτιμώμενη Βασική Ενίσχυση, συνολικά το 2023, από περίπου 840 εκατ. ευρώ, θα διαμορφωθεί σε 1.057,5 εκατ. ευρώ, δηλαδή στα ίδια επίπεδα με το έτος 2019».

Ωστόσο, και σύμφωνα με το ρεπορτάζ μας, το ΥΠΑΑΤ εξετάζει να προσθέσει έως και δύο επιπλέον ενισχύσεις σε τομείς. Φαίνεται πως η Κορινθιακή σταφίδα είναι ένας από τους τομείς που δεν αποκλείεται να συνεχιστεί και κατά τη νέα προγραμματική περίοδο. Στο παρασκήνιο ακούγεται και η επιτραπέζια ελιά, που ίσως είναι και ο άσος στο μανίκι που κρύβει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Σπήλιος Λιβανός.

Αναλυτικά, οι προτεινόμενες Συνδεδεμένες Ενισχύσεις από το έτος 2023:

✱ Σκληρό σιτάρι: Αφορά επιλέξιμη έκταση περίπου 160.000 εκταρίων, με ενδεικτική τιμή 80 ευρώ/εκτάριο (8 ευρώ/στρέμμα). Το ποσό των Συνδεδεμένων για τον συγκεκριμένο τομέα θα ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 12.800.000 ευρώ ανά έτος. Σημειώνεται ότι για το έτος ενίσχυσης 2021, η ενδεικτική τιμή είναι στα 46,25 ευρώ/εκτάριο και ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε 11,5 εκατ. ευρώ περίπου. Η ενίσχυση αυτή στοχεύει στη χρήση πιστοποιημένου σπόρου.

✱ Μαλακό σιτάρι: Αφορά κατά μέσο όρο (2016-2020) 58.240 εκτάρια και το συνολικό ποσό θα ανέρχεται σε 4.569.200 ευρώ ανά έτος.

✱ Κριθάρι: Αφορά κατά μέσο όρο (2016-2020) 83.200 εκτάρια και το συνολικό ποσό θα ανέρχεται σε 6.656.000 ευρώ ανά έτος. Η ενίσχυση στοχεύει στην ενδυνάμωση της εγχώριας παραγωγής ζωοτροφών και στην υποστήριξη της βιομηχανίας παραγωγής βύνης. Σύμφωνα με το σκεπτικό, «το 15% της εγχώριας παραγωγής (και με αυξητικές τάσεις) κατευθύνεται στη βυνοποίηση, που σταδιακά εμφανίζει και εξαγωγική δραστηριότητα».

✱ Βόειο κρέας: Σύμφωνα με την πρόταση, προβλέπονται 141.000 σφάγια έναντι 71.000 σήμερα, όσον αφορά μοσχάρια άνω των 14-15 μηνών. Επιπλέον, προβλέπονται 12.500 σφάγια έναντι 8.800 σήμερα για μοσχάρια 11-12 μηνών. Ο συνολικός προϋπολογισμός της ενίσχυσης θα ανέλθει σε 36,9 εκατ. ευρώ, έναντι 38 εκατ. ευρώ περίπου σήμερα. Με βάση το σκεπτικό της πρότασης, στόχος είναι η αύξηση της εγχώριας παραγωγής, ώστε να μειωθεί το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην εισαγωγή βόειου κρέατος. «Η εγχώρια παραγωγή βοδινού κρέατος καλύπτει σταδιακά λιγότερο την εγχώρια κατανάλωση, με τον δείκτη αυτάρκειας να παρουσιάζεται πτωτικός (ποσοστό αυτάρκειας κάτω του 25%), ενώ και η εγχώρια κατανάλωση βόειου κρέατος μειώθηκε».

✱ Πρόβειο και αίγειο κρέας: Προτείνεται ο προϋπολογισμός να ανέλθει σε 51,9 εκατ. ευρώ ανά έτος από 54,4 εκατ. ευρώ που είναι σήμερα, με τον εκτιμώμενο πληθυσμό αιγοπροβάτων να παραμένει στα ίδια επίπεδα (5,4 εκατ. αιγοπρόβατα). «Η συνδεδεμένη στοχεύει στην υποστήριξη της κτηνοτροφικής παραγωγής (που υπολείπεται της φυτικής), μέσω της γέννησης εριφίων και αρνιών. Ως παράλληλη συνέπεια αυτής της παραγωγικής διαδικασίας προκύπτει και παραγωγή γάλακτος από τις αίγες και τις προβατίνες που γέννησαν», σημειώνεται στο σκεπτικό, στο οποίο υπογραμμίζεται επιπλέον η «διατήρηση της υψηλής ανταγωνιστικότητας του κλάδου», η «παραγωγή πρώτης ύλης για την παραγωγή προϊόντος προστιθέμενης αξίας (φέτα)», η «τόνωση της έντονα ελλειμματικής παραγωγής ερυθρού κρέατος, μέσω της γέννησης εριφίων και αρνιών που κατευθύνονται στην κρεοπαραγωγή» και η «ενίσχυση παραμονής κτηνοτρόφων στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές (επιπρόσθετα της εξισωτικής αποζημίωσης)».

✱ Σπόροι σποράς: Προτείνεται ο προϋπολογισμός να ανέλθει σε 5,1 εκατ. ευρώ από 2,8 εκατ. ευρώ σήμερα (έκταση 9.500 εκτάρια). «Η ενίσχυση στοχεύει στην αυτάρκεια σε πολλαπλασιαστικό υλικό που αφορούν τα όσπρια, τα κτηνοτροφικά ψυχανθή και τη σόγια», επισημαίνεται στο σκεπτικό της πρότασης. Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι συμβάλλει «στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, καθώς υποστηρίζεται η παραγωγή σπόρων (κυρίως) για την καλλιέργεια χονδροειδών ζωοτροφών», ενισχύει «την επάρκεια σπόρων για βρώσιμα από τον άνθρωπο όσπρια (αρκετοί από τους οποίους ανήκουν σε τοπικές ποικιλίες)» και συμβάλλει στην ενίσχυση της μεσογειακής διατροφής, συστατικό στοιχείο της οποίας αποτελούν τα όσπρια.

✱ Πρωτεϊνούχα κτηνοτροφικά ψυχανθή: Προτείνεται ο προϋπολογισμός να ανέλθει σε 11,5 εκατ. ευρώ από 6,6 εκατ. ευρώ σήμερα (έκταση 75.000 εκτάρια). Η συνδεδεμένη «στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης της διατροφής των ζώων από εισαγόμενους από τρίτες χώρες πρωτεϊνούχους καρπούς και στη μείωση του κόστους παραγωγής των κτηνοτροφικών προϊόντων (αφού η διατροφή των ζώων συμμετέχει σε ποσοστό 50%-70% στο σύνολο των κτηνοτροφικών δαπανών)». Όπως υπογραμμίζεται, μεταξύ άλλων, στο σκεπτικό, οι καλλιέργειες των ψυχανθών είναι εξαιρετικά φιλοπεριβαλλοντικές (συμβάλλουν στη μείωση των νιτρικών λιπασμάτων, λόγω αυξημένης δέσμευσης αζώτου στις ρίζες τους, και στην παραγωγή προϊόντων με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα).

✱ Πρωτεϊνούχα σανοδοτικά ψυχανθή: Προτείνεται ο προϋπολογισμός να ανέλθει σε 12,9 εκατ. ευρώ από 24,9 εκατ. ευρώ σήμερα (έκταση 194.000 εκτάρια). Η συνδεδεμένη «στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης της διατροφής των ζώων από εισαγόμενους από τρίτες χώρες πρωτεϊνούχους καρπούς και στη μείωση του κόστους παραγωγής των κτηνοτροφικών προϊόντων». Εκτός από εξαιρετικά φιλοπεριβαλλοντικές, οι εν λόγω καλλιέργειες ενισχύουν την ανάπτυξη των μηρυκαστικών.

Γ. Αναδιανεμητική ενίσχυση

Η αναδιανεμητική ενίσχυση, η οποία θα εφαρμοστεί από το 2023, αφορά την ανακατανομή των άμεσων ενισχύσεων από μεγαλύτερες σε μικρότερες ή μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, με βάση την έκτασή τους. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων, που θα λάβουν αναδιανεμητική στήριξη, θα φθάσει τις 350.780, με τον συνολικό προϋπολογισμό να ανέρχεται σε 189.166.000 ευρώ ανά έτος (δηλαδή σε 945.830.000 για συνολικά πέντε χρόνια).

Για την εφαρμογή της, παραμένουν οι τρεις αγρονομικές περιφέρειες της χώρας, για κάθε μία από τις οποίες ορίζεται ένα ανώτατο και ένα κατώτατο στρεμματικό όριο για τους ωφελούμενους, βάσει των διαθέσιμων στοιχείων του ΟΣΔΕ και της σχετικής ανάλυσής τους.

Συγκεκριμένα τα ανώτατα και κατώτατα όρια καθορίζονται αντίστοιχα:

✱ Για τις αρόσιμες καλλιέργειες στα 2 και 9 εκτάρια.

✱ Για τις μόνιμες καλλιέργειες στα 1 και 3 εκτάρια.

✱ Για τους βοσκότοπους στα 3 και 13,8 εκτάρια.

Με βάση τα παραπάνω όρια, εκτιμάται ότι το ύψος της αναδιανεμητικής ενίσχυσης θα ανέλθει σε 153,59 ευρώ/εκτάριο (15,3 ευρώ/στρέμμα) για τις αρόσιμες καλλιέργειες, σε 157,65 ευρώ/εκτάριο (15,7 ευρώ/στρέμμα) για τις μόνιμες και σε 151,86 ευρώ/εκτάριο (15,1 ευρώ/στρέμμα) για τα βοσκοτόπια.

 

Αγρονομική Περιφέρεια	Όρια χορήγησης της αναδιανεμητικής ενίσχυσης	Εκτιμώμενο ύψος αναδιανεμητικής στήριξης	Χορηγούμενη αναδιανεμητική στήριξη (€/έτος)	Αριθμός εκμεταλλεύσεων που θα λάβουν αναδιανεμητική στήριξη
Αρόσιμες (ετήσιες) καλλιέργειες	2-9 εκτάρια	153,59 ευρώ /εκτάριο	86.329.972	122.577	40,3%
Μόνιμες καλλιέργειες (δενδρώνες-αμπελώνες)	1-3 εκτάρια	157,65 ευρώ /εκτάριο	51.967.869	183.620	44,7%
Βοσκότοποι	3-13,8 εκτάρια	151,86 ευρώ /εκτάριο	50.868.159	44.583	32,2%
ΣΥΝΟΛΟ			189.166.000	350.780	41,1%

 

Δ. Οικολογικά Σχήματα

Η λίστα των προτεινόμενων 19 δράσεων βασίζεται σε συγκεκριμένους άξονες.

α) Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Αφορά την αγρονομική περιφέρεια των αροτραίων και περιλαμβάνει ενδεικτικά τρεις δράσεις:

1. Καλλιέργεια ποικιλιών χειμερινών σιτηρών και οσπρίων, για τροφή ή ζωοτροφές μικρού βιολογικού κύκλου.

2. Καλλιέργεια τοπικών ποικιλιών ετησίων εγγεγραμμένων στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών.

3. Καλλιέργεια ποικιλιών ανθεκτικών στις ξηροθερμικές συνθήκες και στις αναμενόμενες μεταβολές λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ενδεικτικά: κινόα, chia, τεφ, μαύρο σινάπι, νιγκέλα, καμελίνα, μουκούνα, σιταροκρίθαρο, γλυκοπατάτα, τσουκνίδα για ίνα και λινάρι για λάδι ή και ίνα.

β) Προστασία βιοποικιλότητας

Στον άξονα περιλαμβάνονται έξι προτεινόμενες δράσεις:

1. Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης σε μικρές εκμεταλλεύσεις (<10ha). Η δράση αφορά τις εκτάσεις που κατατάσσονται στην αγρονομική περιφέρεια των αροτραίων, σε εκμεταλλεύσεις κάτω από 10 εκτάρια. «Στις εκμεταλλεύσεις που εισπράττουν Βασική Ενίσχυση για πάνω από 10 εκτάρια αροτραίων καλλιεργειών επιβάλλεται βάσει της ενισχυμένης αιρεσιμότητας να μετατρέψουν ένα ποσοστό της έκτασής τους για τη δημιουργία Περιοχών Οικολογικής Εστίασης», υπογραμμίζεται στην πρόταση. Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται οι μικρότερες εκμεταλλεύσεις. Γι’ αυτό και η παρέμβαση συνίσταται στην ενίσχυση των μικρών εκμεταλλεύσεων για τα παρακάτω:

✱ Τουλάχιστον το 5% της αρόσιμης γης της εκμετάλλευσης μετατρέπεται σε περιοχή οικολογικής εστίασης, εφόσον η περιοχή οικολογικής εστίασης αποτελείται από γη υπό αγρανάπαυση και στοιχεία αγροτικού τοπίου.

✱ Όταν η περιοχή οικολογικής εστίασης αποτελείται από ψυχανθή (σε κάθε περίπτωση χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών), στοιχεία αγροτικού τοπίου αλλά και αγρανάπαυση, θα πρέπει να δεσμεύεται το 10%, εκ των οποίων τουλάχιστον το 1/2 να είναι γη υπό αγρανάπαυση και μη παραγωγικά στοιχεία του τοπίου.

2. Αύξηση της έκτασης εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης. Αφορά όλες τις εκμεταλλεύσεις που εισπράττουν τη Βασική Ενίσχυση για τις αροτραίες (1.503.010 εκτάρια όπως είναι το σύνολο των χαρτογραφημένων αροτραίων). Όταν η περιοχή οικολογικής εστίασης αποτελείται από ψυχανθή (σε κάθε περίπτωση χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών), στοιχεία του αγροτικού τοπίου και αγρανάπαυση θα πρέπει από το 10% που δεσμεύεται, τουλάχιστον το 60% να είναι γη υπό αγρανάπαυση και μη παραγωγικά στοιχεία του τοπίου.

3. Φυτοκάλυψη στις δενδρώδεις καλλιέργειες τόσο στον υπόροφο όσο και στα ενδιάμεσα των σειρών ή των δέντρων διαστήματα. Η φυτοκάλυψη θα πρέπει να διατηρείται όσο το δυνατόν περισσότερο εντός της υγρής περιόδου. Εξαιρούνται τα αγροτεμάχια που βρίσκονται σε κλίση πάνω από 8%, διότι γι’ αυτά είναι υποχρεωτική η φυτοκάλυψη (αφορά κυρίως ελαιώνες).

4. Δημιουργία λωρίδων άγριας ζωής ή εμπλουτισμού υπαρχουσών με τη φύτευση ποωδών, πολυετών ή και θάμνων ιδίως φυτών ξενιστών ωφελίμων ή επικονιαστών, στα περιθώρια των αγροτεμαχίων με μόνιμες φυτείες. Η παρέμβαση περιλαμβάνει και την κατάρτιση ειδικού σχεδίου διαχείρισης βιοποικιλότητας της εκμετάλλευσης, στο οποίο θα τεκμηριώνεται η καταλληλόλητα των προτεινόμενων ειδών.

5. Διατήρηση δασογεωργικών συστημάτων. Δασογεωργικά είναι τα συστήματα που βρίσκονται δέντρα διάσπαρτα (αυτοφυή συνήθως) ή στα περιθώρια (φυτεμένα σε σειρές) σε καλλιεργούμενες εκτάσεις ορεινών και ημιορεινών περιοχών. Τα δέντρα αυτά μπορεί να είναι είτε δασικά (δρύες, πεύκα, λεύκες, κυπαρίσσια), είτε καρποφόρα/παραγωγικά (εσπεριδοειδή, μηλοειδή και πυρηνόκαρπα, ακρόδρυα, ελιές, χαρουπιές και μαστιχόδεντρα), τα οποία συνδυάζονται με την καλλιέργεια σιτηρών, κηπευτικών ή/και τη βόσκηση. Η παρέμβαση συνίσταται στη συστηματική φροντίδα των δέντρων, στη μείωση και σταδιακή παύση χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων με την αντιμετώπιση των προβλημάτων με μεθόδους ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας. Επίσης, υποχρέωση του παραγωγού είναι η καρατόμηση και η απομάκρυνση ξενικών και εισβλητικών δέντρων και θάμνων από την επιλέξιμη έκταση που εφάπτεται των αγροτεμαχίων, κατά τη χειμερινή περίοδο. «Συνεπώς, είναι αναγκαία η εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης της φυτοπροστασίας και της βιοποικιλότητας τόσο για τη φροντίδα των δέντρων και των θάμνων όσο και για τη σταδιακή κατάργηση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων», υπογραμμίζεται στην πρόταση.

6. Διατήρηση δασοκτηνοτροφικών οικοσυστημάτων. Η παρέμβαση αφορά στις μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις (αραιά δάση) βοσκότοπων με κάλυψη δέντρων μέχρι 40% και υπόροφο με ποώδη ή ξυλώδη βλάστηση. Η παρέμβαση συνίσταται στη συστηματική φροντίδα/καθαρισμό των δέντρων/θάμνων, στην υποχρεωτική ελεγχόμενη βόσκηση, με παράλληλη αυστηρή προστασία στοιχείων του τοπίου.

γ) Διαχείριση φυσικών πόρων – Γεωργία ακριβείας

Ο άξονας αφορά την ενίσχυση των παραγωγών για την εφαρμογή του εργαλείου/εφαρμογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών παραμέτρων. Σύμφωνα με την πρόταση, για την εφαρμογή αυτής της παρέμβασης είναι απαραίτητη η κάλυψη των δαπανών για τις αναλύσεις εδαφών, υδάτων και άλλες πρόσφορες για την εφαρμογή αναλύσεις, οι οποίες θα διεξάγονται από διαπιστευμένα προς τούτο εργαστήρια με τη χρήση διαπιστευμένων μεθόδων. «Βάσει των στοιχείων που θα συλλέγονται η εκμετάλλευση θα καταρτίσει με τη συνδρομή πιστοποιημένου συμβούλου, ετήσιο ή και πολυετές σχέδιο περιβαλλοντικής διαχείρισης της εκμετάλλευσης στο οποίο θα επιλέγονται από έναν κατάλογο προτεινόμενων συγκεκριμένες, σημαντικές και μετρήσιμες βελτιώσεις στις περιβαλλοντικές επιδόσεις της εκμετάλλευσης».

Ενδεικτικός κατάλογος πρακτικών προς επιλογή:

✱ Χρήση ψεκαστικών ακροφυσίων μειωμένης διασποράς.

✱ Διαχείριση υπολειμμάτων ψεκαστικών υγρών.

✱ Χρήση εξοπλισμού γεωργίας ακριβείας για τη μείωση της ρύπανσης κατά τη διάρκεια των ψεκασμών.

✱ Χρήση λιπασμάτων βραδείας αποδέσμευσης (περικαλυμμένα, οργανοανόργανα).

✱ Χρήση λιπασμάτων με παρεμποδιστές (νιτροποίησης και ουρεάσης).

✱ Χρήση προϊόντων με βιοδιεγέρτες.

Μόνο για δενδρώνες:

✱ ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ: Ως διατήρηση στις καλλιέργειες – εκμεταλλεύσεις που πρωτοεντάχθηκαν μέσω του ΠΑΑ.

✱ Εξαπόλυση ωφέλιμων αρπακτικών εντόμων.

✱ Εντομοπαθογόνοι νηματώδεις ενάντια σε διάφορα έντομα – εχθρούς.

✱ Μηχανική ζιζανιοκτονία ή και με παράλληλη κάλυψη με mulch.

✱ Πολλαπλά καλοκαιρινά κλαδέματα για οπωρώνες χωρίς όψιμη φρέσκια βλάστηση.

δ) Προστασία εδαφικών πόρων

Περιλαμβάνονται τέσσερις δράσεις:

1. Διαφοροποίηση καλλιεργειών. Η παρέμβαση αφορά εκμεταλλεύσεις που εισπράττουν Βασική Ενίσχυση για τις αροτραίες καλλιέργειες και συνίσταται στην ενίσχυση μικρών εκμεταλλεύσεων (<10 εκτάρια) για να καλλιεργήσουν το 25% της έκτασης με ξηρική καλλιέργεια. Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό, «οι εκμεταλλεύσεις που διαχειρίζονται αρόσιμες εκτάσεις υποχρεούνται σε αμειψισπορά, εκτός αν η χώρα επιλέξει να εφαρμόσει διαφοροποίηση. Εξαιρούνται οι εκμεταλλεύσεις που ενισχύονται για κάτω από 10 εκτάρια».

2. Εφαρμογή αμειψισποράς. Αφορά εκμεταλλεύσεις που εισπράττουν Βασική Ενίσχυση για τις αροτραίες καλλιέργειες και συνίσταται στην ενίσχυση χωρικά προσδιορισμένων προγραμμάτων αμειψισποράς ανά ομάδες καλλιεργειών με εναλλαγή καλλιεργειών στο 25% της έκτασης αροτραίων.

3. Διαχείριση βοσκότοπων. Πρόκειται ουσιαστικά για τη Δράση 10.1.11 «Βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης βοσκήσιμων γαιών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κίνδυνο ερημοποίησης λόγω διάβρωσης», αλλά απαιτείται να έχουν ολοκληρωθεί πρώτα τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης. Η παρέμβαση αφορά:

✱ Αναστολή της βόσκησης των βοσκήσιμων γαιών στην αρχή της κύριας βλαστητικής περιόδου, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στη βλάστηση να αναπτυχθεί, και συγκεκριμένα:

α) Στους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο, στην πεδινή υψομετρική ζώνη (<600μ.).

β) Στους μήνες Απρίλιο και Μάιο, στην ημιορεινή υψομετρική ζώνη (600-800 μ.).

γ) Για τον μήνα Μάιο, στην ορεινή υψομετρική ζώνη (>800μ.).

✱ Μετακίνηση του συνόλου του ζωικού κεφαλαίου σε ορεινές βοσκήσιμες γαίες για τουλάχιστον τέσσερις συνεχόμενους μήνες το έτος. «Στόχος είναι τα 476.509 εκτάρια που βρίσκονται σε κακή και πολύ κακή κατάσταση (με βάση την κλίση, τη διάβρωση, την ξηρότητα και το έδαφος)» αναφέρεται στο σκεπτικό. Προτείνεται, δε, για υπέρβαση του ετήσιου ατομικού σχεδίου διαχείρισης βοσκότοπου, η εφαρμογή εργαλείου βελτιστοποίησης σιτηρεσίου.

4. Διατήρηση αναβαθμίδων. Αφορά στους δενδρώνες και τις αροτραίες καλλιέργειες που βρίσκονται σε αναβαθμίδες. Ειδικότερα, ο παραγωγός θα πρέπει να συντηρεί τις ξερολιθιές με τον παραδοσιακό τρόπο. Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή αυτής της παρέμβασης είναι η χαρτογράφηση και οριοθέτηση των περιοχών από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.

ε) Ενίσχυση των βιολογικών καλλιεργειών

Διατήρηση βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας.

στ) Πρόληψη πυρκαγιών

Στον άξονα περιλαμβάνονται:

1. Δημιουργία ζωνών ανάσχεσης μετάδοσης των πυρκαγιών. Η παροχή ενισχύσεων αφορά γεωργούς για την καλλιέργεια φυτών με μεγάλη υδατοπεριεκτικότητα περιμετρικά των δασών (εάν είναι δυνατόν και αρδευόμενων όπως π.χ. αραβοσίτου, μηδικής), δημιουργώντας ζώνες ανάσχεσης μετάδοσης των πυρκαγιών, που προχωρούν στη φύτευση αρδευόμενων καλλιεργειών, αλλά και για τον καθαρισμό των γεωργικών εκτάσεων όταν και όπου αυτή χρειάζεται, αλλά και για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους που επωμίζεται ο παραγωγός στην έκταση που επιλέγει.

2. Ελεγχόμενη βόσκηση στις αντιπυρικές ζώνες. «Δεύτερη κατηγορία μέτρων είναι τα σχετιζόμενα με την επιδότηση της ελεγχόμενης βόσκησης σε ώριμα δάση, με στόχο τον καθαρισμό τους», σημειώνεται στην πρόταση. «Η βόσκηση είναι εκ περιτροπής και αυστηρά εστιασμένη σε εκτάσεις εντός ή και σε παρακείμενες των υφιστάμενων αντιπυρικών ζωνών και διασφαλίζεται με φυσικό τρόπο ο καθαρισμός των αντιπυρικών ζωνών, ο καθαρισμός του εδάφους από βιομάζα μειώνοντας /περιορίζοντας την ταχύτητα μετάδοσης των ‘‘ερπουσών’’ πυρκαγιών».

Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή των δύο παρεμβάσεων είναι η υπόδειξη των περιδασικών ζωνών προτεραιότητας από το υπουργείο Περιβάλλοντος και η οριοθέτησή τους σε συνεργασία με τον ΟΠΕΚΕΠΕ.

ζ) Ειδικό πρόγραμμα δίκαιης ενεργειακής μετάβασης

«Στα αγροτεμάχια που επηρεάζονται από την εξορυκτική δραστηριότητα ενισχύονται κατάλληλα προγράμματα εξυγίανσης των εδαφών, ώστε να αποδοθούν σε γεωργική χρήση», υπογραμμίζεται. Για την ισχύ της παρέμβασης πρέπει το Ειδικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης να υποδείξει τις περιοχές που επηρεάζονται αρνητικά από την εξορυκτική δραστηριότητα, να τεκμηριώσει τα μειονεκτήματα και να τις οριοθετήσει σε συνεργασία με τον ΟΠΕΚΕΠΕ.

η) Ειδικό πρόγραμμα για την καλλιέργεια παθογενών εδαφών με στόχο την εξυγίανση

Ενισχύονται εκμεταλλεύσεις με αγροτεμάχια των οποίων το έδαφος είναι παθογενές (π.χ. υπερβολικά υψηλό ή χαμηλό pH) για την εξυγίανσή του μέσω της καλλιέργειας κατάλληλων ειδών και ποικιλιών.