Η χρονιά που φεύγει μας αφήνει με πολλά ανοιχτά θέματα, όπως τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, που προστέθηκε σε αυτόν της Ουκρανίας, τις ανεξέλεγκτες καταστροφές της κλιματικής κρίσης και την προσαρμογή και εφαρμογή των όσων προβλέπει η νέα ΚΑΠ, που αποδείχθηκαν ιδιαίτερα δύσκολες. Παρά την, όπως όλα δείχνουν, επαναφορά πλεονάσματος στο εμπορικό αγροτικό ισοζύγιο, συνεχίζει να βρίσκεται σε εκκρεμότητα το κεφαλαιώδες πρόβλημα του βαθμού παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της ελληνικής αγροδιατροφής. Παρά τα όσα συμβαίνουν σε άλλα κράτη-μέλη, οι τιμές των τροφίμων στη λιανική, καθώς και οι τιμές πολλών αγροτικών εφοδίων, αυξάνονται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από τις τιμές που εισπράττει ο αγρότης από την παραγωγή του.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η «ΥΧ» κάλεσε οργανώσεις, συνδέσμους, φορείς, ιδρύματα, ακαδημαϊκούς, καινοτόμες επιχειρήσεις, αλλά και πολιτικούς, να δώσουν το στίγμα των πεπραγμένων τους το 2023, αλλά και τους στόχους τους ενόψει του νέου έτους.
Σε τρεις ενότητες θα παρουσιαστεί αυτήν την εβδομάδα, το δεύτερο και τελευταίο μέρος του μεγάλου αφιερώματος.
Πρώτη ενότητα: Εκπαιδευτικοί και επαγγελματικοί φορείς
Σπυρίδων Κίντζιος
Πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Το ΓΠΑ θα συμβάλει και φέτος στη στήριξη των παραγωγών
To 2024 βρίσκει το Ίδρυμά μας σε συνεχιζόμενη τροχιά ανάπτυξης προς την κατεύθυνση της μετεξέλιξής του στο Εθνικό Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, με συνεχή έμφαση στον εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών, την ενίσχυση των υποδομών, τη συνολική βελτίωση της καθημερινότητας, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ουσιαστική συμβολή στην αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων της κοινωνίας και του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους μας η αποτελεσματική διασύνδεση, μέσα από τον θεσμό της πρακτικής και γενικότερα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με τους μελλοντικούς φορείς απασχόλησης των αποφοίτων μας. Προς την ίδια κατεύθυνση, σημαντική θα είναι η συμβολή του Τεχνολογικού μας Πάρκου και του Πανεπιστημιακού Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας, με όλες τις επιμέρους δομές που θα περιλαμβάνουν, καθώς και η καθολική «πράσινη» αναβάθμιση –καθιστώντας το ΓΠΑ το πλέον εξελιγμένο ενεργειακά Πανεπιστήμιο της Ελλάδας– και η ολοκλήρωση των νέων πολύ μεγάλων εγκαταστάσεων στην Αλίαρτο Βοιωτίας.
Ταυτόχρονα, θα δώσουμε έμφαση στον εμπλουτισμό όλων των προγραμμάτων σπουδών με τα νέα γνωστικά αντικείμενα, όπως επιτάσσουν οι ραγδαία μεταβαλλόμενες ανάγκες λόγω της κλιματικής αλλαγής και της εξέλιξης της επιστήμης. Παράλληλα, θα συνεχίσουμε να αυξάνουμε το διεθνές αποτύπωμα, τόσο μέσα από τον ενισχυμένο ιδρυτικό ρόλο μας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο EU-CONEXUS όσο και τη στοχευμένη ίδρυση διεθνών μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών.
Ακόμα σημαντικότερη είναι η συνεχιζόμενη προσφορά μας στην κοινωνία, η ανάγκη της οποίας είναι σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ. Και αυτό το έτος, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο θα κληθεί να συμβάλει στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, την αντιμετώπιση του αυξανόμενου κόστους των τροφίμων, τη στήριξη των παραγωγών, αλλά και των ευάλωτων στρωμάτων της κοινωνίας, μέσω παρεμβάσεων τόσο στο επίπεδο της κεντρικής πολιτικής όσο και της εκπαίδευσης και της καινοτομίας.
Άλλωστε, τα νεότερα επιτεύγματα της επιστημονικής μας κοινότητας παρουσιάστηκαν πρόσφατα στη μεγάλη Έκθεση Καινοτομίας Agri Innovation Expo 2023 (21-23 Σεπτεμβρίου 2023), η οποία στέφθηκε με εξαιρετική επιτυχία και επισκεψιμότητα.
Χαράλαμπος Κασίμης
Ομότιμος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Μια χρονιά αυτοσχεδιασμών και χαμένων ευκαιριών
Το 2023 ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής της νέας ΚΑΠ και του Στρατηγικού Σχεδίου (ΣΣ) που εκπόνησε η χώρα για την περίοδο 2023-2027.
Ένας σύντομος απολογισμός θα κατέγραφε στα θετικά του Σχεδίου τη σύγκλιση των δικαιωμάτων ενίσχυσης μέχρι το τέλος της περιόδου 2023-2027, την έμφαση στα συλλογικά σχήματα (ομάδες παραγωγών, συνεταιρισμούς), την προσθήκη και έμφαση στις Συνδεδεμένες Ενισχύσεις, που ενισχύουν την κτηνοτροφία και την επισιτιστική ασφάλεια, και τέλος, την, έστω και δειλή, έναρξη παροχής γεωργικών συμβουλών στους αγρότες.
Στα αρνητικά θα καταγραφόταν το έλλειμμα σαφούς στρατηγικής στόχευσης και ουσιαστικής διαβούλευσης και ενημέρωσης των αγροτών (κάτι που πιστοποιήθηκε με την πρόσφατη προβληματική καταβολή των ενισχύσεων), την απουσία μέριμνας για τις πληττόμενες μικρές εκμεταλλεύσεις (στη σύγκλιση δικαιωμάτων, στην Αναδιανεμητική Ενίσχυση και στα Οικολογικά Σχήματα), τη μειωμένη στήριξη στους νέους αγρότες (κάτω του 2% των άμεσων ενισχύσεων), τη δυσκολία τόσο κατανόησης όσο και επιλογής των Οικολογικών Σχημάτων, τις διαφαινόμενες δυσκολίες παρακολούθησης και ελέγχων από τον διοικητικό μηχανισμό και τους κινδύνους σοβαρής απώλειας πόρων, τη σημαντική μείωση του προϋπολογισμού του μέτρου των γεωργικών συμβουλών και, τέλος, την προβληματική διοικητική αναδιάρθρωση και αναιμική διακυβέρνηση για την εφαρμογή του ΣΣ.
Επιπλέον, θα πρόσθετε κανείς, η χώρα μας δεν τόλμησε να χρηματοδοτήσει από τους πόρους του 1ου Πυλώνα ένα διακριτό τομεακό πρόγραμμα για την ενίσχυση της κτηνοτροφίας, ούτε να αυξήσει την ποσοστιαία ενίσχυση των νέων αγροτών στο 3% των άμεσων ενισχύσεων, όπως έδινε τη δυνατότητα η ΕΕ.
Δεν αξιοποίησε τη δυνατότητα ανάπτυξης εργαλείων διαχείρισης κινδύνου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, την αστάθεια των καιρικών συνθηκών, αλλά και των μεταβολών των τιμών και των εισοδημάτων, όπως με τραυματικό τρόπο βιώσαμε αυτόν τον χρόνο.
Το μέλλον της ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής έχει πολλή ξηρασία
Άτολμη, αποσπασματική και καθυστερημένη υπήρξε και η πρόταση τροποποίησης του ΣΣ που υπέβαλε η χώρα μας στην Επιτροπή. Εάν εξαιρέσει κανείς την ένταξη ενός εργαλείου διαχείρισης κινδύνου στον 2ο Πυλώνα, που θα συνδέεται με την επιδότηση ασφαλίστρου, δεν υπάρχει καμία άλλη άξια αναφοράς τροποποίηση, η οποία θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη την κριτική στις αστοχίες του Σχεδίου, τις επιπτώσεις της πανδημίας και της ουκρανικής κρίσης, καθώς και τις ειδικότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας. Συμπερασματικά, το 2023 υπήρξε μια χρονιά αυτοσχεδιασμών και πολλών χαμένων ευκαιριών για την ελληνική γεωργία. Δυστυχώς, το μέλλον της έχει πολλή ξηρασία.
Άγγελος Πατάκας
Καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Φυτικής Παραγωγής στο Πανεπιστήμιο Πατρών
Επιβεβλημένη η εφαρμογή αξιολογημένων στρατηγικών προσαρμογής του αγροδιατροφικού τομέα στην κλιματική αλλαγή
Είναι γενικά αποδεκτό ότι, κατά τα τελευταία χρόνια, ο αγροδιατροφικός τομέας σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται αντιμέτωπος με σημαντικές αλλαγές και προκλήσεις, αναζητώντας εκείνα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τις λύσεις που θα τον βοηθήσουν να υπερβεί τα εμπόδια και να πρωταγωνιστήσει στις εξελίξεις της επόμενης ημέρας. Οι προκλήσεις αυτές αφορούν κυρίως την κλιματική αλλαγή και την αναγκαιότητα αποτελεσματικότερης υιοθέτησης συγχρόνων τεχνολογικών και καινοτόμων λύσεων στην παραγωγική διαδικασία, οι οποίες να διασφαλίζουν επάρκεια τροφίμων που, ταυτόχρονα, θα είναι ασφαλή για τους καταναλωτές.
Είναι φανερό ότι η υπέρβαση αυτών των προκλήσεων επιβάλλει την εκπόνηση και εφαρμογή αξιολογημένων στρατηγικών προσαρμογής του αγροδιατροφικού τομέα στις προβλεπόμενες αλλαγές του κλίματος, ώστε να διασφαλιστεί η επιβίωση της πρωτογενούς παραγωγής και η σταθερότητα της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων. Κατά τον ίδιο τρόπο, η υιοθέτηση και η επιτυχής ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών και ψηφιακών εργαλείων που καλύπτουν όλη την αλυσίδα αξίας της αγροτικής παραγωγής κρίνεται απαραίτητη για μια πιο ανταγωνιστική και περιβαλλοντικά φιλική γεωργία, ικανή να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες διατροφικές ανάγκες.
Τέλος, στον απόηχο μιας σειράς κρίσεων στον τομέα των τροφίμων, είναι αναγκαία η ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογιών ελέγχου της ποιότητας και διασφάλισης της ασφάλειας σε όλα τα στάδια της διαδικασίας παραγωγής και διανομής τους.
Βελτιστοποίηση χρήσης εισροών και φυσικών πόρων, εξάλειψη παράνομων «ελληνοποιήσεων»
Στο πλαίσιο αυτό, το εργαστήριο Φυτικής Παραγωγής του Πανεπιστημίου Πατρών (http://plantlab.deapt.upatras.gr/el/) συνέβαλε και θα εξακολουθήσει να συμβάλλει στην προσπάθεια ψηφιακού μετασχηματισμού του αγροτικού τομέα, μέσω της δημιουργίας και πειραματικής αξιολόγησης καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων, προσαρμοσμένων στις ιδιαίτερες συνθήκες και χαρακτηριστικά κάθε περιοχής/καλλιέργειας, ικανών προς βελτιστοποίηση χρήσης των εισροών και των φυσικών πόρων. Προς την ίδια κατεύθυνση, επιχειρείται η ανάληψη πρωτοβουλιών πληρέστερης κατανόησης και εξοικείωσης των παραγωγών ως προς τις διαθέσιμες τεχνολογικά επιλογές, μέσω της υλοποίησης πιλοτικών επιδεικτικών εφαρμογών εστιασμένων σε συγκεκριμένες καλλιέργειες.
Δεν θα πρέπει, επίσης, να παραβλεφθεί το σημαντικό ερευνητικό έργο του εργαστηρίου στην ανάπτυξη, αξιολόγηση και πρακτική εφαρμογή σύγχρονων μεθοδολογιών διακρίβωσης και πιστοποίησης της γεωγραφικής προέλευσης ποιοτικών αγροτικών προϊόντων (ΠΟΠ, ΠΓΕ κ.ά.), οι οποίες συμβάλλουν καθοριστικά στην ασφάλεια των τροφίμων, στην προστασία της εγχώριας παραγωγής και στην αύξηση του αγροτικού εισοδήματος των παραγωγών, μέσω της εξάλειψης του προβλήματος των παράνομων «ελληνοποιήσεων».
Δρ Αλέξανδρος Παπαχατζής
Πρόεδρος και καθηγητής Δενδροκομίας του Τμήματος Γεωπονίας-Αγροτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και διευθυντής του Εργαστηρίου «Δενδροκηπευτικών & Εδαφικών Πόρων, HORTLAB»
Ανθεκτική αναδιάρθρωση καλλιεργειών: Ευκαιρία διαφυγής της γεωργίας μας από επαναλαμβανόμενες ζημιές λόγω φυσικών καταστροφών
Οι φυσικές καταστροφές (πλημμύρες Daniel και Elias) στη Θεσσαλία, οι οποίες έλαβαν χώρα το 2023, αλλά και του Ιανού το 2020, έθεσαν επιτακτικά όχι μόνο το θέμα της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, αλλά και αυτό της καταπολέμησης πολλαπλών αντιφατικών αιτίων καταστροφής των οπωρώνων και των υπαίθριων καλλιεργειών στον ελλαδικό χώρο.
Το σύνολο των ζημιών και η απώλεια των καλλιεργειών μας οφείλονται σε αστάθμιστες, αλλά, δυστυχώς, επαναλαμβανόμενες περιβαλλοντικές καταστροφές, όχι μόνο από προφανή αίτια, όπως οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες, η παρατεταμένη ξηρασία και οι καύσωνες, αλλά και από τη μη ομαλή πλέον διαχείριση του νερού στον θεσσαλικό κάμπο.
Ένα ακόμη κοινωνικό φαινόμενο που επιδεινώθηκε μέσα στο 2023 ήταν η αύξηση των τιμών ορισμένων γεωργικών προϊόντων στην ελληνική επικράτεια, χωρίς όμως αυτή να αντανακλά ένα πραγματικό όφελος για τον παραγωγό. Αυτό οδήγησε σε στρεβλή ροή κεφαλαίων και οικονομικό κανιβαλισμό ζημιωμένων από φυσικές καταστροφές αγροτών, δεδομένου ότι, από τη μια στιγμή στην άλλη, όλοι αυτοί οι οικονομικά εξαντλημένοι παραγωγοί περιγράφονται ως ευάλωτοι κάτοχοι, λόγω των εύκολα πλέον αποκτώμενων από τρίτους (κυρίως επενδυτικά funds) συντελεστών παραγωγής που εκείνοι κατέχουν (καλλιεργήσιμη γη, εγκαταστάσεις, μηχανήματα, ζωικό κεφάλαιο κ.ά.) και που σκέφτονται να εγκαταλείψουν. Για να μπορέσει ο Θεσσαλός παραγωγός δενδροκομικών προϊόντων, αλλά και ετήσιων καλλιεργειών, να αντεπεξέλθει στις δυσμενείς γεωργικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, θα πρέπει να προβεί σε ουσιαστική αναδιάρθρωση των καλλιεργειών του, προσανατολίζοντας την παραγωγή σε ανθεκτικά από φυσικές καταστροφές φυτικά είδη –μη υδροβόρα–, με ποικιλίες που η ποιότητα του καρπού τους θα πρέπει να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ανεξάρτητα από το υδατικό στρες και την προσυλλεκτική έκθεσή τους σε βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες.
Εγγύηση της επιτυχούς έκβασης της αναδιάρθρωσης καλλιεργειών, ώστε να είναι προσαρμοσμένες στην κλιματική κρίση, είναι ο συνδυασμός τους με τη γεωργία ακριβείας, τη χρήση «ρομποτικών» μηχανημάτων, ακόμη και με την τεχνητή νοημοσύνη. Μια τέτοια προσπάθεια, όμως, θα πρέπει να έχει αρωγούς τα πλέον εξειδικευμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας, όπως είναι το Τμήμα Γεωπονίας-Αγροτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το θεσμοθετημένο Εργαστήριό του, των «Δενδροκηπευτικών & Εδαφικών Πόρων, HORTLAB», τα οποία δεν εξασφαλίζουν μόνο το επόμενο βήμα για καινοτόμες καλλιέργειες στον αγρό, αλλά παρέχουν και λύσεις επαύξησης του εισοδήματος, κυρίως μέσα από το δενδροκομικό οικοσύστημα, διατηρώντας όμως τη βιοποικιλότητα και συνεισφέροντας ποικιλοτρόπως και στην κυκλική οικονομία.
Νέα Γεωργία Νέα Γενιά
Για κάθε 1 ευρώ που επενδύουμε, παράγονται 3,6 ευρώ στην πραγματική οικονομία
To 2023 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο για τον Οργανισμό Νέα Γεωργία Νέα Γενιά, αφού εκείνος γιόρτασε πέντε χρόνια ουσιαστικής συμβολής στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου τοπίου στον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα.
Μέσω των δράσεων του Οργανισμού την τελευταία πενταετία, περισσότερα από 30.000 άτομα έχουν επωφεληθεί στον αγροδιατροφικό κλάδο. Παράλληλα, το συνολικό αποτύπωμα της Νέας Γεωργίας Νέας Γενιάς και των ωφελούμενών της στην ελληνική οικονομία πλησιάζει τα 27 εκατ. ευρώ. Το σημαντικό κοινωνικοοικονομικό αποτύπωμά του επιβεβαιώνεται, επίσης, από το εύρημα ότι για κάθε 1 ευρώ που επενδύει, παράγονται 3,6 ευρώ στην πραγματική οικονομία.
Σήμερα, οι άνθρωποι του Οργανισμού μπορούν με υπερηφάνεια να υποστηρίξουν ότι συνδιαμορφώνουν το μέλλον του κλάδου, αναδεικνύοντας τη γεωργία και την αλυσίδα αξίας του τροφίμου ως καριέρα επιλογής για τους νέους. Η Νέα Γεωργία Νέα Γενιά αποτελεί ευρωπαϊκό best practice, πλέον, με διεθνείς συνεργασίες, πολλαπλές βραβεύσεις και καταλυτικές συνεργασίες με όλους τους σημαντικούς δρώντες του οικοσυστήματος, μεταφέρει τεχνογνωσία, αναπτύσσει συνέργειες και στηρίζει έμπρακτα την ευημερία των κοινοτήτων της υπαίθρου.
«Η πρώτη πενταετία προσφοράς μας υπήρξε περίοδος σκληρής δουλειάς, αφοσίωσης, εξέλιξης και ουσιαστικής συμβολής στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου τοπίου στον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα. Ξεκινήσαμε το 2018, με την κρίσιμη πρωτοβουλία και δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, τη στρατηγική συνεργασία του Πανεπιστημίου Rutgers των ΗΠΑ και την υποστήριξη όσων ήθελαν την αγροδιατροφή στην Ελλάδα να εξελίσσεται», σημειώνει η CEO του οργανισμού Νέα Γεωργία Νέα Γενιά, Έφη Λαζαρίδου.
«Ο Οργανισμός μας θα εξακολουθήσει τα επόμενα χρόνια να σχεδιάζει και να υλοποιεί πρωτοβουλίες για μια βιώσιμη γεωργία, διασυνδέοντας την έρευνα με την παραγωγή, να προωθεί την καινοτομία, καθώς και την επιχειρηματικότητα, με σκοπό την ανάπτυξη και την ευημερία των κοινοτήτων της υπαίθρου», συμπληρώνει η ίδια αναφορικά με τους στόχους για το 2024.
Στόχος του Οργανισμού είναι η δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης και επιχειρηματικότητας, καθώς και η αναζωογόνηση του κλάδου συνολικά. Μέσα από τις δράσεις και τα καινοτόμα προγράμματά του, επιδιώκει τη διασύνδεση της έρευνας με την παραγωγή και την προώθηση της καινοτομίας και των τεχνολογικών εφαρμογών στην αγροδιατροφή με σκοπό την ανάπτυξη και την ευημερία των πληθυσμών της υπαίθρου.
Σε αυτή την πορεία, ο Οργανισμός έχει το προνόμιο να συμπορεύεται με: ελληνικά και διεθνή ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικούς φορείς, σημαντικές εταιρείες του κλάδου, εξέχοντες επαγγελματίες, συνεταιρισμούς, περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς και θεσμικούς φορείς του Δημοσίου με τους οποίους μοιράζεται το ίδιο όραμα για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου τοπίου στον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κλάδος της αγροδιατροφής είναι ζωτικής σημασίας για τον πλανήτη, την ανθρωπότητα και τη βιωσιμότητα των κοινοτήτων της υπαίθρου, καθώς και ο δεύτερος μεγαλύτερος τομέας απασχόλησης στη χώρα.
Ηλιάνα Τσολιού
Κτηνίατρος, γενική γραμματέας Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΓΕΩΤΕΕ)
Έτος ενδυνάμωσης και διεύρυνσης το 2023 για το ΓΕΩΤΕΕ
Το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΓΕΩΤΕΕ) είναι μια δημόσια υπηρεσία που έχει ως σκοπό τη διεύρυνση και την προώθηση της επιστημονικής γνώσης στους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της δασολογίας, της αλιείας και της διαχείρισης των ορυκτών και υδατικών πόρων, σε μια προσπάθεια επέμβασης και καθοδήγησης της εξέλιξης στους παραπάνω τομείς. Πάνω σε αυτές τις γραμμές, το ΓΕΩΤΕΕ ξεκίνησε ανανεωμένο το 2023, τόσο στη διοίκηση όσο και στο προεδρείο, αφού είχαν προηγηθεί οι εκλογές της 11ης Δεκεμβρίου 2022 για την ανάδειξη του νέου διοικητικού του συμβουλίου.
Μια σειρά ενεργών δράσεων (συμμετοχή σε συσκέψεις φορέων, ενημερωτικές ημερίδες, εκθέσεις), αλλά και διοικητικών αποφάσεων, όπως η θεσμοθέτηση ανοιχτής διαδικασίας συγκρότησης επιστημονικών επιτροπών και η πρόσκληση συμμετοχής όλων των συναδέλφων, πέρασε γρήγορα το μήνυμα: Το Επιμελητήριο διευρύνεται, ενδυναμώνεται και στηρίζεται, κυρίως στην ουσιαστική επιστημονική δουλειά που παράγουν τα μέλη του.
Πριν από λίγο καιρό, παρουσιάστηκαν διαδοχικά δυο σημαντικά τέτοια επιστημονικά πονήματα: «Το πόρισμα της επιτροπής του ΓΕΩΤΕΕ για τις φωτιές στον Έβρο» και «Οι θέσεις του ΓΕΩΤΕΕ επί του τρόπου χορήγησης αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ». Πρόκειται για σημαντική δουλειά, η οποία παραδίδεται στην πολιτεία και τους εμπλεκόμενους φορείς για να την αξιοποιήσουν και το ΓΕΩΤΕΕ αποδεικνύει για άλλη μια φορά πως ανταποκρίνεται στον θεσμικό του ρόλο ως επιστημονικός σύμβουλος της πολιτείας, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Το ΓΕΩΤΕΕ ανέδειξε ζητήματα, αλλά δεν εισακούστηκε εγκαίρως από την πολιτεία
Το κατά πόσο η πολιτεία λαμβάνει υπόψη της το ΓΕΩΤΕΕ είναι μια άλλη συζήτηση. Η προβληματική νέα ΚΑΠ, ο κακοσχεδιασμένος ν.4830/21 για τα ζώα συντροφιάς και οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή αποτελούν ζητήματα που το ΓΕΩΤΕΕ ανέδειξε, αλλά δεν εισακούστηκε εγκαίρως. Και εδώ έγκειται ένα νέο στοίχημα, το οποίο θα ισχύει και για τα επόμενα χρόνια: Να εδραιωθεί η εμπιστοσύνη και η συνεργασία μεταξύ πολιτείας και ΓΕΩΤΕΕ. Να μην εξαντλείται σε επίπεδο δημοσίων σχέσεων, αλλά να γίνεται ουσιαστική, συνεχής και ανεξάρτητη…
Στην πρόσφατη καταστροφή από τις πλημμύρες της Θεσσαλίας, το Επιμελητήριο προσπάθησε να συμπαρασταθεί στην πολιτεία, στον αγροτικό κόσμο, αλλά και στα μέλη του που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν πρωτόγνωρες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και μαζικής καταστροφής και τους αξίζουν συγχαρητήρια για αυτό. Σύντομα, το ΓΕΩΤΕΕ θα παρουσιάσει το επιστημονικό του πόρισμα για την ανασυγκρότηση της παραγωγής στη Θεσσαλία, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα επιστημονικά δεδομένα για την κλιματική αλλαγή και τις αλλαγές στα εδάφη, τα ύδατα και την παραγωγή της περιοχής.
Η επιστημονική συγκρότηση των μελών του ΓΕΩΤΕΕ (γεωπόνων, κτηνιάτρων, δασολόγων, γεωλόγων και ιχθυολόγων), το εύρος των επιστημονικών πεδίων και η ποικιλία των εργασιακών συνθηκών και εμπειριών (ελεύθεροι επαγγελματίες, δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, πανεπιστημιακοί κ.ά.) αναγνωρίζεται πια ως «πλούτος» του Επιμελητηρίου που πρέπει να κινητοποιηθεί, να αναδείξει θέσεις και προτάσεις και να συνθέσει απόψεις.
Η νέα χρονιά, το 2024, ξεκινά δυναμικά, με την AGROTICA (1-4 Φλεβάρη), όπου το ΓΕΩΤΕΕ συνδιοργανώνει ημερίδα με το ΥΠΑΑΤ για τη νέα ΚΑΠ, και συνεχίζει τον Μάρτιο στην Αλεξανδρούπολη, όπου θα διεξαχθεί το Συντονιστικό Συμβούλιο του ΓΕΩΤΕΕ και θα γίνει επίσημος απολογισμός και σχεδιασμός της δράσης του Επιμελητηρίου.
Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΜΣΕ)
Κάθε πέρσι και καλύτερα για τη μελισσοκομία
Το 2023 ξεκίνησε με τους μελισσοκόμους στους δρόμους και με κλιμάκωση κινητοποιήσεων για πρώτη φορά στην ιστορία πανελλαδικά, υπό τον συντονισμό της Ομοσπονδίας. Αυτό από μόνο του δείχνει τι βίωσαν οι τελευταίοι μέσα στο 2022, εξαιτίας των συνεπειών του ρωσοουκρανικού πολέμου και των αυξήσεων σε υλικά και καύσιμα, ώστε να φτάσουν σε αυτό το σημείο.
Η χρονιά συνεχίστηκε με πρωτοφανή καιρική αστάθεια. Τις παρατεταμένες –μέχρι μέσα Ιουνίου– βροχές διαδέχθηκε η απότομη άνοδος της θερμοκρασίας, με συνέπεια να χαθούν οι ανοιξιάτικες ανθοφορίες (πορτοκαλιάς, ακακίας κ.ά.), να μην αποδώσουν οι μισές καλοκαιρινές ανθοφορίες (βελανιδιά, καστανιά), τα μελίσσια να κινδυνεύουν από ασιτία κι ο μελισσοκόμος αντί να τρυγάει μέλι, να πληρώνει επιπλέον τροφές για να τα κρατήσει ζωντανά! Ταυτόχρονα, εξελίχθηκε η εκλογική διαδικασία. Αυτό είχε ως συνέπεια να αλλάξουν οι ηγεσίες στα υπουργεία που καθορίζουν τις συνθήκες εργασίας του κλάδου, όπως το Αγροτικής Ανάπτυξης, το Περιβάλλοντος και το Πολιτικής Προστασίας. Κόλλησαν στις υπογραφές συμφωνημένα θέματα, όπως η αναθεώρηση της πυροσβεστικής διάταξης, μείνανε στη μέση των συζητήσεων ζητήματα όπως οι ελληνοποιήσεις εισαγόμενων μελιών ή η εκ νέου βελτίωση του νέου Ηλεκτρονικού Μητρώου, για το οποίο η Ομοσπονδία έχει προσφύγει για 2η φορά στο ΣτΕ. Αυτά, πλέον, ξαναμπαίνουν στο τραπέζι των διαβουλεύσεων με τη σειρά, ωστόσο ο καιρός περνάει, εκείνα χρονίζουν και οι μελισσοκόμοι δεν έχουν βοήθεια και λύσεις για το σήμερα.
Τα όψιμα θυμάρια έδωσαν μικρή παραγωγή. Τα έλατα, τοπικά, επίσης. Το αυγουστιάτικο βάρεμα του πεύκου αποτέλεσε ακόμη μία απογοήτευση. Οι μελισσοκόμοι έμειναν στον κάμπο, αφού η βασική μελιτοφορία της χώρας δεν άρχισε ποτέ. Άρχισαν, όμως, οι πυρκαγιές σε Ρόδο, Έβρο, Βοιωτία, Μαγνησία κ.ά., καίγοντας χιλιάδες μελίσσια και στρέμματα βοσκότοπων. Ακολούθησαν οι πλημμύρες στη Θεσσαλία, με τις οποίες σχεδόν μπήκε η ταφόπλακα για τον κλάδο.
Φτάσαμε στον Οκτώβριο, που αρχίζει το δεύτερο βάρεμα του πεύκου. Αυτήν τη φορά υπάρχει μελιτοέκκριση, αλλά δεν υφίστανται, πλέον, μελίσσια. Η παραγωγή είναι μειωμένη τουλάχιστον κατά 50%, οι μελισσοκόμοι εγκαταλείπουν τον κλάδο λόγω εξόδων και το μέλλον προμηνύεται δυσοίωνο. Ως χαμένη χρονιά, λοιπόν, θα πρέπει να λογίζεται το 2023, με κατεστραμμένο μεγάλο ποσοστό της μελισσοκομίας.
Παρασκευάς Κορδοπάτης
Διευθυντής της Κεντρικής Συνεταιριστικής Ένωσης Αμπελοοινικών Προϊόντων (ΚΕΟΣΟΕ)
Από 50% έως 90% οι ζημιές το 2023 για την αμπελοκαλλιέργεια
Αν υπάρχουν θεωρητικές συνθήκες, υπό τις οποίες πυροδοτείται η ανάπτυξη περονόσπορου στα αμπέλια, αυτές σε επίπεδο καιρικών συνθηκών επέδρασαν με ακραίο και αναπόδραστο τρόπο, στις περισσότερες αμπελουργικές περιοχές της χώρας, το 2023. Οι συνεχείς βροχοπτώσεις της άνοιξης και του Ιουνίου, τις οποίες ακολουθούσε ηλιοφάνεια και ζέστη, δημιούργησαν ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη του μύκητα, ο οποίος, παρά τις παρεμβάσεις των αμπελουργών, δεν κατέστη δυνατό να ανασχεθεί. Την επέλαση του περονόσπορου ακολούθησαν ακραίες θερμοκρασιακά συνθήκες (καύσωνες), οι οποίες συντέλεσαν σε πολλές περιοχές στην υποβάθμιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών, τη μικροραγία και τη μερική ή ολική ξήρανση των φύλλων και των σταφυλιών.
Σύμφωνα με την εικόνα που αποκόμισε η ΚΕΟΣΟΕ ανά περιοχή ευθύνης των μελών της, οι ζημιές σε όλες τις αμπελουργικές ζώνες ξεκινούν από το 50% και κλιμακώνονται από το 70% έως το 90% σε συγκεκριμένες αμπελουργικές περιοχές. Παρά την πρωτοφανή μείωση της διαθεσιμότητας σε σταφύλια, οι τιμές εξαγοράς τους σημείωσαν μικρή αύξηση, της τάξης του 5% έως 15%, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο το μέλλον των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων. Η αντίδραση της ΚΕΟΣΟΕ υπήρξε άμεση από τις αρχές Αυγούστου, όταν, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, συνέβαλε καθοριστικά στη συγκρότηση αρμόδιας επιτροπής, προκειμένου η τελευταία να συντάξει σχετικό φάκελο, ώστε οι αμπελουργοί να ενισχυθούν από ευρωπαϊκούς πόρους.
Παρατηρητήριο
Για μία ακόμη χρονιά, η ΚΕΟΣΟΕ λειτούργησε ως το ελληνικό παρατηρητήριο οίνου. Τα ετήσια μεγέθη που παρακολουθεί είναι τα ακόλουθα:
● Εξέλιξη εκτάσεων αμπέλου οινοποιήσιμων ποικιλιών, από το 1990 έως το 2022.
● Απογραφή εκτάσεων ανά περιφέρεια και κατηγορία οίνου, από το 2014 έως το 2022.
● Κατανομή των Αδειών Φύτευσης ανά περιφέρεια, από το 2016 έως το 2022.
● Παρακολούθηση των μεταβολών διαστρωμάτωσης εκτάσεων ανά εύρος εκτάσεων αμπελοκαλλιέργειας, ανά πλήθος αμπελοκαλλιεργητών και ανά περιφέρεια.
● Εξέλιξη της ελληνικής οινοπαραγωγής ανά κατηγορία οίνου, από το 1990 έως το 2023.
● Εξέλιξη των αποθεμάτων οίνου, από το 1990 έως το 2023.
● Εξέλιξη της κατανάλωσης οίνου, από το 1990 έως το 2023.
● Εξέλιξη των συνολικών εξαγωγών οίνου ανά ποσότητα, αξία και εξαγόμενη τιμή μονάδος.
● Εξέλιξη των συνολικών εισαγωγών οίνου ανά ποσότητα, αξία και εισαγόμενη τιμή μονάδος.
● Εξαγωγές ανά χώρα σε ποσότητα, αξία και εξαγόμενη τιμή μονάδος.
● Εισαγωγές ανά χώρα σε ποσότητα, αξία και εισαγόμενη τιμή μονάδος.
● Εξέλιξη του ελληνικού ισοζυγίου οίνου, από το 2000 έως το 2023.
● Εξέλιξη των μέσων τιμών παραγωγού, από το 1987 έως το 2023.
Η κριτική παρακολούθηση των ανωτέρω μεγεθών επιτρέπει στην ΚΕΟΣΟΕ και την υιοθέτηση ή την αλλαγή των στρατηγικών, στην κατεύθυνση διαμόρφωσης θέσεων για τον αμπελοοινικό τομέα της χώρας, που είναι αναγκαίες για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη του κλάδου.
Με βάση τα ανωτέρω, για το 2024, κυρίαρχη στόχευση της ΚΕΟΣΟΕ είναι η διοργάνωση ενός συνεδρίου για τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας, με στόχο να παρουσιασθούν τεκμηριωμένα στοιχεία, τα οποία θα αποτελέσουν τη βάση για την υιοθέτηση πολιτικών που θα αναστρέψουν τις αρνητικές τάσεις που καταγράφονται σήμερα.
Τέλος, και με γνώμονα την επιφαινόμενη έναρξη της εκστρατείας για τη μείωση της κατανάλωσης του αλκοόλ στην ΕΕ, η ΚΕΟΣΟΕ, σε συνεργασία με πανεπιστημιακούς και άλλους φορείς, συμμετέχει στις διαδικασίες παραγωγής ολικώς ή μερικώς αποαλκοολωμένων οίνων, αφού τα προϊόντα αυτά αποκτούν ένα αυξανόμενο μερίδιο στην αγορά του κρασιού.
Νίκος Παυλονάσιος
Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Νέων Αγροτών (ΠΕΝΑ)
Οι νέοι πρέπει να ενισχύσουμε από κοινού την ύπαιθρο
Η χρονιά που φεύγει ήταν μία από τις χειρότερες, εξαιτίας των πολλών και εκτεταμένων ζημιών που προκλήθηκαν από τις πυρκαγιές και, πριν από λίγο καιρό, από το καταστροφικό πέρασμα των Daniel και Elias. Ο αγροτικός κόσμος δέχτηκε χτυπήματα που δύσκολα θα επουλωθούν σύντομα.
Μεγάλο μέρος της αγροτικής παραγωγής, φυτικής και ζωικής, έχει υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές. Ήμουν κι εγώ ένας από εκείνους που η επιχείρησή τους υπέστη καταστροφές, λόγω των πλημμυρών, και προσπαθώ να ορθοποδήσω, όπως όλοι εδώ στη Θεσσαλία. Η γεωμορφολογία της περιφέρειας έχει αλλάξει σε πολλές περιοχές της, ενώ οι ζημιές στις καλλιέργειες ήταν μεγάλες και σε τόπους που επλήγησαν από τις εκτεταμένες πυρκαγιές σε άλλα μέρη.
Όλες αυτές οι καταστροφές έχουν ως αποτέλεσμα την έλλειψη κάποιων αγαθών, αλλά και την αύξηση των τιμών. Ωστόσο, μια παράμετρος που θα πρέπει να εξετασθεί από την κυβέρνηση είναι το ενδεχόμενο να υπάρξουν αυξήσεις σε προϊόντα που δεν υπάρχει σοβαρή έλλειψη, εξού και χρειάζονται συνεχείς έλεγχοι. Τέλος, η κλιματική αλλαγή δείχνει τα δόντια της και αυτό θα πρέπει να το εκλάβουμε πολύ σοβαρά.
Πλούσια δράση και διακρίσεις
Η χρονιά για την ΠΕΝΑ κύλησε με πολλές δραστηριότητες, μέσα από τις οποίες δώσαμε το στίγμα μας και θέσαμε τις προτεραιότητές μας, προκειμένου, μέσα από έναν ολοκληρωμένο διάλογο, να τις συγκεντρώσουμε και να τις μεταφέρουμε στα κέντρα των αποφάσεων, είτε σε εθνικό είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ένωση καλεί όλους τους νέους της υπαίθρου να συμμετέχουν και να πλαισιώσουν τις κατά τόπους οργανώσεις της, ώστε να ενισχύσουμε από κοινού την ύπαιθρο.
Κάθε χρόνο διοργανώνουμε το ετήσιο συνέδριό μας σε διαφορετικό σημείο της χώρας. Το φετινό συνέδριο, στη Σίφνο, αφιερώθηκε στην ανθεκτικότητα της αγροτικής οικονομίας και η σκληρή και ταπεινή δουλειά όλων μας φαίνεται ότι απέδωσε. Για εμάς, η χρονιά κλείνει όσο καλύτερα γίνεται, μετά τη διάκριση που ήρθε μέσω του διαγωνισμού που διοργανώνεται με σκοπό την εκπροσώπηση της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νέων Αγροτών και τον αντίστοιχο διαγωνισμό που διοργανώνει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Εκεί είχα τη χαρά να παρευρεθώ μαζί με τη νικήτρια του διαγωνισμού στην Ελλάδα, Αργυρώ Κουτσουράδη. Το project με το οποίο συμμετείχαμε σε αυτόν τον διαγωνισμό βγήκε πρώτο ανάμεσα σε 21 χώρες που έλαβαν μέρος, κάτι που αποτελεί για όλους μας μέγιστη τιμή. Είναι μεγάλη η χαρά μας που σηκώσαμε ξανά τη χώρα ψηλά, δείχνοντας παντού ότι οι νέοι αγρότες της Ελλάδας θέτουν πολύ υψηλούς στόχους και στάνταρ και τα καταφέρνουν παρ’ όλες τις αντιξοότητες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος καθημερινά. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να ευχαριστήσω και τον ευρωβουλευτή μας, Μανώλη Κεφαλογιάννη, για την αμέριστη στήριξή του όλα αυτά τα χρόνια.
Στόχος η προσέλκυση περισσότερων νέων αγροτών
Για τη νέα χρονιά, θα εστιάσουμε στη χάραξη της πορείας μας για το μέλλον της ΠΕΝΑ και στην προσέλκυση νέων αγροτών, ώστε να πλαισιώσουν και να δυναμώσουν κι άλλο την Ένωση και να αναλάβουν τα ηνία της. Επίσης, καλό θα είναι να μιλάμε λιγότερο και να πράττουμε περισσότερα, καταφέροντας τελικά αυτό το αφήγημα, που αφορά τη γεωργία, να μην είναι αρνητικό, όπως το αφηγούνται κάποιοι που δεν έχουν δουλέψει ποτέ σε αγρόκτημα.
Τέλος, θα ήθελα να απευθύνω έκλληση προς τους Έλληνες καταναλωτές να προτιμούν πάντα ελληνικά προϊόντα, γιατί με αυτόν τον τρόπο ενισχύουν τους εγχώριους παραγωγούς. Εύχομαι καλή παραγωγική χρονιά σε όλο τον κόσμο, υγεία, ευτυχία και πολλές χαρές σε κάθε σπιτικό.
