ΔΑΦΝΗ για τον βιώσιμο και εναλλακτικό τουρισμό

Εδώ και περίπου μια δεκαετία έχει ξεκινήσει η συζήτηση για τον βιώσιμο τουρισμό και την ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος στα ελληνικά νησιά. Στο πρόσφατο 4ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το Δίκτυο Αειφόρων Νήσων – ΔΑΦΝΗ παρουσίασε τη δική του πρόταση για ένα πιο ποιοτικό τουριστικό προϊόν στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, στο οποίο η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Το δίκτυο ΔΑΦΝΗ ιδρύθηκε το 2006 και αριθμεί 44 μέλη: τα 40 είναι νησιωτικοί δήμοι και τα 4 περιφερειακές δομές στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.

Σκοπός του είναι η επίτευξη της ισόρροπης περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του ελληνικού νησιωτικού χώρου με σεβασμό στο ιδιαίτερο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον του κάθε νησιού. Το δίκτυο διοικείται από 7μελές συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν αιρετοί που εκπροσωπούν τα νησιά-μέλη.

Το Δίκτυο ΔΑΦΝΗ προωθεί ολοκληρωμένες και καινοτόμες λύσεις στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής αποδοτικότητας, της βιώσιμης κινητικότητας, της διαχείρισης των στερεών και υγρών αποβλήτων και της ολοκληρωμένης διαχείρισης υδατικών πόρων για τον περιορισμό και την προσαρμογή των νησιών στην κλιματική αλλαγή.

Το τμήμα του Δικτύου που ασχολείται με τον Βιώσιμο Τουρισμό και την Κοινωνική Οικονομία ξεκίνησε να δραστηριοποιείται τον Οκτώβριο του 2016, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται έρευνα που έχει αναλάβει για την καταγραφή των φορέων της Κ.ΑΛ.Ο. που δραστηριοποιούνται στο Βόρειο και Νότιο Αιγαίο.

Σύμφωνα με την πρώτη καταγραφή που έχει γίνει, στο Ν. Αιγαίο υπάρχουν 1 ΚΟΙΣΠΕ και 50 ΚΟΙΝΣΕΠ. Εξ αυτών το 74,5% είναι ενεργές, με το 10,5% να είναι κοινωνικής φροντίδας και ένταξης και το 89,5% να είναι συλλογικού και παραγωγικού σκοπού.

Ανάμεσά τους βρίσκονται φορείς Κ.ΑΛ.Ο. που ασχολούνται με τη διάθεση πλαστικών-μεταλλικών απορριμμάτων, τη διδασκαλία ξένων γλωσσών, το εμπόριο αφεψημάτων-βοτάνων αλλά και τη λειτουργία μουσείων και τις τουριστικές υπηρεσίες.

Τα τοπικά προϊόντα

Στο Β. Αιγαίο καταγράφηκαν 1 ΚΟΙΣΠΕ και 22 ΚΟΙΝΣΕΠ, με το 73,9% να χαρακτηρίζονται ενεργές. Το 23,5% δραστηριοποιείται σε θέματα κοινωνικής φροντίδας και ένταξης και το 76,5% είναι συλλογικού και παραγωγικού σκοπού.
Ξεχωρίζουν οι αγροτικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες, η διοργάνωση αθλητικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων και η προώθηση των τοπικών γεωργικών προϊόντων.

Η επιτόπια έρευνα που συνοδεύεται από την ανάδειξη αναγκών και δυνατοτήτων και την ανάλυση συγκεκριμένων εγχειρημάτων συνεχίζεται, ενώ θα ακολουθήσουν και συνεντεύξεις με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Κάποια πρώτα συμπεράσματα από τις επισκέψεις της διεπιστημονικής ομάδας του Δικτύου ΔΑΦΝΗ στη Σύμη, την Τήλο, την Ανδρο, την Τήνο, τη Φολέγανδρο και την Κύθνο είναι ενθαρρυντικά, καθώς διαπίστωσαν τη δυναμική που αναπτύσσεται σχετικά με τη στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε φορείς Κ.ΑΛ.Ο. στους τομείς της ενέργειας, των απορριμμάτων, των μεταφορών, του περιβάλλοντος, του τουρισμού, του πολιτισμού και στην παραγωγή και της μεταποίησης τοπικών προϊόντων.

«Αναζητούμε το πώς μπορούν να αναβιώσουν οι υπάρχοντες συνεταιρισμοί. Θέλουμε οι νησιωτικοί δήμοι να καταλάβουν τη δυναμική της Κ.ΑΛ.Ο. και να την προωθήσουν.

Κάνουμε παρουσιάσεις και ενημερώσεις σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ γίνεται δουλειά πεδίου και είμαστε σε επαφή με τις τοπικές κοινωνίες. Υπάρχει δυσπιστία, αλλά θέλουμε να δοθεί έμφαση στη λογική της συνεργασίας και του συνεταιρισμού.

Στην ύπαιθρο των νησιών υπάρχουν παραδοσιακά εστίες αλληλεγγύης και η Κ.ΑΛ.Ο. αποτελεί στάση ζωής. Εάν οι άνθρωποι εκπαιδευτούν κατάλληλα, μπορούν να δημιουργήσουν υγιή εγχειρήματα.

Θέλουμε να βάλουμε το σπόρο», λέει στην «Εφ.Συν.» η Γεωργία Κανελλοπούλου, σύμβουλος Βιώσιμου Τουρισμού και Κοινωνικής Οικονομίας του Δικτύου Δάφνη.

Οσον αφορά το κομμάτι του τουρισμού, η κ. Κανελλοπούλου προσθέτει: «Προσπαθούμε με τις προτάσεις μας να εμπλουτίσουμε το τουριστικό προϊόν των νησιών με μαζικό τουρισμό και να προστατεύσουμε την πολιτισμική, κοινωνική και περιβαλλοντική ταυτότητα των νησιών που δεν έχουν ακόμη διαμορφώσει σαφές τουριστικό προϊόν με προτάσεις ήπιων παρεμβάσεων. Βασικός στόχος μας είναι ο σχεδιασμός ενός μοντέλου βιώσιμου και ποιοτικού τουρισμού στα ελληνικά νησιά».

Το παράδειγμα της Σύμης

Η Σύμη στα Δωδεκάνησα έχει πληθυσμό 2.600 κατοίκων, απέχει 3,7 μίλια από την Τουρκία και από τη δεκαετία του 1980 γνωρίζει αξιοσημείωτη τουριστική ανάπτυξη.

Ο οικισμός απαράμιλλης ομορφιάς της καθώς και τα γύρω νησάκια έχουν κηρυχθεί αρχαιολογικοί χώροι από το ΚΑΣ, ενώ τις δεκαετίες του 1990 και του 2000 το φεστιβάλ Σύμης γνώρισε ιδιαίτερη προβολή, καθώς συμμετείχαν πολύ σημαντικοί Ελληνες και ξένοι καλλιτέχνες.

Σήμερα, έρχονται χιλιάδες επισκέπτες καθώς εύποροι Ευρωπαίοι έχουν αγοράσει ανακαινισμένα σπίτια από αυτά που καταστράφηκαν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι ντόπιοι αποκαλούσαν για γενιές «χαλατά», ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνουν ιστιοπλόοι από την Τουρκία και Ρώσοι που έρχονται για να προσκυνήσουν στην Ι.Μ. του Πανορμίτη.

Τον Οκτώβριο του 2016 το δίκτυο ΔΑΦΝΗ υπέβαλε Σχέδιο Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης για τον Δήμο Σύμης. Οι προτάσεις για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη στηρίζονται στην ποιοτική αναβάθμιση του μέχρι τώρα προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, στον εμπλουτισμό, τη διαφοροποίησή του και την ανάπτυξη εναλλακτικών/ειδικών μορφών τουρισμού.

Οι μορφές που προτείνονται είναι: ο πολιτιστικός τουρισμός, ο οικοτουρισμός και ο θρησκευτικός τουρισμός.

Με την οργάνωση των πεζοπορικών διαδρομών πολιτισμικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος σε συνδυασμό με παρεμβάσεις συντήρησης – σήμανσης – προβολής θα μπορούσε να μετασχηματιστεί και να αποκτήσει νέα ταυτότητα το μέχρι τώρα τουριστικό προϊόν της Σύμης.

Επίσης, δεδομένου του ήπιου κλίματος που επικρατεί στο Νότιο Αιγαίο προτείνονται ενέργειες για την άρση της εποχικότητας της τουριστικής προσφοράς στο νησί με ιδιαίτερα οφέλη για την τοπική κοινωνία, όπως η αύξηση των επισκεπτών που δεν έχουν ως μόνο κίνητρο τον ήλιο και τη θάλασσα, η αναβάθμιση των δημόσιων υποδομών και των τουριστικών υπηρεσιών και ο περιορισμός της ανεργίας.

Τέλος, μέσω της ανάδειξης των φυσικών και των πολιτισμικών πόρων του νησιού μπορούν να αναπτυχθούν επιπλέον μορφές τουρισμού, όπως ο μαθησιακός-εκπαιδευτικός και ο συνεδριακός τουρισμός.

Πηγή: www.efsyn.gr