της Ελένης Ριζάκη
Στην αξιοποίηση της Οικονομίας Δεδομένων στα Συστήματα Τροφίμων (Data Economy for Food Systems) στην Ευρώπη στοχεύει το Data4Food2030, ένα από τα νέα έργα που στηρίζει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Horizon», χρηματοδοτώντας το με 10 εκατ. ευρώ.
Το έργο, στο οποίο συμμετέχουν 24 εταίροι από 12 ευρωπαϊκές χώρες, εγκαινίασε τη δράση του στο Smart Agri Hubs, στη Λισαβόνα, στις 29 Σεπτεμβρίου, ενώ βρίσκεται υπό την καθοδήγηση του Πανεπιστημίου Wageningen της Ολλανδίας. Στόχος του Data4Food2030 είναι κυρίως η ενίσχυση της Οικονομίας Δεδομένων για τα συστήματα τροφίμων. Το γεγονός ότι στο έργο συμβάλλουν και επιστήμονες που ειδικεύονται αποκλειστικά στον συγκεκριμένο τομέα δίνει έμφαση στη σημασία που δίνει το ίδιο το έργο, ώστε η Οικονομία Δεδομένων να πραγματοποιήσει τα πρώτα της βήματα.
Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, γίνεται μια προσπάθεια διεύρυνσης του ίδιου του ορισμού «Οικονομία Δεδομένων». Να αναφερθεί ότι η «Οικονομία Δεδομένων αποτιμά τις συνολικές επιπτώσεις της αγοράς δεδομένων, δηλαδή της αγοράς όπου τα ψηφιακά δεδομένα ανταλλάσσονται ως προϊόντα ή υπηρεσίες που προέρχονται από ανεπεξέργαστα δεδομένα, στο σύνολο της οικονομίας», όπως επεξηγείται σε σχετικό δελτίο Tύπου του έργου.
Η καταγραφή της εξέλιξής της, μέσα από ένα ισχυρό σύστημα παρακολούθησης, θεωρείται σημαντική. Όλα αυτά αποσκοπούν στη διαμόρφωση πιο βιώσιμων ευρωπαϊκών συστημάτων τροφίμων, από κοινωνικής και περιβαλλοντικής άποψης. Πρακτικά, κάτι τέτοιο μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από την αξιοποίηση μαζικών δεδομένων (Big Data) και την καθοδήγηση από κατάλληλους επιστήμονες.
Για παράδειγμα, στο έργο συμμετέχουν και κοινωνικοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Wageningen, με στόχο την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στην παραγωγή δεδομένων (παραγωγοί, μεταποιητές, πωλητές, καταναλωτές). Με αυτόν τον τρόπο, το έργο στοχεύει στη δημιουργία πιο βιώσιμων ευρωπαϊκά συστημάτων τροφίμων, από κοινωνικής και περιβαλλοντικής άποψης.
«Επενδύαμε στην τεχνολογία, αλλά όχι στις κοινωνικές επιστήμες»
Στους συμμετέχοντες του έργου ανήκει και το ελληνικό FoodScale Hub (FSH). Έτσι, με την ευκαιρία, ο Γρηγόρης Χατζηκώστας, αντιπρόεδρος Επιχειρηματικής Ανάπτυξης στο FSH, έδωσε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα στην «ΥΧ» για το Data4Food2030:
«Προσπαθούμε να βάλουμε τους ανθρώπους της τεχνολογίας να μιλήσουν με κοινωνικούς επιστήμονες για να καταλάβουμε λίγο, για παράδειγμα, τι εμποδίζει έναν αγρότη να μοιραστεί τα δεδομένα του ή ποια είναι τα πράγματα που ένας καταναλωτής θα δεχόταν να μοιραστεί με μια αλυσίδα τροφίμων; Ουσιαστικά, μιλάμε για τους χώρους δεδομένων (Data Space), τις «εικονικές» περιοχές, όπου ο καθένας ρίχνει τα δεδομένα του και με κάποιους κανόνες διακυβέρνησης των δεδομένων μπορούμε, πλέον, να βγάζουμε υπηρεσίες».
Στη συνέχεια, σε ερώτηση για τη σύμπραξη κοινωνικών επιστημόνων και επαγγελματιών από τον χώρο της τεχνολογίας, ο κ. Χατζηκώστας μιλά για τα τεράστια βήματα που έχουν γίνει στην τεχνολογία, για τη συλλογή πλήθους δεδομένων από όλη την αλυσίδα αγροδιατροφής και την ανάλυσή τους, στη συνέχεια.
Ωστόσο, το κενό που παρατηρεί είναι ότι τώρα δεν υφίστανται τρόποι να αξιοποιηθούν από το σύνολο των εμπλεκομένων στον κλάδο. «Επενδύαμε πολλά στην τεχνολογία, αλλά δεν επενδύσαμε αντίστοιχα στις κοινωνικές επιστήμες που χρειάζονται για να φτιάξουμε τα επιχειρηματικά μοντέλα και τους μηχανισμούς συναίνεσης που χρειάζονται για να μπορούν τα δεδομένα να ταξιδεύουν μέσα στην αλυσίδα αξίας (παραγωγοί, μεταποιητές, καταναλωτές).
Ο αγρότης φοβάται και αναρωτιέται “ποιος παίρνει τα δεδομένα”, αυτός που έχει τα μηχανήματα λέει ότι “θέλω όλα τα δεδομένα για εμένα”, ο καταναλωτής λέει “δεν πιστεύω τίποτα, θέλετε να με εξαπατήσετε”. Οπότε, πρακτικά έχει λείψει η επένδυση στις κοινωνικές επιστήμες», καταλήγει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια συζητείται έντονα η αξιοποίηση των δεδομένων αγροτών από εταιρείες παροχής νέων αγροτικών τεχνολογιών. Μάλιστα, πρόσφατα δημιουργήθηκε στην DG AGRI της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ειδικό τμήμα που έχει στόχο να προάγει τη συζήτηση για την αξιοποίηση των δεδομένων που παράγονται από τους αγρότες με τη χρήση της τεχνολογίας.
Οι παραγωγοί, μπροστά στην προοπτική να αξιοποιηθούν πολύτιμα για αυτούς δεδομένα από επιχειρήσεις, εκφράζουν έντονη δυσπιστία και ορισμένες φορές είναι διστακτικοί. Από την άλλη, υπάρχει η άποψη ότι η αξιοποίησή τους μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων, με αποτέλεσμα να ωφελούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι στην παραγωγική και στην καταναλωτική διαδικασία.
Πρόκειται για μια συζήτηση που θα εξελίσσεται στους κόλπους της ΕΕ με μεγάλο ενδιαφέρον.
