Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης: Επί ποδός ΥΠΑΑΤ & περιφέρειες για την υλοποίησή τους µέχρι τέλος 2024

Με τη «δαμόκλειο σπάθη», της επικείμενης ενεργοποίησης του βαρύτατου προστίμου των 450 εκατ. ευρώ από την ΕΕ, να βρίσκεται έως το τέλος του χρόνου πάνω από τη χώρα μας, τόσο το ΥΠΑΑΤ όσο και οι περιφέρειες βρίσκονται επί ποδός, προκειμένου να «τρέξουν» το επόμενο διάστημα όλες οι απαιτούμενες ενέργειες για την εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης (ΔΣΒ). Ωστόσο, σοβαρές επιφυλάξεις για το πόσο γρήγορα μπορεί να προχωρήσει μέχρι το τέλος του χρόνου η σύνταξη τους εκφράζουν στελέχη περιφερειών, δασολόγοι και γεωτεχνικοί, σε ό,τι αφορά τον προγραμματισμό του υπουργείου.

Όπως είπαν στην «ΥΧ», δεν υπάρχει από την πλευρά του υπουργείου σαφής εικόνα για την εκτίμηση των εκτάσεων των βοσκήσιμων γαιών, καθώς δεν έχει δημιουργηθεί Γεωπληροφορική Βάση Δεδομένων (ηλεκτρονικό μητρώο καταχώρισης των βοσκήσιμων εκτάσεων).

Παράλληλα, υπογραμμίζουν ότι δεν «υιοθετούνται» οι νέες τεχνολογίες, με αποτέλεσμα να καθίστανται, όπως εξηγούν, εκ των προτέρων, παρωχημένες οι διαδικασίες που πρόκειται να ακολουθηθούν. Επιπλέον, τροχοπέδη αποτελούν οι σημαντικές ελλείψεις που παρατηρούνται σε προσωπικό σε αρκετές περιφέρειες που δηλώνουν να αναλάβουν την ευθύνη για τη σύνταξη των ΔΣΒ.

Θετικά απάντησαν στο ΥΠΑΑΤ εννέα από τις δεκατρείς περιφέρειες

«Για να μην ενεργοποιηθεί το πρόστιμο ύψους 450 εκατ. ευρώ και για να μην ‘‘κοπούν’’ στο μέλλον επιδοτήσεις, οι αναρτήσεις των διαγωνισμών για τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης θα πρέπει να γίνουν το αργότερο μέχρι τις 31/12/2024. Είμαστε σε συνεχή επαφή με τις περιφέρειες», ανέφερε στην «ΥΧ» χαρακτηριστικά υψηλόβαθμο στέλεχος του ΥΠΑΑΤ. Πρόσθεσε, δε, ότι για την ενεργοποίηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης έχουν δεσμευτεί συνολικά 25 εκατ. ευρώ. Οι περιφέρειες που απάντησαν θετικά στην επιστολή του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Λευτέρη Αυγενάκη, να αναλάβουν την εκπόνηση των ΔΣΒ είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, οι περιφέρειες Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας, Ηπείρου, Δυτικής Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης.

«Θα προχωρήσουμε τις απαιτούμενες διαδικασίες για τη σύνταξη των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης και απαντήσαμε θετικά στο υπουργείο. Οι περιφέρειες καλούμαστε να βάλουμε ‘‘πλάτη’’ για την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου», είπε ο Δημήτρης Πτωχός, περιφερειάρχης Πελοποννήσου.

Από την πλευρά του, ο αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας Κρήτης, Σταύρος Τζεδάκης, πρόσθεσε: «Περιμένουμε τις προγραμματικές συμβάσεις για να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο της προκήρυξης του διαγωνισμού, ώστε στη συνέχεια να αναλάβει εργολάβος τη διαδικασία της σύνταξης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης».

Επισημαίνεται ότι αρνητικά έχουν απαντήσει για την εκπόνηση ΔΣΒ, σύμφωνα με πληροφορίες, οι περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Αττικής και Ιονίων Νήσων. «Σε ολόκληρη την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων έχουμε σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό. Δεν έχουμε δασολόγους, κτηνιάτρους, γεωπόνους, τοπογράφους κ.λπ. για να μπορέσουμε να αναλάβουμε ένα τέτοιο έργο, όπως είναι τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης. Επί πολλά χρόνια δεν έχει γίνει καμία καταγραφή από πλευράς υπουργείου των βοσκήσιμων εκτάσεων. Θα πρέπει, λοιπόν, να ξεκαθαρίσει το τοπίο στη χώρα μας για το πού επιτρέπεται η βόσκηση. Εμείς ζητάμε τη βοήθεια του ΥΠΑΑΤ σε ό,τι αφορά την εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων», είπε ο αντιπεριφερειάρχης Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Αλιείας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, Κωνσταντίνος Τσιριγώτης.

Στην περίπτωση της μη ανάληψης του έργου, όπως έχει διαμηνύσει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Λευτέρης Αυγενάκης, στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη με τους περιφερειάρχες της χώρας, το υπουργείο θα αναλάβει την εκπόνηση των ΔΣΒ, υπογραμμίζοντας χαρακτηριστικά: «Δεν θα δικαιούστε να ζητάτε ευθύνες για τυχόν λάθη στον τρόπο κατανομής των επιδοτήσεων».

Υπενθυμίζεται ότι με τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης ρυθμίζονται οι όροι χρήσης για βόσκηση, ενώ η έλλειψή τους καθιστά αδύνατο τον προσδιορισμό του αριθμού και του είδους των ζώων, που μπορούν να βοσκήσουν σε κάθε βοσκότοπο, στοιχείο που έχει άμεση σχέση με τη διάφανη και δίκαιη κατανομή των ενισχύσεων.

Όπως διευκρινίζεται από το ΥΠΑΑΤ, η μη υλοποίηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης θα καθιστούσε απαγορευτική τη διαμόρφωση εθνικού χάρτη επιλέξιμων βοσκότοπων, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εφαρμοστούν πολιτικές και δράσεις, όπως είναι η ενίσχυση της νομαδικής κτηνοτροφίας, η βόσκηση σε προστατευόμενες περιοχές και η προστασία της βιοποικιλότητας σε μειονεκτικές περιοχές. Γενικότερα, χωρίς την εκπόνησή τους δεν μπορεί να υπάρξει εθνικός, μακρόπνοος σχεδιασμός στη ζωική παραγωγή.

Εμπόδια και επιφυλάξεις για τη διαδικασία

Εκπρόσωποι των γεωτεχνικών επισημαίνουν στην «ΥΧ» ότι υπάρχουν σοβαρές δυσχέρειες για την απρόσκοπτη ολοκλήρωση του έργου της εκπόνησης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, επισημαίνοντας τα βασικά εμπόδια που συνοψίζονται στα ακόλουθα:

✱ Δεν υπάρχει Εθνική Γεωπληροφική Βάση Βοσκήσιμων Γαιών.

✱ Απουσιάζει από την προγραμματική για τα ΔΣΒ η συμμετοχή της δασικής υπηρεσίας, η οποία είναι και η καθ’ ύλην αρμόδια για τους βοσκότοπους υπηρεσία.

✱ Δεν έχει ληφθεί καμία μέριμνα για τις εκτάσεις εκτός Δημοσίου που αποτελούν το 25% περίπου του συνόλου των εκτάσεων (μοναστήρια, ΟΤΑ, ιδιώτες).

✱ Οι προδιαγραφές που έχουν τεθεί είναι παρωχημένες, σύμφωνα με το ΓΕΩΤΕΕ, χωρίς να περιλαμβάνουν χρήση πολλών νέων τεχνολογιών (όπως π.χ. δορυφορικά δεδομένα ή δυναμικούς δείκτες που βγάζει το πρόγραμμα Copernicus).

«Η εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης πρέπει να προχωρήσει. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά εμπόδια που θα δημιουργήσουν εκ νέου δυσχέρειες. Όλα αυτά τα ζητήματα τα έχουμε επισημάνει με υπόμνημά μας, από τον περασμένο Αύγουστο, στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ.

Πρώτον, στον προγραμματισμό του υπουργείου δεν εμπλέκονται καθόλου οι δασικές υπηρεσίες, ενώ αυτές θα είναι στο τέλος που θα κληθούν να παραλάβουν τις μελέτες των ΔΣΒ. Πρέπει, λοιπόν, να δούμε ως χώρα αν θέλουμε να προχωρήσει η εκπόνησή τους με ουσιαστικό τρόπο ή αν θέλουμε να προχωρήσει μέχρι να βρεθεί το επόμενο ανάχωμα.

Συζητάμε, δηλαδή, να ‘‘τρέξουμε’’ με απαρχαιωμένες διαδικασίες τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να ανεβαίνει πολύ το κόστος της υλοποίησής τους, αλλά και να μην καθίστανται εντέλει σύγχρονο εργαλείο», εξήγησε στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ, Μενέλαος Γαρδικιώτης.

Από την πλευρά του, ο περιβαλλοντολόγος-δασολόγος του Τμήματος Περιβάλλοντος Λάρισας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Γιάννης Παππάς, τόνισε: «Για να γίνουν τα ορθά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση σε ό,τι αφορά τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης, δεν αρκεί μόνο η εκπόνησή τους και η ανάρτηση των διαγωνισμών.

Βασική προϋπόθεση είναι να δημιουργηθεί από την πολιτεία η Εθνική Γεωπληροφορική Βάση Δεδομένων (όπως προβλέπεται στο άρθρο 2 του ν. 4351/2015), η οποία, στη συνέχεια, θα συνδεθεί με το ΟΣΔΕ και τη βάση δεδομένων του ΟΠΕΚΕΠΕ, προκειμένου να υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για τις επιλέξιμες βοσκήσιμες γαίες».

Όπως διευκρινίζεται από το ΥΠΑΑΤ, η μη υλοποίηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης θα καθιστούσε απαγορευτική τη διαμόρφωση εθνικού χάρτη επιλέξιμων βοσκότοπων, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εφαρμοσθούν πολιτικές και δράσεις, όπως είναι η ενίσχυση της νομαδικής κτηνοτροφίας