Διευρύνονται τα μέτωπα για τη στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο»

✱ Με κακό μάτι βλέπουν οι ΗΠΑ την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
✱ Τα σημεία που πρέπει να λυθούν άμεσα

Πώς «υπολογίζεται» η βιοποικιλότητα; Τι σημαίνει βιωσιμότητα στην παραγωγή και την κατανάλωση τροφίμων; Πώς εξασφαλίζεται η στήριξη του αγρότη; Αυτά δεν είναι παρά μερικά μόνο ερωτήματα που έχουν προκύψει το τελευταίο διάστημα αναφορικά με την επιτυχία της εφαρμογής της ειδικής στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας που έχει θέσει ως βασικό στόχο των επόμενων δεκαετιών η Κομισιόν.

Ειδικοί μελετητές και πολιτικοί θέτουν ανοιχτά τους προβληματισμούς τους καλώντας αφενός τους αξιωματούχους της ΕΕ να δώσουν συγκεκριμένες απαντήσεις, αφετέρου τους ίδιους τους παραγωγούς να λάβουν ενεργό ρόλο στις πολιτικές που θα αλλάξουν το μέλλον τους. Αίσθηση πάντως έχει προκαλέσει η αρνητική στάση των ΗΠΑ απέναντι στο όραμα της Ευρώπης.

Βιωσιμότητα

Ένα σημαντικό ζήτημα θέτει ο Patrick Holden, ιδρυτής της οργάνωσης Sustainable Food Trust. «Στην κοινή μας γλώσσα, δεν περιλαμβάνεται η βιωσιμότητα των αγροκτημάτων» αναφέρει, εξηγώντας πως «σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου αν πήγαινα και ζητούσα από έναν αγρότη ή μια επιχείρηση να μου πουν για τα οικονομικά τους, θα μπορούσαν να μου απαντήσουν. Διότι, υπάρχουν πρωτόκολλα που περιλαμβάνουν τον ισολογισμό κερδών και ζημιών. Αντίθετα, δεν υπάρχει ένα αντίστοιχο σύστημα για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων και των τροφίμων. Και σίγουρα χρειαζόμαστε ένα».

Σύμφωνα με τον ίδιο, απουσιάζει ένα βασικό κομμάτι του παζλ, από το οποίο ουσιαστικά θα εξαρτηθεί και η επιτυχία της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο». Κι αυτό το κομμάτι αφορά τη σύνδεση της προόδου σε επίπεδο αγροκτήματος με αξιόπιστες πληροφορίες για τα προϊόντα, αλλά και στην καθιέρωση αποδεκτών ορισμών σχετικά με το τι σημαίνει βιωσιμότητα στην παραγωγή και την κατανάλωση τροφίμων. «Αν οι εταιρείες και οι καταναλωτές δεν εμπιστεύονται ή δεν κατανοούν μια βιώσιμη αξίωση, τότε είναι λιγότερο πιθανό να συμβάλουν στη δημιουργία ζήτησης», υποστηρίζει.

Ο Holden επιμένει πως πρέπει να θεσπιστεί ένα πρότυπο αειφορίας για το σύστημα γεωργικών προϊόντων της ΕΕ, ένα σύστημα το οποίο θα καταφέρει να εξισορροπήσει όλα τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα συνδυαστικά με την οικονομική βιωσιμότητα των αγροτών και των επιχειρήσεων. «Προφανώς, πρέπει να συμφωνήσουμε για τις κατηγορίες μετρήσεων βάσει των οποίων θα πρέπει να αξιολογηθεί η βιωσιμότητα», δήλωσε ο Holden.

«Υπάρχουν πολλοί ορισμοί που κρίνονται ως βιώσιμοι, όπως η βιολογική γεωργία, τα αγρο-οικολογικά συστήματα γεωργίας. Και πιστεύουμε ότι όλα αυτά έχουν τα πλεονεκτήματά τους, αλλά πρέπει να αξιολογηθούν σε ένα κοινό πλαίσιο».

Σε αυτούς τους προβληματισμούς, πηγές της Επιτροπής απαντούν πως ο σχεδιασμός είναι ακόμη στην αρχή και, πριν αποφασιστεί οτιδήποτε, θα προηγηθεί δημόσια διαβούλευση για να επιτρέψει στους ενδιαφερόμενους να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με το πώς θα πρέπει να είναι ένα τέτοιο πλαίσιο. Μετά, η Επιτροπή θα αποφασίσει ποια μεθοδολογία θα υποβάλει. 

Κινείται η Κομισιόν προς τη σωστή κατεύθυνση ή διακινδυνεύει μια περαιτέρω περιβαλλοντική, οικονομική ή κοινωνική ανισορροπία; Σύμφωνα με κάποιους μελετητές, το όραμα της Επιτροπής έχει αρκετά σκοτεινά σημεία. Για παράδειγμα, ενώ βασικοί στόχοι της στρατηγικής είναι η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και αντιβιοτικών, η Επιτροπή δεν διαθέτει μια πλήρη βάση δεδομένων για κρίσιμους τομείς αειφορίας, όπως η χρήση φυτοφαρμάκων. Η τρέχουσα προσέγγιση για την παρακολούθηση των φυτοφαρμάκων επικεντρώνεται περισσότερο στις πωλήσεις των αγροχημικών, που για πολλούς δεν αποτελεί έναν αξιόπιστο δείκτη αποτύπωσης της κατάστασης στο έδαφος. Υπάρχουν, επίσης, κενά στα δεδομένα που αφορούν τη διατήρηση των γεωργικών οικότοπων και των περιοχών υψηλής φυσικής αξίας.

Συντηρητικοί

Στον τελευταίο κύκλο «Συζητήσεις στην Ευρώπη», που διοργάνωσε η Ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, προσκεκλημένος ήταν και ο υπουργός Γεωργίας των ΗΠΑ, Sonny Perdue, ο οποίος έθεσε έναν δικό του προβληματισμό: «Μήπως το σχέδιο της ΕΕ να καταστήσει τη γεωργία πιο βιώσιμη θα μπορούσε να περιορίσει την καινοτομία και να μειώσει την παραγωγικότητα;».

Όπως υποστήριξε η στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» δεν λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα των Ευρωπαίων αγροτών. «Δεν μπορείτε να αφαιρέσετε τα εργαλεία που χρειάζονται οι αγρότες σας για να ανταγωνιστούν στην παγκόσμια οικονομία» ανέφερε χαρακτηριστικά. Με την άποψη αυτή συντάχθηκε ο συντηρητικός Ισπανός ευρωβουλευτής Hermann Tertsch, ο οποίος τόνισε ότι πρέπει να σταματήσει «η ποινικοποίηση της συμβατικής γεωργίας» και η Κομισιόν να επικεντρωθεί περισσότερο στο να βοηθήσει τους αγρότες.

Σύμφωνα με τον Perdue, στις ΗΠΑ «η αμερικανική γεωργία αγκαλιάζει την καινοτομία και την τεχνολογία και επιτυγχάνει αύξηση της παραγωγικότητας με λιγότερους πόρους». Τόνισε, δε, πως οι στρατηγικές «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και «Βιοποικιλότητα» είναι εξαιρετικά απαγορευτικές για το εμπόριο και θα θέσουν σε κίνδυνο τη γεωργική παραγωγή. «Η ΕΕ να αφήσει ελεύθερο τον καταναλωτή να αποφασίζει ποια προϊόντα θα βάλει στο τραπέζι του», είπε.

Μόνος απέναντι στους συντηρητικούς, ο Ευρωπαίος επίτροπος Γεωργίας, Janusz Wojciechowski, υπερασπιζόταν τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική. «Οι αγρότες βρίσκονται στην καρδιά της στρατηγικής. Θέλουμε να ενισχύσουμε την οικονομική ασφάλεια των αγροτών στην ΕΕ και, παράλληλα, να υποστηρίξουμε την ανθεκτικότητά τους σε περιόδους κρίσης» τόνισε.

Ο ίδιος εξήγησε ότι η στρατηγική δεν θα προκαλέσει εμπορικούς φραγμούς. «Φιλοδοξία μας είναι να είμαστε ανταγωνιστικοί στην παγκόσμια αγορά, όχι ως προς την ποσότητα της παραγωγής τροφίμων, αλλά ως προς την ποιότητα» σημείωσε. Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην επένδυση των τοπικών εκμεταλλεύσεων και στη στενότερη σύνδεση της γεωργίας με την τοπική μεταποίηση και τις αγορές.

Νέα θεματική ομάδα από το ENRD

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αγροτικής Ανάπτυξης (ENRD) εγκαινιάζει μια νέα θεματική ομάδα για την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία στις αγροτικές περιοχές. Η Ομάδα θα βασιστεί στα τρέχοντα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς και σε προηγούμενες εργασίες για την κλιματική δράση και τη βιοοικονομία. Επίσης, θα συλλέξει και θα παρέχει χρήσιμες ιδέες για τον προγραμματισμό των πράσινων παρεμβάσεων στο πλαίσιο των μελλοντικών Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ. Στο επίκεντρο θα βρεθούν οι ειδικές στρατηγικές «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και «Βιοποικιλότητα». Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή στη σελίδα του δικτύου έως τις 28 Αυγούστου 2020.