Με μηνυτήρια αναφορά προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας στρέφονται αγρότες του Δομοκού κατά των ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, ώστε να προλάβουν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε γη υψηλής παραγωγικότητας. Εκφράζοντας την ανησυχία τους, κάνουν λόγο για συνεχώς αυξανόμενη πώληση ή εκμίσθωση μεγάλων εκτάσεων γης υψηλής παραγωγικότητας στην ευρύτερη περιοχή. Όπως επικαλούνται, και σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι πρακτικές αυτές έχουν υπερβεί κατά πολύ το ανώτατο νομοθετημένο όριο στρεμμάτων γης υψηλής παραγωγικότητας, αλλά και της εγκατεστημένης ισχύος. Μάλιστα, όπως οι ίδιοι υποστηρίζουν, έχουν κάνει την εμφάνισή τους εγχώριες και αλλοδαπές εταιρείες, καθώς και εφοπλιστές, βιομήχανοι και πολιτικοί μηχανικοί.
Σύμφωνα με τον Γιώργο Σταυρογιάννη, εκπρόσωπο της ομάδας των αγροτών που καταγγέλλουν το γεγονός, «η κατάσταση αυτή δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην περιοχή, διότι ο πρωτογενής τομέας παραγωγής αγροτικών προϊόντων θα εκμηδενιστεί από τη μείωση της γης υψηλής παραγωγικότητας, αφού δεν θα υπάρχουν πλέον ικανές ή καθόλου τέτοιας κατηγορίας καλλιεργήσιμες εκτάσεις». Επισημαίνει, επίσης, την άναρχη τοποθέτηση και την έλλειψη προγραμματισμού εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, που θα οδηγήσει στην αύξηση της θερμοκρασίας και στη μεταβολή του μικροκλίματος των κτημάτων της περιοχής, με σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην ποιότητα, όσο και στην ποσότητα των παραγόμενων προϊόντων. «Δεν είναι δυνατόν να επικαλούμαστε την κλιματική αλλαγή για τη μείωση της παραγωγής τροφίμων, όταν εμείς προορίζουμε τη γη υψηλής παραγωγικότητας για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Η κατάσταση αυτή, η οποία δεν αφορά μόνο τη δική μας περιοχή, αλλά και άλλες στο σύνολο της χώρας, θα επηρεάσει σημαντικά το ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων, με τις εισαγωγές από τρίτες χώρες».
Καμία ενημέρωση από τις υπηρεσίες
Όσον αφορά την πορεία εγκρίσεων εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στην περιοχή τους και μετά από εξώδικο του περασμένου χρόνου, οι καταγγέλλοντες αγρότες αναφέρουν ότι έως τώρα δεν είχαν καμία ενημέρωση από τις αρμόδιες υπηρεσίες. «Ζητήσαμε από τις αρμόδιες υπηρεσίες να μας γνωστοποιήσουν την έως τώρα αδειοδότηση φωτοβολταϊκών σταθμών σε γη υψηλής παραγωγικότητας, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει καμία απάντηση. Η κατάσταση αυτή μας ανησυχεί ακόμη περισσότερο, διότι ο αγροτικός τομέας της περιοχής μας συρρικνώνεται και μελλοντικά ο τόπος μας θα μαραζώσει», υποστηρίζουν. Σύμφωνα με τους ίδιους, οι εταιρείες αυτές προσφέρουν στους ιδιοκτήτες γης υπέρογκα ποσά για την εκμίσθωση ή την αγορά γαιών υψηλής παραγωγικότητας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός και, τελικά, χαμένοι να είναι οι αγρότες της περιοχής.
Οι ίδιοι αγρότες επικαλούνται ακόμη την Κοινή Υπουργική Απόφαση, σύμφωνα με την οποία προκύπτει ο χαρακτηρισμός της αγροτικής γης ως υψηλής ή χαμηλής παραγωγικότητας, καθώς «με βάση αυτή την απόφαση μπορεί να στοιχειοθετηθεί και να αποδειχθεί η τυχόν τέλεση αξιόποινων πράξεων από συγκεκριμένα πρόσωπα και υπηρεσίες». Έχοντας ως σημείο αναφοράς την ΑΜΒ Α2023/6387 ποινική δικογραφία που έχει σχηματιστεί από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας, ζητούν να γίνει η συσχέτιση με τη δική τους αναφορά.
Τι ορίζεται ως παραγωγικότητα της αγροτικής γης
Σύμφωνα με την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (αριθμός φύλλου 1.528, 7 Σεπτεμβρίου 2010), ως παραγωγικότητα της γεωργικής γης ορίζεται η αποδοτικότητά της για την παραγωγή οικονομικής σημασίας αγροτικών προϊόντων, συναρτήσει της ποιότητας, των κλιματικών συνθηκών, των υποδομών και των τοπικών ιδιαιτεροτήτων της κάθε περιοχής. Το ερώτημα, όμως, που τίθεται από την πλευρά των αγροτών είναι το εξής: Ποσοστιαία, και σύμφωνα με τη νομοθεσία, για τη συγκεκριμένη περιοχή έχει καλυφθεί το πλαφόν που έχει οριστεί;
Ομόγνωμα πάντα με τους αγρότες και επικαλούμενοι την υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/104 605/43 89/11.10.2022, προσδιορίστηκε το μέγιστο όριο συνολικής εγκατεστημένης ισχύος φωτοβολταϊκών σταθμών σε αγροτική γη στην περιφερειακή τους ενότητα. «Εντός του ορίου αυτού είναι επιτρεπτή η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού σταθμού, εγκατεστημένης ισχύος ίσης ή μικρότερης του 1 MW (Μεγαβάτ) σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, ανά περιφερειακή ενότητα».
Για την Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας, στην οποία ανήκει ο Δήμος Δομοκού, το ποσοστό αυτό είναι 0,8% και σε αριθμό στρεμμάτων 10.870 στρέμματα υψηλής παραγωγικότητας. Οι καταγγέλλοντες κάνουν λόγο για υπέρβαση των ορίων αυτών και, το βασικότερο από όλα, δεν υπάρχει καμία ενημέρωση από τις αρμόδιες υπηρεσίες, ώστε να ξεκαθαριστεί το τοπίο.
Πάνω από 4.500 στρέμματα καλυμμένα με φωτοβολταϊκά στον Δομοκό
Σε μια περιοχή με σημαντικό αριθμό δυναμικών καλλιεργειών, όπως κηπευτικά, όσπρια, βαμβάκι, ζωοτροφές, πατάτες και άλλα, που καλύπτουν για μεγάλο χρονικό διάστημα τις εγχώριες αγορές, το μέλλον των παραγωγών διαγράφεται αβέβαιο. Ο κ. Σταυρογιάννης υποστηρίζει πως ο Δομοκός αποδυναμώνεται από τις μέχρι τώρα πολιτικές που εφαρμόζονται, καθώς τα φωτοβολταϊκά συρρικνώνουν την παραγωγή αγροτικών προϊόντων.
«Όταν μόνο στο οροπέδιο του Δομοκού, αυτή την περίοδο, είναι εγκατεστημένα 4.500 στρέμματα με φωτοβολταϊκά, χωρίς να υπολογίσουμε αυτά που βρίσκονται στις παρυφές, αλλά και στην υπόλοιπη περιφερειακή ενότητα, καταλαβαίνουμε αμέσως πού βρισκόμαστε. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και οι ενοικιάσεις ή πωλήσεις αγροτεμαχίων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών από τις εταιρείες. Αυτή την περίοδο παρουσιάζεται αυξημένη κινητικότητα, χωρίς να γνωρίζουμε τι μεθοδεύεται για το επόμενο διάστημα. Η κατάσταση αυτή έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο, δημιουργώντας ανασφάλεια στους συναδέλφους αγρότες της περιοχής», καταλήγει.
Το 80% της γης είναι ενοικιαζόμενο
Παρακολουθώντας την εξέλιξη της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, αλλά και των καλλιεργειών που δραστηριοποιούνται οι αγρότες της περιοχής, ο Θανάσης Μακρυγιάννης, παραγωγός οσπρίων από το Βούζι Δομοκού, περιγράφει την κατάσταση έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εκτάσεων στην περιοχή του, περίπου το 80%, ανήκει σε ιδιοκτήτες, οι οποίοι νοικιάζουν τη γη τους είτε σε παραγωγούς για να την καλλιεργήσουν είτε σε εταιρείες για να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά. Δηλώνει, ακόμα, ότι σε εκτάσεις υψηλής παραγωγικότητας υπάρχουν εγκαταστάσεις από μικρές και μεσαίες εταιρείες, αλλά δυσκολεύονται περισσότερο για νέες εγκρίσεις σε σύγκριση με τις μεγάλες εταιρείες.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών οι τιμές για ενοικίαση των χωραφιών κυμαίνονται στα 180 ευρώ/στρέμμα τον χρόνο και για την αγορά τους στα 1.800 ευρώ/στρέμμα. Σε ό,τι αφορά τα παραγωγικά χωράφια, οι τιμές για ενοικίαση, ανάλογα με την περιοχή, ξεπερνούν τα 200 ευρώ/στρέμμα το έτος, και για αγορά τα 2.000 ευρώ/στρέμμα». Συγκρίνοντας αυτές τις τιμές με την ενοικίαση γης από τους αγρότες, η διαφορά είναι σημαντικά μεγαλύτερη και για τον λόγο αυτόν οι ιδιοκτήτες γης στρέφονται προς τις εταιρείες των φωτοβολταϊκών. «Τα ξερικά χωράφια, καλλιεργούμενα με φθινοπωρινές σπορές, ενοικιάζονται στα 10 ευρώ το στρέμμα ανά έτος, συν την επιδότηση και για τα ανοιξιάτικα ενοικιάζονται στα 20 ευρώ, συν την επιδότηση. Επίσης, κατά την ενοικίαση των χωραφιών προς τις εταιρείες φωτοβολταϊκών προβλέπεται φόρος παρακράτησης 15% και 1% αύξηση του ενοικίου των χωραφιών κατ’ έτος. Ο χρονικός ορίζοντας των συμβολαίων κυμαίνεται στα 25+5 χρόνια, από την εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών», αναφέρει.
Μεταφέροντας την εικόνα από τις κυριότερες περιοχές εγκατάστασης, όπως είναι το Βούζι, η Αχλαδιά και η Μαντασιά, ο κ. Μακρυγιάννης υποστηρίζει ότι έχουν δοθεί ήδη σημαντικά εδαφοτεμάχια για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, ενώ υπάρχουν και νέες αιτήσεις. Καταλήγοντας, ο ίδιος υποστηρίζει ότι «ακόμη και μόνιμοι κάτοικοι κατ’ επάγγελμα αγρότες αυτών των περιοχών έχουν ενοικιάσει τα κτήματά τους σε εταιρείες φωτοβολταϊκών, διότι το γεωργικό τους εισόδημα ήταν χαμηλότερο από αυτό που εισπράττουν μετά τις συμφωνίες».
Τι λένε οι νέοι αγρότες της περιοχής
Προβληματισμένοι δείχνουν να είναι οι νέοι αγρότες του Δομοκού από τις επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά που ξεφυτρώνουν το τελευταίο διάστημα. Ο Κώστας Ντάντης, νέος αγρότης, υποστηρίζει ότι η καλλιεργήσιμη γη μειώνεται, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να μην έχουν τη δυνατότητα εναλλαγής των καλλιεργειών τους, με όλα τα γνωστά προβλήματα. «Καλλιεργούμε δημητριακά, καλαμπόκι και βιομηχανική ντομάτα σε πάνω από 500 στρέμματα και η εξέλιξη αυτή δημιουργεί προβλήματα στην αμειψισπορά των καλλιεργειών μας.
Όπως πάει αυτή η κατάσταση, τα αρνητικά αποτελέσματα θα τα δούμε τα επόμενα χρόνια. Τα φωτοβολταϊκά καλύπτουν μεγάλο χώρο και αυξάνονται συνεχώς. Η κατάσταση δημιουργεί αρνητική ψυχολογία και σε μας τους ίδιους για τα επόμενα χρόνια». Αναφερόμενος στις τιμές ενοικίασης των χωραφιών από τους ιδιοκτήτες στην περιοχή του, είπε ότι αυτές κυμαίνονται από τα 15 ευρώ το στρέμμα για τα ξερικά και έως 50 ευρώ για τα ποτιστικά, ανάλογα με τη συμφωνία. «Στη διαδικασία αυτή μπαίνει και το θέμα της επιδότησης, αλλά ακόμη και αυτό να συζητήσουμε, υστερούμε κατά πολύ σε σχέση με τις προτάσεις που γίνονται από τις εταιρείες, οι οποίες ξεπερνούν τα 200 ευρώ τον χρόνο, κάτι που εμείς αδυνατούμε να καλύψουμε. Για τον λόγο αυτόν, οι ιδιοκτήτες γης στρέφονται προς τις εταιρείες εγκατάστασης φωτοβολταϊκών».
Φράχτες και κολώνες δημιουργούν προβλήματα
Παρουσιάζοντας ακόμα μία αρνητική εξέλιξη, ο Νίκος Καλτσάς, νέος αγρότης, δίνει τη δική του διάσταση για το ζήτημα των φωτοβολταϊκών. Ο ίδιος καλλιεργεί μηδική, όσπρια και βίκο και υποστηρίζει ότι η επέκταση των εγκαταστάσεων δημιουργεί σοβαρά προβλήματα, τα οποία επηρεάζουν τόσο την καθημερινότητα, όσο και τη διαχείριση των καλλιεργειών του. «Το γεγονός ότι οι εταιρείες εγκαθιστούν κολώνες μέσα στα δικά μας χωράφια, ή τοποθετούν σίτες γύρω από τις εγκαταστάσεις τους, δυσχεραίνει τις δικές μας καλλιεργητικές εργασίες, ακόμη και την προσπέλαση στα κτήματά μας, αλλά και τον προγραμματισμό που κάνουμε στην παραγωγή μας».
Υποστηρίζει, επίσης, ότι «η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών γίνεται με τέτοιον τρόπο, ώστε η εικόνα των τζαμιών που βλέπουμε να μη μας πείθει για το μέλλον της αγροτικής οικονομίας στην περιοχή μας, δημιουργώντας και σε εμάς μια αβεβαιότητα για το αν θα μείνουμε να καλλιεργήσουμε τη γη ή αν θα αλλάξουμε επάγγελμα». Κλείνοντας, ο κ. Καλτσάς θίγει και το θέμα της αλλαγής του μικροκλίματος της περιοχής από την εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών, κάτι για το οποίο δεν τους έχει ενημερώσει κανένας. «Ζητάμε από τις αρμόδιες υπηρεσίες να μας ενημερώσουν αν υπάρχουν συνολικές περιβαλλοντικές μελέτες για την περιοχή μας από την εγκατάσταση και τη λειτουργία των φωτοβολταϊκών, αλλά δυστυχώς δεν παίρνουμε καμία απάντηση», καταλήγει.
