ΕΚΘΕΣΗ ΚΟΜΙΣΙΟΝ: Ντόμινο απωλειών σε παραγωγή και αγροτικό εισόδημα φέρνει η Πράσινη Συμφωνία

Αναπόφευκτες αναμένονται οι απώλειες στην αγροτική παραγωγή κατά την τρέχουσα δεκαετία, με επακόλουθο αντίκτυπο στο αγροτικό εισόδημα και τις τιμές των γεωργικών προϊόντων, στο πλαίσιο της επίτευξης των στόχων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και, δη, οι ειδικές στρατηγικές «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» (F2F) και «Βιοποικιλότητα».

Βέβαια, όπως εξηγούν οι ειδικοί ερευνητές του Κέντρου Ερευνών της Κομισιόν, τα οφέλη για το κλίμα και το περιβάλλον θα είναι σημαντικά, ενώ υπογραμμίζουν ότι το κόστος για τους παραγωγούς θα είναι μικρότερο σε σχέση με το σενάριο να συνεχιζόταν η πολιτική της υφιστάμενης ΚΑΠ, και με δεδομένο βέβαια ότι τα κράτη-μέλη θα εφαρμόσουν στο ακέραιο ολοκληρωμένες δράσεις μέσω του Στρατηγικού τους Σχεδίου αξιοποιώντας τη νέα ΚΑΠ και το Ταμείο Ανάκαμψης.

Το μεγαλύτερο πλήγμα εκτιμάται στον τομέα του βόειου κρέατος και ακολούθως σε σιτηρά και ελαιούχους σπόρους, αν και ο τομέας των οπωροκηπευτικών δεν πρόκειται να μείνει ούτε και αυτός ανεπηρέαστος. Τα παραπάνω προκύπτουν από την πολυσέλιδη μελέτη που διερευνά τις πιθανές επιπτώσεις σε επιλεγμένες εκμεταλλεύσεις, με βάση τους στόχους των δύο ειδικών στρατηγικών της Πράσινης Συμφωνίας στο πλαίσιο και της νέας ΚΑΠ.

Τη μελέτη υπογράφουν εξειδικευμένοι επιστήμονες για λογαριασμό του Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι επιστήμονες δεν παραλείπουν να επισημάνουν πολλές φορές ότι η εν λόγω έρευνα σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μία συνολική μελέτη επιπτώσεων για τον αγροδιατροφικό τομέα, καθώς εξετάζει συγκεκριμένες παραμέτρους με βάση τέσσερις μόνο από τους στόχους των ειδικών Στρατηγικών, μην υπολογίζοντας άλλα δεδομένα.

Από τους στόχους της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» έως το 2030, η έρευνα βασίζεται στα εξής:

1. Μείωση της συνολικής χρήσης και του κινδύνου χημικών φυτοφαρμάκων και της χρήσης πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων κατά 50%.

2. Μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά τουλάχιστον 20%.

3. Αύξηση των εκτάσεων της βιολογικής γεωργίας κατά τουλάχιστον 25%.

4. Αποκατάσταση τουλάχιστον του 10% της γεωργικής έκτασης με χαρακτηριστικά τοπίου υψηλής ποικιλομορφίας.

Μείωση παραγωγής

Με βάση το σενάριο της εφαρμογής της νέας ΚΑΠ, εκτιμάται ότι η παραγωγή της ΕΕ θα παρουσιάσει μια μείωση της τάξεως του 15% περίπου στον τομέα του βόειου κρέατος, 10% στα σιτηρά και στους ελαιούχους σπόρους, ενώ εκτιμάται μια μείωση 5% για τα οπωροκηπευτικά, κυρίως λόγω των χαμηλότερων αποδόσεων που θα υπάρξουν από την αύξηση της βιολογικής γεωργίας και τη μείωση της χρήσης χημικών λιπασμάτων.

Αυτές οι απώλειες στην παραγωγή αναμένεται να προκαλέσουν μειώσεις και στην καθαρή εμπορική θέση της ΕΕ για όλα τα αγροδιατροφικά προϊόντα, εκτός από τα γαλακτοκομικά.

Στη μελέτη επισημαίνεται ότι αυτός ο αρνητικός αντίκτυπος θα μπορούσε να αντισταθμιστεί εν μέρει από τις αναμενόμενες αυξήσεις των τιμών στα περισσότερα αγροτικά προϊόντα. Τιμές, οι οποίες θα μπορούσαν να σημειώσουν αύξηση άνω του 5% για τα σιτηρά και τους ελαιούχους σπόρους, 10% για τα φρούτα και λαχανικά, σχεδόν 25% για το βόειο κρέας και 40 % για το χοιρινό κρέας.

Ωστόσο, οι αναλυτές διαπίστωσαν ότι τα συνολικά έσοδα των αγροτών θα συνεχίσουν να μειώνονται για σχεδόν όλες τις κατηγορίες προϊόντων (εκτός από τα λαχανικά, τα φρούτα και το χοιρινό κρέας), καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο γεωργικός τομέας της ΕΕ «θα πρέπει να περάσει από μια μεταβατική περίοδο με μεγάλες προκλήσεις».

Περιβαλλοντικά οφέλη

Η έκθεση, πάντως, διαπιστώνει τα σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη από την εφαρμογή των στρατηγικών. Στο σενάριο η επίτευξη των στόχων να γινόταν στο πλαίσιο της τρέχουσας ΚΑΠ 2014-2020, θα οδηγούσε περίπου σε μείωση 20% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το ποσοστό μείωσης μπορεί να φτάσει και 30% με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ.

Ωστόσο, σχεδόν τα μισά από αυτά τα κέρδη θα χαθούν λόγω της παραγωγής που μεταφέρεται σε άλλες χώρες με χαμηλότερα πρότυπα («διαρροή άνθρακα»). Αυτό ισχύει με την υπόθεση ότι η ΕΕ ενεργεί μόνη της στην προσπάθεια. Με δεδομένο, όμως, ότι, ως μέρος των διεθνών συμφωνιών για το κλίμα, οι χώρες εκτός ΕΕ έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η ανάλυση δείχνει ότι μειώνεται η διαρροή και, κατά συνέπεια, μειώνονται και οι αρνητικές επιπτώσεις για την ΕΕ.

Επιπλέον, σύμφωνα με τη μελέτη, η διαρροή θα μπορούσε να μειωθεί περαιτέρω, εάν επιτευχθεί χαμηλότερη ζήτηση για το κρέας με αλλαγές στη διατροφή ή τη μείωση της σπατάλη τροφίμων, που θα περιόριζε έτσι την ανάγκη των εισαγωγών εις βάρος της ευρωπαϊκής παραγωγής.