Σουσάμι: Ο ΕΛΓΟ-Δήμητρα ανοίγει τον κύκλο των ντόπιων ποικιλιών

Ηκαλλιέργεια του σουσαμιού αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «κρυμμένου θησαυρού» για την ελληνική γεωργία. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται περίπου 3.500 στρέμματα, κυρίως στη Θράκη και στην Ανατολική και Κεντρική Μακεδονία, με την παραγωγή να ανέρχεται στους 200 περίπου τόνους, όταν το 1960 ήταν 200.000 στρ. και 6.500 τόνοι αντίστοιχα. Οι ανάγκες της εγχώριας βιομηχανίας καλύπτονται με την εισαγωγή περίπου 31.000 τόνων (αξίας 37 εκατ. ευρώ) κυρίως από το Σουδάν, την Αιθιοπία και την Ινδία.

Είναι προφανές ότι οι προοπτικές για την καλλιέργεια είναι αρκετά θετικές, ώστε να αποτελέσει στο μέλλον μια σημαντική εναλλακτική επιλογή για τον Έλληνα αγρότη και να καλύψει περισσότερα από 250.000 στρέμματα.

Εξαιτίας της μικρής της οικονομικής σημασίας στον ανεπτυγμένο κόσμο, έως τώρα λίγες ήταν οι επιστημονικές ομάδες που ασχολήθηκαν με την έρευνα της καλλιέργειας του σουσαμιού. Οι ποικιλίες της φέρουν ακόμα αβελτίωτα αγροκομικά χαρακτηριστικά, όπως η έντονη διάρρηξη της κάψας που καθιστά σχεδόν αδύνατη τη μηχανική συγκομιδή, η μη καθορισμένη ανάπτυξη και η ασύγχρονη ωρίμανση των καψών που τελικά οδηγούν σε πολύ χαμηλές αποδόσεις (50 κιλά/στρ.).

Οι ημιδιαρρυγνόμενες και παραγωγικές ποικιλίες είναι ο στόχος

Σύμφωνα με τον Χρήστο Πετσούλα, γεωπόνο, υποψήφιο διδάκτορα και μέλος της ερευνητικής ομάδας του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, «το Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών στη Λάρισα έχει εντάξει τα τελευταία χρόνια στο βελτιωτικό του πρόγραμμα το σουσάμι.

Το γενετικό υλικό εκκίνησης του προγράμματος αποτελείτο από πληθυσμούς σουσαμιού που συλλέχθηκαν την τελευταία δεκαετία σε όλη την ελληνική επικράτεια και διατηρούνταν στην τράπεζα γενετικού υλικού του ΙΒΚΦ».

Αναφερόμενος στους επιμέρους στόχους του προγράμματος αυτού, δήλωσε: «Επιλέγουμε τα παραγωγικότερα φυτά με μη διαρρηγνυόμενες ή ημιδιαρρηγνυόμενες κάψες, για την προώθηση της εκμηχάνισης της καλλιέργειας. Επίσης, εστιάζουμε στην προσαρμοστικότητα των γενοτύπων σε ξηροθερμικές συνθήκες και παράλληλα μελετούμε τα σημαντικά για τη βιομηχανία τροφίμων ποιοτικά χαρακτηριστικά του σπόρου (π.χ. περιεκτικότητα σε έλαια, πρωτεΐνες και αντιοξειδωτικά συστατικά).

Κλείνοντας, ο κ. Πετσούλας έκανε αναφορά στη διερεύνηση, μέσω της εκτός εποχής σποράς, της δυνατότητας επίσπορης καλλιέργειας του σουσαμιού μετά από χειμερινά ψυχανθή ή σιτηρά, γεγονός που αναμένεται να δώσει σημαντική ώθηση στην αποδοχή της καλλιέργειας από τους παραγωγούς. Το πρόγραμμα αναμένεται να δώσει τα επόμενα 2 με 3 χρόνια τις πρώτες ελληνικές ποικιλίες, που θα εγγραφούν στον κατάλογο ποικιλιών της χώρας μας.

Επιμένουν στην παράδοση

Ο Παρμενίων Γάτος, παραγωγός από την Κοκκίνα Μαγνησίας, καλλιεργεί τα τελευταία 8 χρόνια περίπου 100 στρέμματα σουσαμιού βιολογικής καλλιέργειας με κόστος περίπου στα 250 ευρώ/στρ. και μέση στρεμματική απόδοση στα 80 κιλά. Ο ίδιος δηλώνει ότι «η καλλιέργεια είναι βιολογική και επίπονη, αφού το μεγαλύτερο μέρος της διαδικασίας γίνεται χειρωνακτικά». Αλέθει το σουσάμι με τον φλοιό του σε παραδοσιακό πετρόμυλο και παράγει ταχίνι.

Ο κ. Γάτος μεταποιεί την παραγωγή του σε ταχίνι (επωνυμία Θύσανος) και την εμπορεύεται ο ίδιος. «Το σουσάμι που χρησιμοποιεί η εγχώρια βιομηχανία είναι αποκλειστικά εισαγόμενο και δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε την τιμή του», τονίζει και προσθέτει ότι τόσο αυτός, όσο και οι συνάδελφοι του, μικροπαραγωγοί, «αυτό που χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε είναι ποικιλίες που θα μας βοηθήσουν ώστε η καλλιέργεια να γίνεται μηχανικά. Θεωρούμε ότι το ελληνικό σουσάμι έχει την αποδοχή και την προτίμηση των καταναλωτών», καταλήγει.