του Φώτη Χατζηπαπαδόπουλου, Δρ. Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, επικεφαλής
www.gaiasense.gr
Η ψηφιακή γεωργία περιλαμβάνει όλες τις σύγχρονες τάσεις στη γεωργία, δηλαδή ευφυή γεωργία, ηλεκτρονική ιχνηλασιμότητα, μηχανογράφηση γεωργικών εκμεταλλεύσεων και ηλεκτρονικό εμπόριο. Η αξιοποίηση αυτών των τάσεων από τον παραγωγό έχει να προσφέρει αυξημένη αξία στο προϊόν του, μείωση του κόστους παραγωγής, καλύτερη διαχείριση των κινδύνων παραγωγής, συμμόρφωση στους ολοένα και πιο αυστηρούς κανόνες που επιβάλλονται τόσο από τους δημόσιους φορείς όσο και από τις αγορές.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η τάση να απαιτούνται συνεχώς νέοι και πιο αυστηροί κανόνες και προδιαγραφές για τα αγροτικά προϊόντα και τις φάρμες ωθεί τους αγρότες σε όλο τον κόσμο στην υιοθέτηση της ψηφιακής γεωργίας με τέτοιον ρυθμό που το πολύ σε μια πενταετία όποιος μείνει έξω από αυτή την τεχνολογική αλλαγή θα μπορεί να παράγει μόνο για τις λαϊκές αγορές και ίσως όχι και για αυτές. Για να συμμετέχει ο παραγωγός σε αυτές τις νέες τεχνολογικές προσεγγίσεις δεν είναι πάντα απλό, χρειάζεται επιμόρφωση, καθοδήγηση και σοβαρή επένδυση σε νέα τεχνολογικά μέσα.
Το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού της ελληνικής γεωργίας θα δημιουργήσει μια δημόσια τεχνολογική υποδομή συλλογής περιβαλλοντικών, αγρονομικών και επιχειρησιακών δεδομένων για την ελληνική αγροτική γη
Ο Έλληνας παραγωγός, όμως, είναι σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους Ευρωπαίους συναδέλφους του σε ό,τι αφορά τις οικονομικές του δυνατότητες, τα κόστη εισροών, το μέγεθος της εκμετάλλευσής του και το επίπεδο οργάνωσής του σε ομάδες. Η δυνατότητά του, λοιπόν, να συμμετέχει στη νέα εποχή της ψηφιακής γεωργίας καθίσταται δυσχερής, γεγονός που θα του δημιουργήσει ένα επιπλέον μειονέκτημα σε σχέση με τους ανταγωνιστές του στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου.
Εδώ είναι ακριβώς που χρειάζεται ένα καινοτόμο μοντέλο παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών βασισμένο σε ψηφιακές τεχνολογίες, που να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας.
Το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού της ελληνικής γεωργίας, του οποίου η υλοποίηση αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα, θα δημιουργήσει μια δημόσια τεχνολογική υποδομή συλλογής περιβαλλοντικών, αγρονομικών και επιχειρησιακών δεδομένων για την ελληνική αγροτική γη.
Μετά την ολοκλήρωση του έργου, είναι πολύ σημαντική η αξιοποίηση αυτής της υποδομής από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, οι οποίοι θα εμπλακούν ενεργά στο εθνικό σύστημα παροχής συμβουλών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις (ΣΠΣΓΕ). Με τον τρόπο αυτόν, θα δοθεί η δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στην αγορά, το οποίο θα στηρίζεται στα ψηφιακά δεδομένα και θα είναι εύκολα αξιοποιήσιμο από οποιονδήποτε Έλληνα παραγωγό, ανεξαρτήτως των οικονομικών του δυνατοτήτων και του μεγέθους του. Αυτός ο σχεδιασμός θα μπορέσει να ακυρώσει όλα εκείνα τα μειονεκτήματα που καθιστούν τον Έλληνα παραγωγό πιο δυσκίνητο στο να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της ψηφιακής γεωργίας και, επιπλέον, να διασφαλίσει ότι το συντριπτικό ποσοστό της προστιθέμενης αξίας, που δημιουργείται από τις νέες τεχνολογίες, θα επιστρέφει στον ίδιο. Πώς, όμως, θα γίνει αυτό εφικτό;
Ένας καινοτόμος, ανοιχτός τεχνολογικός δίαυλος
Χαρακτηριστικό όλων των ψηφιακών τεχνολογιών στη γεωργία είναι ότι χρειάζονται να γίνουν επενδύσεις σε τεχνολογικά μέσα όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές, λογισμικό, διακομιστές, δίκτυα επικοινωνιών στην αγροτική ύπαιθρο, τηλεμετρικοί σταθμοί μέτρησης περιβαλλοντικών παραμέτρων, εναέρια ή επίγεια μέσα τηλεπισκόπησης, εξοπλισμός των αγροτικών μηχανημάτων σε ψηφιακά εργαλεία κ.ά. Όταν ένας παραγωγός επιθυμεί να υιοθετήσει ένα μέρος από αυτές τις τεχνολογίες, συχνά καλείται να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη για τεχνολογικό εξοπλισμό.
Το γεγονός αυτό περιορίζει την εμβέλεια της ψηφιακής γεωργίας μόνο σε αυτούς που έχουν καλή οικονομική δυνατότητα. Ακόμα όμως και για αυτούς προστίθεται ένα μεγάλο οικονομικό ρίσκο, ενώ το κόστος της επένδυσης είναι δυσανάλογα μεγάλο, όταν η αγροτική εκμετάλλευση δεν έχει επαρκές μέγεθος.
Το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού θα αναπτύξει με δημόσια δαπάνη τις απαιτούμενες βασικές τεχνολογικές υποδομές, οι οποίες είναι απαραίτητες για την ψηφιακή γεωργία. Η αξιοποίηση αυτής της υποδομής θα δώσει τη δυνατότητα σε όλους ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, που θα δραστηριοποιηθούν στις γεωργικές συμβουλές (ΣΠΣΓΕ), να αξιοποιήσουν το μοντέλο της ψηφιακής γεωργίας ως υπηρεσίας (Digital Farming as a Service-DFaaS).
Στο μοντέλο αυτό, κάθε παραγωγός ή οργάνωση παραγωγών θα μπορεί να εγγραφεί συνδρομητής και να αποκτήσει οποιαδήποτε υπηρεσία ψηφιακής γεωργίας χωρίς να χρειαστεί να επενδύσει ούτε ευρώ, δηλαδή με μηδενικό ρίσκο. Οι τεχνολογικές υποδομές που θα έχουν δημιουργηθεί και θα εξελίσσονται συνεχώς σε όλη την ελληνική επικράτεια θα επιτρέπουν την ελαχιστοποίηση του κόστους υποδομής των υπηρεσιών και έτσι η απαιτούμενη συνδρομητική συμμετοχή του αγρότη θα είναι ιδιαίτερα μικρή. Μάλιστα, με τη συμβολή του Μέτρου 2 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και μέχρι το πέρας της προγραμματικής περιόδου ακόμα και αυτό το κόστος θα μπορεί να επιδοτηθεί κατά 100%, ώστε στη δύσκολη οικονομική συγκυρία να μην έχει κανένα απολύτως εμπόδιο για τη συμμετοχή του. Κατά συνέπεια, όλοι, ανεξαρτήτως οικονομικών δυνατοτήτων, μπορούν να περάσουν χωρίς ρίσκο στην ψηφιακή εποχή.
Το μοντέλο αυτό είναι πρωτοπόρο και καινοτόμο πανευρωπαϊκά. Η καθιερωμένη πρακτική στην Ευρώπη είναι εταιρείες που είτε δραστηριοποιούνται στην τεχνολογία μόνο (οπότε δεν έχουν ολιστική προσέγγιση) είτε στα αγροεφόδια (οπότε δημιουργούν άλλες εξαρτήσεις στον παραγωγό) και προσφέρουν υπηρεσίες ψηφιακής γεωργίας, οι οποίες είναι ακριβές, απαιτούν να επενδύσει ο παραγωγός και έχουν τον απόλυτο έλεγχο οι εταιρείες ώστε να καρπώνονται το συντριπτικό μέρος της προστιθέμενης αξίας που δίνει η τεχνολογία στο αγροτικό προϊόν.
Με την κατάλληλη αξιοποίηση της εθνικής υποδομής που θα δημιουργηθεί από το έργο αυτό μπορεί να αναπτυχθεί ένας ανοιχτός τεχνολογικός δίαυλος, στον οποίο με διαφανείς διαδικασίες θα μπορούν επιστήμονες, σύμβουλοι και τεχνολογικοί πάροχοι να δημιουργούν και να διοχετεύουν υπηρεσίες ψηφιακής γεωργίας που θα φτάνουν σε όλους τους αγρότες με χαμηλό ή και μηδενικό κόστος. Με άλλα λόγια, το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού της γεωργίας θέτει τις βάσεις, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για τον εκδημοκρατισμό της ψηφιακής γεωργίας στην Ελλάδα.
Έφτασε η εποχή της παραγωγής περισσότερων τροφίμων με λιγότερα μέσα
