Ελλιπές και αδύναμο το σύστημα γνώσης και καινοτομίας της Ελλάδας

Τη στιγμή που τα κράτη-μέλη βρίσκονται στη διαδικασία προετοιμασίας των Εθνικών Στρατηγικών τους Σχεδίων για τη νέα ΚΑΠ, η οποία δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη γνώση και στην καινοτομία στον αγροτικό τομέα, η EIP-AGRI κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα υπάρχοντα εθνικά και περιφερειακά συστήματα γνώσης και καινοτομίας (AKIS) στον αγροτικό τομέα δεν είναι επαρκώς ανεπτυγμένα, ούτε διασυνδεδεμένα σε κάθε κράτος-μέλος για την αποτελεσματική υποστήριξη της καινοτομίας.

Με τον τίτλο «Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ: Ο ρόλος των AKIS στα κράτη-μέλη», η EIP-AGRI διοργάνωσε ένα σεμινάριο με πολλούς συμμετέχοντες από όλη την Ευρώπη με δραστηριότητα στον αγροδιατροφικό τομέα, εστιάζοντας στην πρόκληση των αδύναμων συστημάτων γνώσης. Η έννοια των Συστημάτων Γεωργικής Γνώσης και Καινοτομίας (AKIS) χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο άτομα και οργανισμοί ενώνουν τις δυνάμεις τους με σκοπό την προώθηση της αμοιβαίας μάθησης, την παραγωγή, την ανταλλαγή και τη χρήση γνώσεων και πληροφοριών που σχετίζονται με τη γεωργία.

Στη δημιουργία γεωργικής γνώσης εμπλέκονται ποικίλοι συμμετέχοντες, όπως αγρότες, σύμβουλοι, ερευνητές, φορείς παροχής εκπαίδευσης, πάροχοι εισροών, υπουργεία κ.ά. Η έκθεση, η οποία περιλαμβάνει τα αποτελέσματα του σεμιναρίου, καταγράφει ότι μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες των υπάρχοντων AKIS είναι ότι δεν υπάρχει επαρκής επικοινωνία μεταξύ των συμμετεχόντων, με αποτέλεσμα η γνώση και η καινοτομία να μη διαχέονται στα αγροδιατροφικά συστήματα.

Με τη διαπίστωση, λοιπόν, ότι υπάρχει ήδη σημαντικός αριθμός διαθέσιμων γνώσεων, αλλά είναι κατακερματισμένος σε όλη την Ευρώπη και δεν εφαρμόζεται επαρκώς στην πράξη, οι αγρότες, οι γεωργικοί σύμβουλοι, οι επιστήμονες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που συμμετείχαν στο σεμινάριο κατέγραψαν τις αδυναμίες των συστημάτων AKIS και πρότειναν τρόπους ενίσχυσης των συστημάτων αυτών.

Αδυναμίες

Μερικές από τις αδυναμίες των υπαρχόντων συστημάτων γνώσης και καινοτομίας στην Ευρώπη, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, είναι ότι:

Οι ανάγκες των αγροτών δεν είναι καλά προσδιορισμένες.

Υπάρχει έλλειψη καθοδήγησης ή εξειδικευμένων συμβουλών.

Υπάρχει ανεπαρκής μεταφορά γνώσεων από ερευνητές σε αγρότες.

Οι μεγαλύτεροι αγρότες δεν ενδιαφέρονται για την καινοτομία.

Η ενασχόληση των νέων με τον αγροτικό τομέα είναι περιορισμένη.

Το επίπεδο ψηφιοποίησης στις αγροτικές περιοχές είναι χαμηλό.

Για την αντιμετώπιση των αδυναμιών αυτών, οι συμμετέχοντες πρότειναν αντίστοιχα και τους τρόπους με τους οποίους θεωρούν ότι μπορούν να ξεπεραστούν. Οι τρόποι αυτοί σχετίζονται με την αποτύπωση των αναγκών των αγροτών, τη σχέση τους με τους γεωργικούς συμβούλους, τη δημιουργία διαδικτυακών πλατφορμών για την αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων σε ένα σύστημα AKIS, καθώς και τη δημιουργία και την υποστήριξη χώρων συνεργασίας και εφαρμογής της καινοτομίας.

Το σύστημα γνώσης και καινοτομίας στην Ελλάδα

Η Ελλάδα βρίσκεται στη λίστα των χωρών με τα πιο αδύναμα και κατακερματισμένα Συστήματα Γνώσης και Καινοτομίας (AKIS) στην Ευρώπη. Μαζί με την Πορτογαλία και τη Ρουμανία είναι οι τρεις χώρες, ανάμεσα στα κράτη-μέλη, με τα πιο αδύναμα και κατακερματισμένα Συστήματα Γνώσης και Καινοτομίας.

Άλλωστε, όπως φαίνεται και από τις συστάσεις της Κομισιόν στο Στρατηγικό Σχέδιο, η Ελλάδα χρειάζεται να δώσει έμφαση στην κατάλληλη εκπαίδευση και συμβουλευτική για την προώθηση πιο φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών, αλλά και της τεχνολογίας. Αντίστοιχα, η Πορτογαλία δεν έχει καταφέρει να συνδέσει την επιστημονική έρευνα με την πρωτογενή παραγωγή και οι σύμβουλοι του δημόσιου τομέα έχουν ιδιαίτερα περιορισμένο ρόλο.

Αντίθετα, η Ολλανδία διαθέτει το πιο δυνατό Σύστημα AKIS, ενώ της Ιρλανδίας, εκτός από δυνατό, είναι και το καλύτερα αφομοιωμένο στον αγροτικό της τομέα. Τα δεδομένα αυτά δεν είναι τυχαία, καθώς η Ιρλανδία είναι η χώρα που κατάφερε να εκσυγχρονίσει την παραγωγή της, εστιάζοντας στη μεταφορά της γνώσης και της καινοτομίας.

Από την άλλη πλευρά, η Ολλανδία έχει ενσωματώσει πλήρως τις σύγχρονες τεχνολογίες στον αγροδιατροφικό της τομέα, με αποτέλεσμα να θεωρείται πρωτοπόρος στην Ευρώπη.

Δυνατά και αδύναμα σημεία του AKIS στη χώρα μας

ΣΤην έκθεση καταγράφονται τα δυνατά και αδύναμα σημεία των συστημάτων AKIS στα κράτη-μέλη. Όσον αφορά την Ελλάδα, τα δυνατά σημεία αποτυπώνονται ως εξής:

Σημαντική η συμμετοχή ερευνητικών κέντρων σε προγράμματα της ΕΕ.

Η ανάλυση SWOT είναι έτοιμη και θα αποτελέσει καταλύτη για μελλοντικές συνομιλίες.

Ύπαρξη πολλών ερευνητικών κέντρων και κέντρων κατάρτισης.

Δυστυχώς, τα δυνατά σημεία της Ελλάδας είναι πολύ περιορισμένα σε σχέση με άλλες χώρες όπως το Βέλγιο, στο οποίο όλοι σχεδόν οι αγρότες είναι καλά καταρτισμένοι, ενώ επιβάλλεται να λάβουν επιπλέον κατάρτιση αν επιθυμούν να επενδύσουν ή να λάβουν συμβουλές. Υπάρχει, επίσης, καινοτόμο πνεύμα χάρη στις μακροχρόνιες προσπάθειες κεντρικών υπηρεσιών υποστήριξης καινοτομίας, όπως και ισχυρά πανεπιστήμια και εφαρμοσμένα κέντρα έρευνας που συνεργάζονται σε πρακτικά θέματα για τις ανάγκες των αγροτών. Τέλος, σύμβουλοι και ερευνητές διατηρούν καλές σχέσεις επικοινωνίας.

Στα αδύναμα σημεία του συστήματος AKIS στην Ελλάδα συμπεριλαμβάνονται τα εξής:

Ο σχεδιασμός του AKIS είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.

Τα κύρια μέρη του AKIS είναι κατακερματισμένα και λειτουργούν μεμονωμένα.

Τα εκπαιδευτικά κέντρα απαιτούν εκσυγχρονισμό.

Δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.