Η ενέργεια στη γεωργία της ΕΕ το 2023

Το 2023, ο γεωργικός και δασικός τομέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, κατανάλωσε 26,4 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (Mtoe). Η κατανάλωση αυτή ήταν μειωμένη κατά 1,1% σε σχέση με το 2022, συνεχίζοντας μια τάση σταδιακής εξοικονόμησης και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας. Παρά την πτώση, το μερίδιο του τομέα στο σύνολο της ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ παρέμεινε σταθερό στο 3%, επιβεβαιώνοντας τη σχετικά περιορισμένη, αλλά σταθερή ενεργειακή «σφραγίδα» της ευρωπαϊκής πρωτογενούς παραγωγής.

Οι διαφορές μεταξύ κρατών-μελών

Οι ανισότητες μεταξύ των χωρών της ΕΕ, όσον αφορά τη χρήση ενέργειας στον αγροτικό τομέα παραμένουν έντονες, αντικατοπτρίζοντας διαφοροποιημένα παραγωγικά μοντέλα, κλιματικές συνθήκες και βαθμό μηχανοποίησης.

✱ Κάτω Χώρες: Κατέγραψαν το υψηλότερο μερίδιο άμεσης κατανάλωσης ενέργειας από τον αγροτικό και δασικό τομέα, φτάνοντας το 7,8% του συνολικού εθνικού ενεργειακού τους αποτυπώματος. Το αποτέλεσμα αυτό συνδέεται με τον ιδιαίτερα εντατικό και τεχνολογικά προηγμένο αγροτικό τους τομέα – θερμοκήπια, ελεγχόμενα περιβάλλοντα και υψηλή ενεργειακή εξάρτηση.

✱ Πολωνία (5,2%) και Λετονία (5,0%): Ακολουθούν με σημαντικά μερίδια, ενδεικτικά της μεγάλης έκτασης και βαρύτητας της γεωργικής τους παραγωγής.

✱ Λουξεμβούργο (0,8%), Σλοβακία (1,3%) και Σλοβενία (1,6%): Καταγράφουν τα χαμηλότερα ποσοστά, αντανακλώντας μικρότερες γεωργικές εκτάσεις και πιθανώς μικρότερη ενεργειακή ένταση στις καλλιέργειες και τη δασική διαχείριση.

Η εικόνα αυτή αναδεικνύει τη μεγάλη ποικιλομορφία του ευρωπαϊκού αγροτικού τομέα και την ανάγκη στοχευμένων πολιτικών ανά κράτος-μέλος.

Η ενεργειακή «ταυτότητα» της ευρωπαϊκής γεωργίας

Παρά τις ευρωπαϊκές πολιτικές για ενίσχυση της πράσινης ενέργειας, η γεωργία της ΕΕ εξακολουθεί να βασίζεται σε παραδοσιακές πηγές καυσίμων.

✱ Πετρέλαιο και πετρελαϊκά προϊόντα: Αποτελούν το 58,3% της συνολικής άμεσης κατανάλωσης ενέργειας του τομέα, κυρίως λόγω της χρήσης ντίζελ σε γεωργικά μηχανήματα και τρακτέρ.

✱ Ηλεκτρική ενέργεια: Μερίδιο 15,1%, το οποίο αυξάνεται σταδιακά χάρη στην εκμηχάνιση, τους σταβλισμένους τομείς και τα συστήματα άρδευσης.

✱ Φυσικό αέριο: 12,1%, ιδιαίτερα συνδεδεμένο με χώρες που διαθέτουν ενεργοβόρα θερμοκηπιακή παραγωγή.

✱ Ανανεώσιμες πηγές και βιοκαύσιμα: Μόλις 11,7%, παρά τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις για απανθρακοποίηση.

Η διείσδυση των ΑΠΕ στον αγροτικό τομέα αποτελεί σημαντική πρόκληση για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, ειδικά εφόσον η γεωργία παραμένει τομέας με υψηλό λειτουργικό κόστος και ευαισθησία στις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών ενέργειας.

Τι δείχνουν τα παραπάνω για το μέλλον

Η μικρή μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης το 2023 υποδηλώνει πρόοδο, αλλά ο δρόμος προς έναν πραγματικά πράσινο και ανθεκτικό αγροτικό τομέα είναι ακόμη μακρύς.

Τα στοιχεία υπογραμμίζουν τρεις βασικές στρατηγικές ανάγκες:

1. Επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης στη γεωργία, με μεγαλύτερη πρόσβαση σε ΑΠΕ, επενδύσεις σε αγροτικά φωτοβολταϊκά, βιοαέριο και εξηλεκτρισμό του εξοπλισμού.

2. Περιφερειακή στόχευση των πολιτικών, ώστε να προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ενεργειακές απαιτήσεις κάθε χώρας.

3. Μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο, που εξακολουθεί να αποτελεί τον «αδύναμο κρίκο» του συστήματος, τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονομικά.