Δυνατό είναι το μήνυμα που έστειλαν οι φοιτητές του Τμήματος Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής σε ημερίδα για την «Κλιματική αλλαγή, την ασφάλεια τροφίμων και τη δημόσια υγεία» στις 7 Δεκεμβρίου 2022.
Οι φοιτητές στην ημερίδα ήταν και οι εισηγητές, μέσα από μια καινοτόμο προσέγγιση της επικοινωνίας όπου το πανεπιστήμιο απευθύνεται στην κοινωνία για ένα πραγματικά σημαντικό θέμα, στο οποίο ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί. Αυτό δεν είναι άλλο από την κλιματική αλλαγή, η οποία συνδέεται με την επισιτιστική ασφάλεια και την ανθρώπινη υγεία, ενώ η επιστημονική κοινότητα βρίσκεται σε εγρήγορση απέναντι στην πρόκληση για ενημέρωση και δράση.
Αυτή η πρόκληση των επιστημόνων της Δημόσιας Υγείας, αλλά και των εταίρων σε συναφείς τομείς, έχει ως αντικείμενο να προετοιμάσουν την κοινότητα/κοινωνία για μελλοντικούς κινδύνους για την υγεία. Ο συντονιστής της ημερίδας, καθηγητής Γιώργος Ζακυνθινός, ανέφερε: «Οι φοιτητές μου, συμμεριζόμενοι την αποστολή των ΑΕΙ ως εταίροι της κοινωνίας, οργάνωσαν αυτή την ανοιχτή ημερίδα ενημέρωσης και πληροφόρησης για το κρίσιμο θέμα της κλιματικής αλλαγής και τις επιπτώσεις της στην ασφάλεια των τροφίμων και στη δημόσια υγεία».
Οι εισηγητές μας είπαν ότι «η σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής, του συστήματος τροφίμων, της επισιτιστικής ασφάλειας και της ανθρώπινης υγείας είναι δυναμική και πολυτομεακή». Έτσι, υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά την περιγραφή, τη μέτρηση και την προβολή μελλοντικών κινδύνων για την υγεία, που σχετίζονται με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την ασφάλεια των τροφίμων.
Ένα μεταβαλλόμενο καιρικό περιβάλλον
Οι αλλαγές στον καιρό μετριάζονται από τις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες και επηρεάζουν την παραγωγή, τη διανομή και την κατανάλωση τροφίμων. Αυτά τα ίδια στάδια επηρεάζονται από τις δυνατότητες προσαρμογής της βιομηχανίας τροφίμων, τις καθιερωμένες διαδικασίες ελέγχου, την κοινότητα της δημόσιας υγείας και τους καταναλωτές. Η αλλαγή των περιβαλλοντικών συνθηκών (π.χ. θερμοκρασία) μπορεί να αλλάξει τη γεωγραφική κατανομή, την ποικιλότητα, τα επίπεδα και την εποχικότητα των παθογόνων με συνέπειες για τα επίπεδα της μόλυνσης στα τρόφιμα. Για πολλά παθογόνα, το περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στη μετάδοση.
Η δυσκολία της πρόβλεψης
Στο στρογγυλό τραπέζι της ημερίδας ειπώθηκε πως είναι δύσκολο να προβλεφθούν αυτές οι αλλαγές, επομένως η αυξημένη ετοιμότητα είναι μια φυσική στρατηγική. Η έγκαιρη ανίχνευση παθογόνων που μεταδίδονται με τρόφιμα είναι κρίσιμη για τη βελτιωμένη προστασία της υγείας και η ανάλυση της τροφικής αλυσίδας για τον εντοπισμό περιοχών που υπόκεινται σε ταχεία περιβαλλοντική αλλαγή μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό προτεραιοτήτων για ενισχυμένη παρακολούθηση.
Απαιτούνται βελτιωμένες λειτουργίες δημόσιας υγείας και ως εκ τούτου την ετοιμότητα για την κλιματική αλλαγή περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
✱ Υιοθέτηση νέων μεθόδων επιτήρησης και της παρέμβασης σε τροφιμογενείς επιδημίες.
✱ Μια διαρκώς αυξανόμενη ενοποίηση των συστημάτων επιτήρησης φυτών, ζώων και ανθρώπων, One Health ή ενιαία Υγεία, για τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων εντοπισμού των όποιων απειλών.
✱ Αυξημένη δέσμευση για διασυνοριακές (παγκόσμιες) πρωτοβουλίες πληροφόρησης (συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων δεδομένων).
✱ Βελτιωμένη σαφήνεια σχετικά με τη διακυβέρνηση πολύ-παραγοντικών κοινωνικών ζητημάτων, όπως η σύγκρουση μεταξύ της ασφάλειας των τροφίμων και της σπατάλης τροφίμων.
✱ Ισχυρές στρατηγικές επικοινωνίας με επίκεντρο τον χρήστη (κοινωνική) για τη συμμετοχή διαφορετικών ομάδων ενδιαφερομένων.
«Για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή, χρειάζεται αλλαγή συμπεριφοράς», τονίστηκε από τη συντονίστρια της στρογγυλής τράπεζας, καθηγήτρια Επικοινωνίας και Περιβαλλοντικής Αγωγής, Κωνσταντίνα Σκαναβή.
Για τις τρέχουσες αλλά και μελλοντικές τροφιμογενείς απειλές, συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, «είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι το σύστημα τροφίμων διοικείται σωστά» είπε, κλείνοντας την ημερίδα, ο κ. Ζακυνθινός. Επισήμανε δε ότι η επιτήρηση και η παρακολούθηση θα πρέπει να οδηγήσουν στην ανάπτυξη συστημάτων για την προστασία της Δημόσιας Υγείας από τροφιμογενείς παθογόνους παράγοντες. Αυτό απαιτεί αποτελεσματικές μεθόδους, αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας με την ικανότητα ενίσχυσης της ταχύτητας, της ευαισθησίας και της εξειδίκευσης των τεχνικών για την επιτήρηση τροφίμων και ασθενειών.
Τρόφιμα: Ένα σύστημα ευάλωτο στην κλιματική αλλαγήBιβλιογραφικά δεδομένα και μελέτες δείχνουν ότι βασικές δραστηριότητες στο σύστημα τροφίμων είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Οι διαταραχές που σχετίζονται με το κλίμα στο σύστημα τροφίμων μπορούν έμμεσα να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία, μειώνοντας την επισιτιστική ασφάλεια, η οποία είναι καθοριστικός παράγοντας για την υγεία. Η ανθρώπινη υγεία μπορεί επίσης να επηρεαστεί άμεσα από τις φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο σύστημα τροφίμων, που σχετίζονται κυρίως με τις επιπτώσεις στη διατροφή και τις τροφιμογενείς ασθένειες. Οι εισηγητές ανέφεραν ότι κάθε χρόνο ένας στους δέκα ανθρώπους αρρωσταίνει από τρόφιμα μολυσμένα με μικροβιακούς ή χημικούς παράγοντες. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα τρόφιμα είναι πιθανές σε όλη την αλυσίδα της παραγωγής, της προσφοράς, της διανομής και της κατανάλωσης τροφίμων. |
