Τα εργαλεία της νέας ΚΑΠ στην εποχή της επισιτιστικής απειλής

Παρουσιάστηκε η μελέτη της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ για τον βαθμό αυτάρκειας των προϊόντων

Μια πολύ σημαντική εκδήλωση για το παρόν και το μέλλον του πρωτογενούς τομέα πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 31 Μαρτίου στον Πειραιά, με θέμα «Η πρόκληση της επισιτιστικής ασφάλειας για ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων: εργαλεία της ΚΑΠ 2023-2027, εθνικές προσεγγίσεις και βέλτιστες πρακτικές». Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε η νέα μελέτη της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, η οποία αποτυπώνει τον βαθμό επισιτιστικής ασφάλειας της χώρας.

Σε μια υβριδική εκδήλωση όπου το εξ αποστάσεως διαδικτυακό ακροατήριο άγγιξε τους 700 συμμετέχοντες, εκπρόσωποι της πρωτογενούς παραγωγής, βουλευτές, ακαδημαϊκοί, στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας και της τεχνολογίας, σχολίασαν τη μελέτη και προέβησαν σε τοποθετήσεις για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας.

Κοινό συμπέρασμα όλων ήταν ότι η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και απαιτείται μια συνεκτική πολιτική η οποία, μέσω των εργαλείων της ΚΑΠ, θα συντελέσει στην ενδυνάμωση και στη θωράκιση της εγχώριας παραγωγής, εξασφαλίζοντας στη χώρα την πολύτιμη επάρκεια σε αγροτικά προϊόντα. Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν ο διευθυντής της «ΥΧ», Νίκος Λάππας.

Οι θέσεις των κομμάτων

Στη συνέχεια, χαιρετισμό απηύθυνε ο γενικός διευθυντής της ΣΕΚΕ και τ. υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Αλέξανδρος Κοντός. Ο κ. Κοντός αναφέρθηκε στην εξέχουσα σημασία της διασφάλισης της επισιτιστικής επάρκειας για τη χώρα μας, ενώ πρόσθεσε ότι «αν δεν αναβαθμιστεί ο ρόλος του ΥΠΑΑΤ και δεν χαραχθεί εθνική πολιτική, το μέλλον θα είναι αβέβαιο».

Τη σκυτάλη πήρε εν συνεχεία ο βουλευτής Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ και τ. υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Βασίλης Κόκκαλης. Ο κ. Κόκκαλης τόνισε ότι η χώρα θα πρέπει να διαμορφώσει μακροχρόνια πολιτική και σοβαρό εθνικό σχέδιο για το έδαφος και το νερό, ώστε να αποφευχθεί η ερημοποίηση της υπαίθρου. Επιπλέον, επεσήμανε τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει η γη υψηλής παραγωγικότητας.

Ο τομεάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Θανάσης Πετρόπουλος, παρέθεσε στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο εγχώριος πρωτογενής τομέας (μείωση αγροτικού πληθυσμού, καλλιεργούμενων εκτάσεων, μείωση εισοδήματος), υπό το φως των πρόσφατων κρίσεων, ενώ σημείωσε ότι για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής κρίσης απαιτείται εθνική στρατηγική, επίγνωση των εξελίξεων στην ΕΕ, παρεμβάσεις μέσω της ΚΑΠ για αύξηση της παραγωγικότητας και ενίσχυση πολιτικών για μείωση του κόστους παραγωγής.

Η θέση της ΕΕ για τις προκλήσεις της γεωργίας

Ο αναλυτής της Μονάδας Προοπτικών Πολιτικής της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας της ΕΕ, Πέτρος Αγγελόπουλος, αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας της ΕΕ τα τελευταία χρόνια. Παρουσίασε τις πρωτοβουλίες και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση των πολλαπλών αυτών κρίσεων και στη συνέχεια παρέθεσε στοιχεία για τη χρηματοδότηση και στήριξη του αγροτικού τομέα μέσω της νέας ΚΑΠ.

Εστιάζοντας στο πρόβλημα της κλιματικής κρίσης, σημείωσε πως «αν δεν την αντιμετωπίσουμε άμεσα, δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη μείωση της παραγωγής τροφίμων». Τέλος, αναφέρθηκε στη σημασία του τρίπτυχου «Γνώση-Καινοτομία-Ψηφιοποίηση».

Σπ. Κίντζιος
«Το κοινωνικό συμβόλαιο του ΓΠΑ»

Ο πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σπυρίδων Κίντζιος, στην αρχή της τοποθέτησής του, εξήρε το περιεχόμενο της μελέτης. Εν συνεχεία, παρουσίασε το λεγόμενο «Κοινωνικό Συμβόλαιο», ένα πρόγραμμα-ομπρέλα δράσεων και πρωτοβουλιών του ΓΠΑ με στόχευση τον παραγωγό, τον καταναλωτή και τους απασχολούμενους στον πρωτογενή τομέα, που δίνει έμφαση στην έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Παρουσίασε τις αδυναμίες και τις ευκαιρίες του εγχώριου πρωτογενούς τομέα σε ένα αβέβαιο και ευμετάβλητο περιβάλλον. Το συμπέρασμα κατά τον ίδιο ήταν ότι θα «πρέπει να μπούμε στη σκέψη καθιέρωσης επισιτιστικής κυριαρχίας».

Ο ίδιος, κατά την ομιλία του, ανέδειξε την ανάγκη αντιμετώπισης των κοινωνικών διαστάσεων της επισιτιστικής κρίσης, καθώς, όπως επεσήμανε, εκτός από την πρόσβαση σε τρόφιμα, μείζον ζήτημα αποτελεί η πρόσβαση των πολιτών, και κυρίως των ευάλωτων ομάδων, σε τρόφιμα με προσιτό κόστος.

COPA-COGECA
«Να απαντηθούν κρίσιμα ερωτήματα»

Παρέμβαση πραγματοποίησε και ο ανώτερος σύμβουλος Πολιτικής των αγροτικών οργανώσεων, COPA-COGECA, Patrick Pagani, επισημαίνοντας από την πλευρά του ότι οι απρόβλεπτες εξελίξεις και οι κρίσεις που βίωσε ο πρωτογενής τομέας της ΕΕ κατέδειξαν ότι τόσο η «Πράσινη Συμφωνία» όσο και η Στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» δεν είχαν προβλέψει πιθανές επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή.

Εξέφρασε τη θέση ότι θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις ως προς τους τρόπους με τους οποίους θα μειωθεί η εξάρτηση των παραγωγών από τα λιπάσματα, αλλά και πώς θα επιτευχθεί η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση «χωρίς να μείνει κανένας πίσω», όπως είπε χαρακτηριστικά.

Δ. Καπνιάς
«Η ευφυής γεωργία στην αγροτική δραστηριότητα»

Στην τοποθέτησή του, ο σύμβουλος Διοίκησης Μεγάλων Έργων της NEUROPUBLIC, Δημήτρης Καπνιάς, υπενθύμισε τη σημασία των ενισχύσεων για τη στήριξη του εισοδήματος των παραγωγών και αναφέρθηκε στον οριζόντιο στόχο της νέας ΚΑΠ, του ψηφιακού μετασχηματισμού του πρωτογενούς τομέα. ο κ. Καπνιάς έδωσε μια σειρά από παραδείγματα της συμβολής της ευφυούς γεωργίας στην αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και της προστασίας των καλλιεργειών από κινδύνους, ώστε να παραχθούν, όπως είπε χαρακτηριστικά, «περισσότερα και ποιοτικότερα τρόφιμα με λιγότερα φυσικά διαθέσιμα, με νέες πρακτικές στο περιβάλλον και με συμπιεσμένο κόστος».

Καταλήγοντας, τόνισε ότι είναι σημαντικό να γίνουν εθνικές επιλογές, όσον αφορά την ευφυή γεωργία, οι οποίες θα είναι προσαρμοσμένες στην πραγματικότητα και στα χαρακτηριστικά του ελληνικού πρωτογενούς τομέα. Μόνο έτσι το «ψηφιακό τσουνάμι» των τεχνολογικών εξελίξεων θα φτάσει στους Έλληνες αγρότες.

ΣΑΣΟΕ
Η θέση του φορέα εκπροσώπησης των συνεταιρισμών

Οι τοποθετήσεις ολοκληρώθηκαν με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων και Επιχειρήσεων, Γιώργου Κατσούλη. Ο πρόεδρος του ΣΑΣΟΕ σκιαγράφησε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας, επισημαίνοντας τον κομβικό ρόλο της τεχνολογίας και της καινοτομίας στη μείωση του κόστους παραγωγής, ενώ μίλησε και για τη σημασία της διασύνδεσης τουρισμού και αγροδιατροφής.

«Θα πρέπει επιτέλους η πολιτεία να αποφασίσει αν θέλει να έχουμε πρωτογενή τομέα», τόνισε. Καταλήγοντας, σημείωσε ότι «οι συνέργειες είναι το τελευταίο όπλο που έχει απομείνει στον Έλληνα παραγωγό για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες, να αυξήσει τα μεγέθη του, να υπηρετήσει τον στόχο της προστασίας της βιοιποικιλότητας και του μειωμένου αποτυπώματος και να αξιοποιήσει τις νέες τεχνολογίες».

Μετά το πέρας των τοποθετήσεων, ακολούθησε συζήτηση με τη συμμετοχή των ανωτέρω, αλλά και άλλων παρευρισκομένων στην εκδήλωση. Μεταξύ άλλων, παρεμβάσεις πραγματοποίησαν ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ) και ο τεχνικός σύμβουλος, Τάκης Πεβερέτος και Θωμάς Μόσχος αντίστοιχα, η πρόεδρος του συνεταιρισμού «Φαρσάλων Γη» Ματούλα Αϋφαντή, παραγωγοί, μελετητές κ.ά.

Χ. Αντωνιάδης
«Αναγκαιότητα ένας βιώσιμος πρωτογενής τομέας»

Την εκδήλωση άνοιξε ο πρόεδρος της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, Χριστόδουλος Αντωνιάδης, ο οποίος χαρακτήρισε ως «φλέγον» το ζήτημα της επισιτιστικής ασφάλειας, η οποία, όπως είπε, συνδέεται με το εθνικό, αλλά και το διεθνές διακύβευμα της πρόκλησης της εξασφάλισης της βιωσιμότητας, ιδιαίτερα μετά την πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία, αλλά και με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, οι οποίες έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Αναπτύσσοντας τον συλλογισμό του, σημείωσε ότι «η βιωσιμότητα δεν είναι μια μονοσήμαντη έννοια.

Δεν αφορά μόνο την περιβαλλοντική διάσταση, αλλά οφείλει να περικλείει ισότιμα την οικονομική και κοινωνική διάσταση. Δίνοντας τον ορισμό ενός βιώσιμου πρωτογενούς τομέα, ανέφερε ότι αυτός πρέπει να είναι παραγωγικός και ανταγωνιστικός, διασφαλίζοντας δίκαιο εισόδημα για τους αγρότες.

«Βιώσιμος πρωτογενής τομέας σημαίνει δυναμικοί συνεταιρισμοί, επαρκή ποιοτικά, υγιεινά και ασφαλή τρόφιμα για τους καταναλωτές, με παράλληλη προστασία των πολύτιμων φυσικών πόρων και διασφάλιση της βιοποικιλότητας. Σημαίνει ένας τομέας που θα προσελκύει νέους αγρότες και εν τέλει θα είναι ένας τομέας ανθεκτικός», επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ο κ. Αντωνιάδης.

Αναφερόμενος στις δράσεις και κυρίως στο «σημαντικό επιστημονικό και μελετητικό» έργο της GAIA EΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, όπως το χαρακτήρισε, τόνισε ότι για να καταλήξει κάποιος σε χρήσιμα συμπεράσματα και προτάσεις, χρειάζονται στοιχεία και τεκμηρίωση, συμπληρώνοντας ότι «καταβάλλουμε συστηματική προσπάθεια, ώστε να συμβάλουμε σε έναν τεκμηριωμένο δημόσιο διάλογο για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής γεωργίας».

 

Ε. Τσιφόρου
«Μελέτη για τη διαμόρφωση πολιτικών αντιμετώπισης των κρίσεων»

Στο κύριο μέρος της εκδήλωσης, η διευθύνουσα σύμβουλος της GΑΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, Έλλη Τσιφόρου, ανέφερε ότι η ανάγκη εξακρίβωσης του βαθμού τρωτότητας της ελληνικής γεωργίας οδήγησε στη συγγραφή της μελέτης. Η κα Τσιφόρου υπογράμμισε την ανάγκη της τεκμηρίωσης για τη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμα ζητήματα, ως επιπλέον λόγο εκπόνησης της μελέτης, ενώ πρόβαλε ως τρίτο λόγο την ανάγκη αποτύπωσης των αδύνατων αλλά και των ισχυρών σημείων της εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής.

Όπως διευκρίνισε, τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν από πληθώρα πηγών και καλύπτουν την τριετία 2018-2020. Μίλησε για τις επιπτώσεις της πανδημίας και του πολέμου, που οδήγησαν σε αύξηση των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων αγροδιατροφής και παρουσίασε στοιχεία της μελέτης, τα οποία καταδεικνύουν ότι η χώρα είναι ελλειμματική σε πολύ σημαντικά γεωργικά προϊόντα, όπως είναι το μαλακό σιτάρι και η σόγια, αλλά και σε ζωικά προϊόντα, όπως το βόειο κρέας και το χοιρινό.

Αναφερόμενη σε στοιχεία από το τέταρτο κεφάλαιο της μελέτης, η διευθύνουσα σύμβουλος της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ εστίασε στη μείωση του αγροτικού εισοδήματος στην Ελλάδα κατά το 2021, εν αντιθέσει με την ΕΕ, όπου καταγράφηκε αύξηση. Ακόμη, αναφέρθηκε στην πολύ μεγάλη αύξηση του κόστους παραγωγής και ιδιαίτερα στην επιβάρυνση του κτηνοτρόφου, λόγω της αύξησης του κόστους των ζωοτροφών και της μείωσης του αριθμού των παραγωγών στον τομέα της αγελαδοτροφίας.

Καταλήγοντας, παρέθεσε τις προτάσεις της μελέτης για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της χώρας στο ζήτημα της επισιτιστικής επάρκειας.