Πρότυπη ψηφιακή περιφέρεια η Στερεά Ελλάδα: Ευφυής δακοκτονία σε 27.300 στρέμματα και ευφυείς συμβουλές για βαμβάκι και ντομάτα

1) Αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελαιοκομίας της Στερεάς Ελλάδας

Πρώτη στη λίστα, η ελαιοκαλλιέργεια και τα προϊόντα της, η δυναμική αυτή καλλιέργεια που παρουσιάζει δυνατότητες υιοθέτησης σύγχρονων τεχνολογιών. Όπως εξηγεί στην «ΥΧ» ο Γιώργος Ζαλίδης, καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, «οι ελαιώνες της Στερεάς Ελλάδας παρουσιάζουν ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία, όμως, θα πρέπει να αναγνωριστούν με λεπτομέρεια, να αποτυπωθούν και να τονιστούν, με στόχο την αύξηση της δυναμικής των προϊόντων στην αγορά».

Για τον λόγο αυτόν, η περιφέρεια, με τη σύμπραξη στρατηγικών εταίρων, εφαρμόζει εργαλεία Παρατήρησης Γης (όπως δορυφορικές εικόνες) και τεχνολογίες αιχμής, κυρίως τη χρήση της φασματοσκοπίας για την αναγνώριση χαρακτηριστικών του εδάφους και των προϊόντων της ελιάς, μέσω του έργου «Αύξηση της ανταγωνιστικότητας προϊόντων ελαιώνων Στερεάς Ελλάδας (OliveUp)».

Σύμφωνα με τον κ. Ζαλίδη, «μέσα από το έργο αυτό, αναμένεται να αναδειχθούν οι δυνατότητες για αναβάθμιση της θέσης των προϊόντων των ελαιώνων Άμφισσας στη διεθνή αγορά, μέσω της αναγνώρισης και της χαρτογράφησης των terroir της περιοχής, καθώς και να αναπτυχθούν και να εφαρμοστούν βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές, με στόχο την ανάδειξη και τη βελτιστοποίηση των προϊόντων μέσω της μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα.

Μερικοί από τους κύριους στόχους του έργου είναι η βελτιστοποίηση των χαρακτηριστικών των προϊόντων που θα οδηγήσει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους παράλληλα με τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος».

Καταπολέμηση του δάκου μέσω της τεχνολογίας

Με τον δάκο να αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς εχθρούς της ελιάς και την περιφέρεια να διαθέτει πάνω από 13 εκατ. ελαιόδεντρα, έχουν τεθεί σε εφαρμογή σύγχρονες τεχνολογίες για την καταπολέμησή του. Με αυτόν τον τρόπο, η Στερεά Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες περιφέρειες που προχώρησαν στην ανάπτυξη νέων μεθόδων καταπολέμησης και ελέγχου της δακοκτονίας.

Πιο συγκεκριμένα, εδώ και δύο χρόνια σε μία έκταση 500 στρεμμάτων εντός της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Στυλίδας εφαρμόζονται νέες τεχνικές καταπολέμησης. «Στο 1/3 της έκτασης αυτής εφαρμόζεται η συνήθης χημική μέθοδος δολωματικού ψεκασμού και χρησιμοποιείται ως μάρτυρας, ενώ στα υπόλοιπα 2/3 της έκτασης πραγματοποιούνται δολωματικοί ψεκασμοί με επίγειο εξοπλισμό ακριβείας και σε μικρή έκταση με τη χρήση drone.

Και με τις δύο αυτές μεθόδους απελευθερώνεται συγκεκριμένη ποσότητα δολώματος αναλόγως του σκευάσματος που χρησιμοποιείται. Τα drones δυνητικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε δολωματικούς ψεκασμούς ιδιαίτερα σε δυσπρόσιτες περιοχές με όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις.

Οι εφαρμογές (χρόνος, σκευάσματα) γίνονται παράλληλα και σύμφωνα με το πρόγραμμα της συλλογικής δακοκτονίας στην περιοχή. Επιπλέον, έχει αναπτυχθεί σύστημα απομακρυσμένης παρακολούθησης των εφαρμογών για την αρμόδια ΔΑΟΚ Φθιώτιδας», αναφέρει στην «ΥΧ» ο Παναγιώτης Κακαφίκας, πρόεδρος της εταιρείας παροχής μελετητικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών, Αειφορική ΑΕ.

Όπως προσθέτει, «η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εφαρμογών γίνεται μέσω τακτικών δειγματοληψιών καρπών ελιάς. Φέτος, βρισκόμαστε στον τρίτο χρόνο υλοποίησης και τα αποτελέσματα από τα πρώτα δύο χρόνια είναι ενθαρρυντικά. Πιο συγκεκριμένα, δείχνουν ότι επιτυγχάνεται καλύτερος έλεγχος του δάκου, με μειωμένη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα απομακρυσμένου ελέγχου παρακολούθησης και επιβεβαίωσης σε αληθινό χρόνο της εφαρμογής με το σύστημα παρακολούθησης της κίνησης (GPS), που έχουν εγκατεστημένο τα μηχανικά μέσα ψεκασμών (τρακτέρ ή drone)».

Προσδιορισμός επικινδυνότητας του δάκου

Παράλληλα με τα παραπάνω, τον Νοέμβριο του 2020 πρόκειται να ολοκληρωθεί ακόμα ένα έργο ευφυούς δακοκτονίας. Πιο συγκεκριμένα, η NEUROPUBLIC έχει αναλάβει την υλοποίηση του έργου «Ανάπτυξη μηχανισμού ελέγχου του προγράμματος δακοκτονίας» στις τοπικές κοινότητες Αγία Μαρίνα και Αυλάκι της ΔΕ Στυλίδας.

Πρόκειται για μία ενιαία και αντιπροσωπευτική περιοχή ελέγχου, έκτασης 5.000 στρεμμάτων, με περίπου 90.000 ελαιόδεντρα. Σύμφωνα με την εταιρεία, «το έργο, με την ολοκλήρωσή του, θα παρέχει στους υπαλλήλους της ΔΑΟΚ Φθιώτιδας και τους λοιπούς εμπλεκομένους, τα κατάλληλα εργαλεία για την απομακρυσμένη παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των εργασιών παγιδοθεσίας, καταμέτρησης παγίδων και ψεκασμών, που εκτελούνται στο πλαίσιο του προγράμματος δακοκτονίας.

Ιδιαίτερης σημασίας αποτελεί η ανάπτυξη ευφυούς συστήματος προσδιορισμού επικινδυνότητας του δάκου, οι ενδείξεις του οποίου, σε συνδυασμό με τα δεδομένα που καταγράφουν οι εγκατεστημένοι τηλεμετρικοί αγρομετεωρολογικοί σταθμοί gaiatron της NEUROPUBLIC, θα προσδιορίζουν την αναγκαιότητα έναρξης ψεκασμού. Με την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του έργου θα παρασχεθεί ένας μηχανισμός κεντρικού ελέγχου και, ταυτόχρονα, θα ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα του προγράμματος δακοκτονίας, ελαχιστοποιώντας τους περιττούς ή και ετεροχρονισμένους ψεκασμούς. Εκτός από το προφανές οικονομικό όφελος από τη μείωση του κόστους της δακοκτονίας χάρη στην απλούστευση και στην ψηφιοποίηση των σχετικών διαδικασιών, σημαντικό θα είναι και το περιβαλλοντικό όφελος που θα προέλθει από τις στοχευμένες και έγκαιρες επεμβάσεις αυξημένης αποτελεσματικότητας, με αποφυγή των περιττών ψεκασμών».

Επέκταση της ευφυούς δακοκτονίας σε 27.300 στρέμματα

Τα θετικά αποτελέσματα, που καταγράφηκαν από την περιοχή της Στυλίδας, οδήγησαν στην απόφαση επέκτασης του έργου ευφυούς δακοκτονίας. Όπως εξηγεί ο κ. Βουρδάνος, «μετά τα διαπιστωμένα θετικά αποτελέσματα στην ΠΕ Φθιώτιδας, επεκτείνουμε το έργο και στις Περιφερειακές Ενότητες Εύβοιας, Βοιωτίας, Φωκίδας και Φθιώτιδας, τοποθετώντας τηλεμετρικούς σταθμούς, ηλεκτρονικές τηλεμετρικές παγίδες παρακολούθησης και καταγραφής των δακοπληθυσμών, καθώς και ηλεκτρονική παρακολούθηση των διαδικασιών – εφαρμογής ψεκασμού και χρήση εξαπτέρου (drone) σε δύσβατες περιοχές.

Το πρόγραμμα εφαρμόζεται σε 27.300 στρέμματα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (6.000 ΠΕ Φωκίδας, 5.000 ΠΕ Εύβοιας, 6.500 ΠΕ Βοιωτίας, 9.800 ΠΕ Φθιώτιδας), σε 327.600 ελαιόδεντρα. Στόχος όλων των ανωτέρω είναι η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο της διακινητικότητας του δάκου, του προσδιορισμού της έγκαιρης επέμβασης και μεγιστοποίησης του αποτελέσματος, ώστε να επιτευχθεί εξοικονόμηση μέσων καταπολέμησης του δάκου και μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.

Μέσω του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος υποστήριξης δακοκτονίας σε στοχευμένες περιοχές των περιφερειακών ενοτήτων της Στερεάς Ελλάδας (Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδος – Παραδοσιακός Ελαιώνας Άμφισσας, Περιφερειακή Ενότητα Εύβοιας – Δήμος Κύμης – Αλιβερίου, Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας – Δήμος Λεβαδέων, Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας – Δήμος Στυλίδας), επιτυγχάνεται ο έλεγχος της πορείας εξέλιξης και της αποτελεσματικότητας των εργασιών του Προγράμματος Δακοκτονίας, η έγκαιρη λήψη απόφασης για επέμβαση, η βελτιστοποιημένη χρήση υλικών δακοκτονίας και, παράλληλα, η μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, καθώς και η συλλογή ποιοτικών δεδομένων για την περαιτέρω εξέλιξη του συστήματος και στην προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής».

Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη, η επέκταση του έργου κρίνεται αναγκαία, καθώς «στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας καλλιεργούνται πάνω από 13 εκατ. ελαιόδεντρα και απασχολούνται περισσότερες από 40.000 οικογένειες και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έξαρση του δακοπληθυσμού, λόγω της κλιματικής αλλαγής».

2) Δρομολογούνται έξυπνες πρακτικές στην καλλιέργεια βαμβακιού και ντομάτας

Οι πρακτικές ευφυούς γεωργίας που εφαρμόζει η περιφέρεια δεν σταματούν στην ελιά, αλλά επεκτείνονται στο βαμβάκι και στην ντομάτα στην περιοχή της Κωπαΐδας. Ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας, Φάνης Σπανός, αναφέρει στην «ΥΧ» ότι «μια σημαντική πρόκληση για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας –μετά την κατάργηση του Οργανισμού Κωπαΐδας και την ανάληψη των σχετικών αρμοδιοτήτων– αποτελεί η ορθολογική και ολιστική διαχείριση του αρδευτικού νερού.

Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, έχει διαπιστωθεί ότι, από πλευράς οικονομικού αντικτύπου στο κόστος παραγωγής και ανάγκης για άμεση αντιμετώπιση, η ορθολογική χρήση των λιπασμάτων και η πολυπλοκότητα στη χορήγηση του αρδευτικού νερού ήταν οι δύο πιο σημαντικές παράμετροι, μαζί με τις ασθένειες και τους εχθρούς των καλλιεργειών. Για τον λόγο αυτόν, κρίθηκε απαραίτητη η ανάπτυξη μιας πλατφόρμας ευφυούς γεωργίας για τη μείωση του κόστους παραγωγής και βελτίωσης των χαρακτηριστικών του προϊόντος, κυρίως βαμβακιού και ντομάτας, που έχουν μπει σε πιλοτική εφαρμογή με εξειδικευμένες αλγοριθμικές ευφυείς μεθόδους σχετικά με την άρδευση, τη φυτοπροστασία και τη λίπανση. Έτσι, σήμερα, στο κωπαϊδικό πεδίο, σε μια περιοχή 131.202 στρεμμάτων, που καλλιεργούνται με βαμβάκι και 3.563 στρεμμάτων που καλλιεργούνται με ντομάτα, εφαρμόζουμε συμβουλευτική άρδευσης, φυτοπροστασίας και λίπανσης».

Με βάση τις πληροφορίες από τη NEUROPUBLIC, η οποία συνεργάζεται με την περιφέρεια, για την υλοποίηση του έργου «έχει αναπτυχθεί δίκτυο που αποτελείται από 31 τηλεμετρικούς αγρομετεωρολογικούς σταθμούς gaiatron της εταιρείας και οκτώ πολυαισθητήρες μέτρησης εδαφικών παραμέτρων.

Σκοπός της τεχνολογικής αυτής υποδομής είναι η καταγραφή των απαραίτητων ατμοσφαιρικών και εδαφικών δεδομένων για την ανάπτυξη και τη λειτουργία υπηρεσιών ευφυούς γεωργίας για την καλλιέργεια βαμβακιού και ντομάτας, προσαρμοσμένες στις μικροκλιματικές συνθήκες της περιοχής. Επιπλέον, έχει αναπτυχθεί και δίκτυο παγίδευσης για το πράσινο και το ρόδινο σκουλήκι, που αποτελούν τους κυριότερους εχθρούς της καλλιέργειας στην περιοχή. Οι καταγραφές των συλλήψεων εντόμων στις παγίδες θα συμβάλουν στη σωστή λειτουργία της υπηρεσίας ευφυούς φυτοπροστασίας».

Ο περιφερειάρχης, με βάση τα παραπάνω, εξηγεί ότι «σε αυτές τις περιοχές, οι αγρότες μας έχουν πρόσβαση σε διαδικτυακές εφαρμογές και εφαρμογές για έξυπνα κινητά τηλέφωνα, προκειμένου να γίνεται παρακολούθηση ατμοσφαιρικών και εδαφικών παραμέτρων που συλλέγονται από το δίκτυο των τηλεμετρικών σταθμών, ενημερώνονται μέσω της έκδοσης γεωργικών προειδοποιήσεων και συμβουλών φυτοπροστασίας και άρδευσης. Παράλληλα, γίνεται διαχείριση και παρακολούθηση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, των δεικτών βλάστησης αγροτεμαχίου, της εδαφοληψίας, της παγιδοθεσίας, της παγιδομέτρησης και της καταγραφής παρατηρήσεων, της καταγραφής φαινολογικού σταδίου της καλλιέργειας και, τέλος, των επιτόπιων παρατηρήσεων.

Από την υλοποίηση του προγράμματος ευφυούς γεωργίας, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας υποβοηθιέται στην ορθολογική διαχείριση του αρδευτικού νερού της Κωπαΐδας και στη μείωση του περιβαλλοντικού αντικτύπου της, λόγω της ορθολογικής χρήσης φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και αρδευτικού νερού.

Επιπλέον, στα αναμενόμενα οφέλη που θα προκύψουν είναι η αύξηση του κέρδους του παραγωγού μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής που οφείλεται στην ελεγχόμενη εφαρμογή εισροών, η βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος και η αύξηση του ύψους παραγωγής, λόγω της καλύτερης αντιμετώπισης των αναγκών των καλλιεργειών σε λίπανση, άρδευση και φυτοπροστασία.

Επίσης, η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των κινδύνων που απειλούν την παραγωγή, χάρη στην έγκαιρη προειδοποίηση των παραγωγών, η δημιουργία πρόσθετης αξίας στα αγροτικά προϊόντα και ασφαλώς η συμμόρφωση με το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ, το οποίο αποσκοπεί στην ψηφιοποίηση της αγροτικής παραγωγής». Μέχρι και σήμερα, η αντιμετώπιση των διάφορων προβλημάτων γινόταν τις περισσότερες φορές εμπειρικά χωρίς τη γεωπονική συμβουλή, εξηγεί στην «ΥΧ» ο γεωπόνος Μπάμπης Διαμαντής. «Το βαμβάκι (κυρίως) και η βιομηχανική ντομάτα είναι ιδιαίτερα σημαντικές καλλιέργειες για την περιοχή και οι παραγωγοί αντιμετωπίζουν μια σειρά προβλημάτων και προκλήσεων για τις καλλιέργειες σε σχέση με τις τιμές, τα κόστη παραγωγής, καθώς και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Η εμπειρική αντιμετώπιση μέχρι τώρα των διάφορων προβλημάτων οδηγούσε σε μη αποτελεσματικές καλλιεργητικές πρακτικές αυξάνοντας, πολλές φορές άσκοπα, τη χρήση φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων, την αλόγιστη χρήση αρδευτικού νερού και τη μη ορθολογική χρήση λιπασμάτων.

Με την ολοκλήρωση του έργου στα μέσα του 2021, θα έχει δημιουργηθεί μία υποδομή παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών για όλες τις καλλιεργητικές εργασίες (φυτοπροστασία, λίπανση, άρδευση) για την καλλιέργεια βαμβακιού και ντομάτας στην περιοχή της Κωπαΐδας».

3) Έρχεται η ευφυής κτηνοτροφία

Μέτρα, όμως, πρόκειται να λάβει η περιφέρεια και για τον κτηνοτροφικό τομέα. Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας προχωρά στον σχεδιασμό για την υλοποίηση του προγράμματος της ευφυούς κτηνοτροφίας, ενός τομέα με εξίσου σημαντικό ρόλο για την περιφερειακή οικονομία.

Όπως εξηγεί ο ίδιος, «η εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος εφυούς κτηνοτροφίας έχει στόχο να μειώσει το κόστος παραγωγής των κτηνοτροφικών προϊόντων από αιγοπρόβατα με δεδομένο να εξορθολογήσει τη διατροφή, να ενισχύσει την αναπαραγωγή, να αυξήσει τα παραγόμενα προϊόντα και να μειώσει το κόστος διαχείρισης των μονάδων και τη βελτίωση της υγείας και της ευζωίας. Παράλληλα με τη συμβουλευτική βόσκηση, θα υπάρξει αποδοτικότερη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η διαχείριση θα γίνεται με όρους αειφορίας, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιούνται οι αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον (υπερβόσκηση).

Η βελτιστοποιημένη διαχείριση θα οδηγήσει στη βελτίωση της ποιότητας και της ποσότητας των παραγόμενων προϊόντων (γάλα/κρέας), καθώς ο έλεγχος των περιβαλλοντικών συνθηκών του στάβλου και οι προειδοποιήσεις των καιρικών φαινομένων, σε συνδυασμό με τα όσα προαναφέρθηκαν, θα οδηγήσουν στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των κτηνοτρόφων. Τα οφέλη της περιφέρειας εστιάζονται στη βελτίωση της βιωσιμότητας της περιοχής και του πληθυσμού της, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο».

Πληροφορίες για τη συμπεριφορά κάθε ζώου

Διατροφή, υγεία, ευζωία και γενετική βελτίωση τίθενται στο επίκεντρο, καθώς με την εφαρμογή της ευφυούς κτηνοτροφίας θα παρέχονται πληροφορίες μέσω της τεχνολογικής υποδομής. «Μέσω της εφαρμογής της ευφυούς κτηνοτροφίας και της τεχνολογικής υποδομής που θα την υποστηρίζει, αλλά και του κατάλληλου γνωσιακού μοντέλου θα συλλέγονται πληροφορίες για τη συμπεριφορά κάθε ζώου ξεχωριστά με τη μέτρηση των κατάλληλων μεγεθών, όπως η παραγόμενη ποσότητα γάλακτος, η ανάλυση της ποιότητάς του, η θερμοκρασία του σώματος, οι υποκλινικές μαστίτιδες, οι οποίες θα συνδυάζονται με περιβαλλοντικές μετρήσεις από την κτηνοτροφική μονάδα, αλλά και την ευρύτερη περιοχή.

Έτσι, ο κτηνίατρος εκτός από την προσωπική του παρατήρηση θα στηρίζεται και στην πληροφορία, η οποία θα του παρέχεται με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί να την κατανοεί και να είναι σε θέση να παίρνει άμεσα διαχειριστικές αποφάσεις, οι οποίες θα σχετίζονται με τη διατροφή, την υγεία, την ευζωία και τη γενετική βελτίωση των ζώων.

Επίσης, με την εγκατάσταση των τηλεμετρικών σταθμών μέτρησης ατμοσφαιρικών παραμέτρων, θα προκύψει η κάλυψη της παραλλακτικότητας του μικροκλίματος, με άμεσα ωφελούμενους τους κτηνοτρόφους της περιοχής και, κατ’ επέκταση, ολόκληρου του δήμου, των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεών τους και, γενικά, όλης της περιφέρειας», εξηγεί ο κ. Βουρδάνος.