«Ευφυής Γεωργία, άκου την καλλιέργεια σου»: Tο κλειδί για το νέο ευρωπαϊκό πολιτικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο

Αναμφίβολα, ο πρωτογενής τομέας διαφέρει από τους άλλους τομείς της οικονομίας, καθώς παρουσιάζει βασικές ιδιαιτερότητες:

● Είναι ιδιαίτερα σημαντικός τομέας, καθώς αφορά την παραγωγή τροφίμων και αποσκοπεί στην κάλυψη των επισιτιστικών αναγκών του πληθυσμού, δηλαδή την πλέον βασική ανάγκη του.

● Παρά τη σημασία της παραγωγής τροφίμων, το μέσο εισόδημα των γεωργών είναι περίπου 40% χαμηλότερο σε σύγκριση με το μέσο εισόδημα άλλων τομέων της οικονομίας.

● Η γεωργία εξαρτάται περισσότερο από τις καιρικές συνθήκες και το κλίμα.

● Υπάρχει χρονικό κενό μεταξύ της ζήτησης των καταναλωτών και της δυνατότητας των γεωργών να καλύψουν τη ζήτηση. Για παράδειγμα, η καλλιέργεια μεγαλύτερης ποσότητας σιταριού ή η παραγωγή μεγαλύτερης ποσότητας γάλακτος, αναπόφευκτα, απαιτεί κάποιον χρόνο.

Οι γεωργοί πρέπει να φροντίζουν να είναι οικονομικά αποδοτικοί και, ταυτόχρονα, οφείλουν να εργάζονται με βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο για να διατηρούν σε καλή κατάσταση τα εδάφη και να προστατεύουν τη βιοποικιλότητα.

Οι επιχειρηματικές αβεβαιότητες και ο σημαντικός οικονομικός, περιβαλλοντικός και κοινωνικός αντίκτυπος της γεωργίας δικαιολογούν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η υποστήριξη του δημόσιου τομέα για τους γεωργούς μας. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) καλύπτει αυτή την αναγκαιότητα με τα παρακάτω εργαλεία πολιτικής:

● Εισοδηματική στήριξη μέσω άμεσων ενισχύσεων, που εξασφαλίζει τη σταθερότητα του εισοδήματος.

● Μέτρα για την αγορά, με σκοπό την αντιμετώπιση δυσχερειών της αγοράς, όπως η απότομη πτώση της ζήτησης λόγω κινδύνου για την υγεία, ή η πτώση των τιμών λόγω προσωρινής πλεονασματικής προσφοράς στην αγορά.

● Μέτρα αγροτικής ανάπτυξης με εθνικά και περιφερειακά προγράμματα για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών και προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές.

❱❱ Η χρηματοδότηση της γεωργίας στην εποχή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία όχι μόνο παρέχει τις κατευθύνσεις για τη βιωσιμότητα της παραγωγής τροφίμων (καθώς και άλλων τομέων) για τα επόμενα χρόνια, αλλά θα διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό και τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική – και κυρίως τον τρόπο με τον οποίο θα λαμβάνουν τις ενισχύσεις οι παραγωγοί.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι σχετικές στρατηγικές της ΕΕ, όπως «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και η στρατηγική για τη «Βιοποικιλότητα» θέτουν το νέο πλαίσιο διαχείρισης της αγροτικής παραγωγής με έναν περισσότερο βιώσιμο τρόπο, συνδυάζοντας την οικονομική διάσταση της γεωργικής δραστηριότητας με την περιβαλλοντική και την κοινωνική.

❱❱ Οι αλλαγές που θα φέρει η Πράσινη Συμφωνία στη χρηματοδοτική στήριξη της ΚΑΠ και των παραγωγών

Στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που σχεδιάζει να αναπτύξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία αποτελεί τη νέα οριζόντια αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ, η μελλοντική ΚΑΠ καλείται να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο.

Αυτό σημαίνει ότι τα Εθνικά Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ θα εγκριθούν, θα παρακολουθούνται, θα αξιολογούνται και θα χρηματοδοτούνται με γνώμονα το κατά πόσο ανταποκρίνονται στους φιλόδοξους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, όπως αυτοί εκφράζονται, κατά κύριο λόγο, μέσω της στρατηγικής από «Το Αγρόκτημα στο Πιάτο», η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων, την ποσοτική μείωση κατά 50% της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων και κατά 20% των λιπασμάτων μέχρι το 2030, καθώς και μέσω της στρατηγικής για τη διατήρηση και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, η οποία επίσης περιλαμβάνει μετρήσιμους στόχους.

Πέραν, όμως, των επιπλέον νέων δεσμεύσεων που φέρνει η Πράσινη Συμφωνία, η ΚΑΠ μετά το 2020 ήδη θέτει υψηλούς στόχους σε σχέση με το περιβάλλον και το κλίμα, δεσμεύοντας το 40% του συνολικού προϋπολογισμού της σε σχετικές δράσεις, αλλά και «πρασινίζοντας» περαιτέρω τα εργαλεία στήριξης των γεωργών.

Ειδικότερα, η πολλαπλή συμμόρφωση ενισχύεται και αυστηροποιείται, ενσωματώνοντας υποχρεωτικά και χωρίς εξαιρέσεις τις ισχύουσες δεσμεύσεις του πρασινίσματος, ενώ εισάγεται νέο καθεστώς ενίσχυσης, τα «οικολογικά προγράμματα» (eco-schemes), τα οποία θα παρέχουν επιπλέον χρηματοδοτική στήριξη σε εκείνους τους παραγωγούς που θα υιοθετούν καινοτόμες πρακτικές φιλικές στο περιβάλλον και το κλίμα, όπως η ευφυής γεωργία.

Ειδικά ως προς την ευφυή γεωργία, η Επιτροπή αναγνωρίζει ευρύτερα την καταλυτική της συμβολή στην επίτευξη των στόχων της οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας και για τον λόγο αυτόν ο στόχος της ψηφιοποίησης αποτελεί οριζόντιο στόχο της ΚΑΠ. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να εντάξουν την ευφυή γεωργία στα εθνικά στρατηγικά τους σχέδια με τη χάραξη εθνικής στρατηγικής για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της γεωργίας, καθώς και με ευφυείς γεωργικές συμβουλευτικές υπηρεσίες, οι οποίες θα πρέπει να ενσωματώσουν την τεχνολογική διάσταση.

Οι επιδόσεις των κρατών-μελών ως προς όλους τους παραπάνω στόχους, οι οποίοι θα πρέπει να αποτυπωθούν με τη μορφή ποσοτικών δεικτών στα εθνικά στρατηγικά τους σχέδια, θα αξιολογούνται σε ετήσια βάση από την Επιτροπή και τυχόν κακές επιδόσεις θα ισοδυναμούν με παύση και περικοπή κονδυλίων.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και προκειμένου οι Έλληνες παραγωγοί να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στην απαιτούμενη τεχνολογική υποδομή, αλλά και στην «κουλτούρα» της ψηφιακής και ευφυούς γεωργίας το συντομότερο δυνατόν, για να εξασφαλίσουν ότι όχι μόνο θα διατηρήσουν τα υπάρχοντα επίπεδα χρηματοδότησης από την ΕΕ, αλλά ότι ενδεχομένως θα μπορέσουν να τα αυξήσουν.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η ευφυής γεωργία αναδεικνύεται σε έναν εθνικό στόχο που θα μπορέσει να δώσει μια βιώσιμη ευρωπαϊκή προοπτική στα αγροτικά νοικοκυριά της υπαίθρου και στην ανάπτυξη της περιφέρειας γενικότερα.

Με δεδομένη, μάλιστα, τη δυσκολία, και σε αρκετές περιπτώσεις αδυναμία, των Ελλήνων παραγωγών να επενδύσουν σε υψηλού κόστους τεχνολογικές λύσεις, ο τρόπος με τον οποίο το gaiasense της NEUROPUBLIC επιτρέπει στους παραγωγούς να ωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες με χαμηλό κόστος μπορεί να δράσει καταλυτικά για τη μείωση του χάσματος που χωρίζει τον αγροτικό τομέα της Ελλάδας από τις άλλες χώρες της ΕΕ.

❱❱ Οι Copa-Cogeca για τη νέα ΚΑΠ και τη μετάβαση στη νέα εποχή της ευρωπαϊκής γεωργίας

«Οι Copa-Cogeca και τα μέλη τους, δηλαδή 22 εκατομμύρια παραγωγοί, ιδιοκτήτες δασών και 22.000 συνεταιρισμοί, εργάζονται για να παρέχουν τρόφιμα που παράγονται με τρόπο που προστατεύει το περιβάλλον, ενισχύει τη βιοποικιλότητα, συμβάλλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και διασφαλίζει την καλή διαβίωση των ζώων.

Όλοι μαζί παίζουμε καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων μιας αναθεωρημένης Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει τώρα να δείξουν ότι οι φιλοδοξίες τους υποστηρίζονται από την απαραίτητη χρηματοδότηση και τα μέσα για να διασφαλιστεί μια δίκαιη μετάβαση για όλους.

Η ενίσχυση και η διευκόλυνση πρόσθετων επενδύσεων στον αγροδιατροφικό τομέα είναι καθοριστικής σημασίας. Από αυτή την άποψη, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι το πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων μέτρων, υποστήριξη για επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής, όπως η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, τα drones ή οι νέες τεχνικές αναπαραγωγής στη γεωργία, με επαρκή χρηματοδότηση, επιπλέον του υφιστάμενου προϋπολογισμού για τον γεωργικό τομέα.

Η πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής και οι γνώσεις και οι δεξιότητες για τη χρήση τους θα οδηγήσουν σε ένα καινοτόμο, δυναμικό και σύγχρονο επάγγελμα που θα προσελκύσει τους νέους στις ευρωπαϊκές αγροτικές περιοχές. Τα παραπάνω θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους παραγωγής, τη βελτίωση διαχείρισης του εδάφους και της ποιότητας των υδάτων, τη μείωση χρήσης λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και θα δημιουργηθεί ένα πιο υγιές περιβάλλον για τη βιοποικιλότητα, τους αγρότες και τους πολίτες.

Μέσω αυτής της διαδικασίας προκύπτουν οι κατάλληλες συνθήκες για τη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών που οι αγρότες και οι συνεταιρισμοί τους, με το να είναι πιο εξειδικευμένοι και καλύτερα εξοπλισμένοι, θα μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία συνολικά. Η ΚΑΠ είναι μία από τις πολιτικές της ΕΕ που μπορούν να συμβάλουν στον ψηφιακό και τεχνολογικό μετασχηματισμό του ευρωπαϊκού αγροδιατροφικού τομέα.

Αυτό μπορεί να το κάνει προωθώντας τη χρήση της ευφυούς γεωργίας από τους αγρότες, ενθαρρύνοντάς τους να επενδύσουν στην καινοτομία χρησιμοποιώντας καινοτόμες λύσεις (π.χ. μέσω οικολογικών προγραμμάτων – eco-schemes) και απλοποιώντας το σύστημα ελέγχου.

Γι’ αυτό και το gaiasense είναι τόσο συναρπαστικό: συνδυάζει την απαραίτητη υποδομή (αισθητήρες και δορυφόρους) με τις γνώσεις και τις δεξιότητες (διαχείριση δεδομένων), την εμπειρία των παραγωγών και την ενίσχυση της συνεργασίας (συνεταιρισμοί) για να βοηθήσει τους παραγωγούς να ανταποκριθούν στις επιχειρηματικές τους ανάγκες (αύξηση ανταγωνιστικότητας, ανθεκτικότητας, παραγωγής), τη σύγκλιση με το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ (μείωση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, των λιπασμάτων και εξορθολογισμός άρδευσης), ενώ ταυτόχρονα εκσυγχρονίζει τη σχέση του παραγωγού με τη δημόσια διοίκηση».

❱❱ Επισιτιστική ασφάλεια και περιβαλλοντική βιωσιμότητα: Συνδυάζοντας τα καλύτερα και των δύο

«Η υγειονομική κρίση της Covid-19 έφερε στην επιφάνεια το κρίσιμο ζήτημα της επισιτιστικής ασφάλειας στην ΕΕ και, ως εκ τούτου, έθεσε τη δυναμική της ευρωπαϊκής γεωργίας στο επίκεντρο της συζήτησης. Δυναμική για την ικανοποίηση των απαιτήσεων των Ευρωπαίων καταναλωτών, αλλά και των προσδοκιών των παγκόσμιων αγορών.

Αυτή η δυναμική θα πρέπει να αναπτυχθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, μιας πολιτικής προτεραιότητας για την Ευρώπη που επιβεβαιώνεται από τα κράτη-μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Στο πλαίσιο αυτό, οι πολιτικές προτάσεις που ισοδυναμούν με αποανάπτυξη του γεωργικού τομέα πρέπει να αποκλειστούν, καθώς προωθούν περισσότερο το περιβάλλον, μειώνοντας τη γεωργία στην ΕΕ, με αποτέλεσμα περισσότερα εισαγόμενα προϊόντα, περισσότερη εισαγόμενη ρύπανση και λιγότερη πολιτική, οικονομική και διατροφική κυριαρχία για τους Ευρωπαίους. Σήμερα, η Ευρώπη πρέπει να υπογράψει ένα σύμφωνο εμπιστοσύνης που να βασίζεται στην καινοτομία, στην επιστήμη και στους αγρότες.

Η ψηφιακή γεωργία πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού του συμφώνου. Είναι ο καταλύτης για να πετύχουμε ταυτόχρονα οικονομικές επιδόσεις και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Θα πρέπει, συνεπώς, να αξιοποιήσουμε το σχέδιο ανάκαμψης, ώστε να πραγματοποιήσουμε το επιτακτικό τεχνολογικό άλμα στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Όχι επενδύοντας σε έτοιμες συνταγές, αλλά προσαρμόζοντας τις υφιστάμενες λύσεις στις τοπικές συνθήκες και υποστηρίζοντας τους παραγωγικούς τομείς.

Υπό αυτή την έννοια, το gaiasense είναι ένα μοντέλο που πρέπει να φροντίσουμε να αναπτυχθεί, όχι μόνο στους διάφορους τομείς και περιοχές της Ελλάδας, αλλά και ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

❱❱ Η συμβολή της Ψηφιακής Στρατηγικής της ΕΕ

Στόχος της ψηφιακής στρατηγικής της ΕΕ είναι να καταστήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας επωφελή για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και παράλληλα να συμβάλει στην επίτευξη του πράσινου μετασχηματισμού, για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Σύμφωνα με την Ψηφιακή Στρατηγική της ΕΕ, μέχρι το 2022 η ΕΕ θα είναι πλήρως ψηφιακά μετασχηματισμένη, βασισμένη σε δεδομένα και εστιασμένη στους χρήστες της. Αυτό το όραμα αφορά οριζόντια όλους τους παραγωγικούς τομείς, μεταξύ των οποίων και η γεωργία.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, στον κανονισμό της ΚΑΠ της νέας προγραμματικής περιόδου προβλέπονται ως οριζόντιες προτεραιότητες για τον εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα η προώθηση της γνώσης, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης στη γεωργία και τις αγροτικές περιοχές, ενώ, στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», η ψηφιοποίηση αποτελεί βασικό παράγοντα. Η Ψηφιακή Στρατηγική της ΕΕ ενθαρρύνει την υιοθέτηση καινοτόμων αναδυόμενων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση, το διαδίκτυο των πραγμάτων κ.λπ. σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Είναι αυτές οι τεχνολογίες που το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense της NEUROPUBLIC ήδη ενσωματώνει, προκειμένου να εκμεταλλευτεί τον μοναδικό συνδυασμό μεγάλου όγκου δεδομένων (big data), των επιστημονικών αλγοριθμικών μοντέλων κ.λπ. και να μπορεί να παρέχει εμπεριστατωμένες και έγκυρες συμβουλές στους αγρότες της Ελλάδας, αλλά και της ΕΕ γενικότερα.

 ❱❱ Η καινοτόμος, ολιστική προσέγγιση του gaiasense

Γίνεται σαφές ότι η ψηφιοποίηση της αγροτικής παραγωγής, λόγω της σημασίας της για την παραγωγή τροφίμων στο μέλλον, απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, που αφορά όλες τις πτυχές της, όπως τεχνολογία, εμπλεκόμενοι φορείς και εφαρμογές. Με αυτό το σκεπτικό, έχει σχεδιαστεί και αναπτύσσεται το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense της NEUROPUBLIC.

Το gaiasense της NEUROPUBLIC είναι ένα πολυδιάστατο και ολοκληρωμένο σύστημα, που αποτελείται από συνδυασμό διαφορετικών συσκευών, εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα και Η/Υ, μια υποδομή υπολογιστικού νέφους για την αποθήκευση και επεξεργασία των δεδομένων που συλλέγονται από τους αγρομετεωρολογικούς σταθμούς του gaiasense, τους δορυφόρους, τους γεωπόνους και τους ίδιους τους παραγωγούς, τα επιστημονικά μοντέλα άρδευσης, λίπανσης και φυτοπροστασίας.

Χαρακτηριστικό του gaiasense είναι η προσβασιμότητά του ακόμη και από μικροκαλλιεργητές. Επιλέγοντας την παροχή των υπηρεσιών ευφυούς γεωργίας με τη μορφή μικρής ετήσιας συνδρομής, το gaiasense επιτρέπει στους παραγωγούς να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες, την επιστημονική γνώση, την καινοτομία χωρίς να χρειαστεί να επενδύσουν σε αυτές. Μέσα από τις υπηρεσίες αυτές, ο παραγωγός έχει πρόσβαση σε εξειδικευμένες γνώσεις ειδικών σε θέματα άρδευσης, λίπανσης και φυτοπροστασίας, φυτοπαθολόγων και άλλων εξειδικευμένων επιστημόνων, αλλά και νέων τεχνολογιών. Έτσι, έχει τη δυνατότητα να βελτιστοποιήσει τη διαχείριση της καλλιέργειάς του και, μάλιστα, με τις μικροκλιματικές ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης περιοχής με ένα ιδιαίτερα χαμηλό κόστος.

Ταυτόχρονα, το gaiasense αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τον γεωργικό σύμβουλο, καθώς του επιτρέπει να κάνει καλύτερα και πιο αποδοτικά τη δουλειά του. Ο γεωργικός σύμβουλος, με την εμπειρία του, μπορεί να χρησιμοποιεί τα ψηφιακά εργαλεία και τις εφαρμογές του gaiasense για την καταγραφή πληροφορίων και την πρόσβαση σε πληροφορίες – πληροφορίες που μπορεί να αξιολογήσει και να προσαρμόσει πριν καθοδηγήσει τον αγρότη στην εφαρμογή των συμβουλών στο χωράφι. Πρόκειται ακριβώς για τις νέου τύπου γεωργικές συμβουλές, στις οποίες αναφέρεται η νέα ΚΑΠ και οι οποίες θα αποτελέσουν απαραίτητο εργαλείο για την υλοποίησή της.

Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση του συστήματος gaiasense της NEUROPUBLIC, η οποία χαρακτηρίζεται από την παροχή των κατάλληλων εργαλείων και τη διάχυση της απαιτούμενης γνώσης σε όλα τα μέρη του αγροδιατροφικού τομέα (παραγωγούς, γεωπόνους/γεωργικούς συμβούλους, αγροτικές επιχειρήσεις, ερευνητικούς φορείς κ.ά.), καθιστούν το gaiasense την κατάλληλη πρόταση, στο πλαίσιο του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού ταυτόχρονα.

Έτσι, με την έγκαιρη υιοθέτηση του συστήματος ευφυούς γεωργίας gaiasense, οι Έλληνες παραγωγοί όχι μόνο εξοικονομούν χρήματα και χρόνο, αλλά αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους αγρότες που ακολουθούν παραδοσιακά συστήματα διαχείρισης της παραγωγής τους και εναρμονίζονται πλήρως με τις στρατηγικές της ΕΕ ενόψει και της νέας προγραμματικής περιόδου.