Η ευφυής γεωργία στη νέα ΚΑΠ

Η ανάγνωση και μόνο των στόχων της νέας ΚΑΠ (άρθρο 5) προδιαγράφει την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ενθαρρύνει την εισαγωγή τεχνολογιών και συστημάτων ευφυούς γεωργίας στην παραγωγική διαδικασία ως εργαλείων βιωσιμότητας, ανάπτυξης, αλλά και προστασίας του περιβάλλοντος.

Η ψηφιοποίηση και η εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών στη γεωργία αναγνωρίζονται ως οριζόντιος στόχος ακριβώς διότι ο βαθμός επίτευξής τους θα καθορίσει εν πολλοίς και αυτόν συνολικά της νέας ΚΑΠ. Πέρα από την προφανή θετική επίδραση στη γεωργία της εισαγωγής σύγχρονων τεχνολογιών, πρακτικών και μεθόδων, ο κανονισμός αναγνωρίζει έναν σημαντικό επιπλέον λόγο που αφορά την περιβαλλοντική διάσταση της νέας ΚΑΠ.

Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών αποτελεί τον καταλύτη για να επιτευχθούν ταυτόχρονα οι δύο βασικοί στόχοι, αυτοί της βιωσιμότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Ο γεωργικός τομέας καλείται να ανταποκριθεί στην πρόκληση της παραγωγής περισσότερων και ποιοτικότερων προϊόντων με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και σε ένα έντονα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον.

Η εισαγωγή καινοτόμων πρακτικών ευφυούς γεωργίας φαίνεται να αποτελεί προϋπόθεση για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, εξασφαλίζοντας τους αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους που θέτει η νέα ΚΑΠ.

Ορθολογική χρήση εισροών και οικολογία

Η χρήση των εισροών αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η χώρα μας, όπως και κάθε χώρα μέλος, καλείται να περιγράψει στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιό της παρεμβάσεις, που θα οδηγήσουν στην επίτευξη μειώσεων στις εισροές που χρησιμοποιεί ο αγροτικός τομέας (νερό, λιπάσματα, φυτοφάρμακα). Οι πρακτικές της ευφυούς γεωργίας έρχονται να ανατρέψουν τη λογική που ήθελε τη μείωση των εισροών να συνδέεται με μειώσεις στην παραγωγή.

Η διαρκής παρακολούθηση του καλλιεργητικού κύκλου, με τη βοήθεια επίγειων και δορυφορικών τεχνολογιών, μπορεί πλέον αποδεδειγμένα να οδηγήσει στη βελτιστοποίηση χρήσης των εισροών χωρίς απώλειες στην παραγωγή.

Η νέα ΚΑΠ προβλέπει τη δυνατότητα χρηματοδότησης τέτοιων πρακτικών τόσο στις άμεσες ενισχύσεις όσο και στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, εφόσον αποδεικνύεται ότι ο αντίκτυπος στο περιβάλλον είναι θετικός.

Αναφέρονται χαρακτηριστικά:

Προαιρετικά Οικολογικά Προγράμματα (echo schemes)

Πρόκειται για προγράμματα στα οποία οι παραγωγοί θα εντάσσονται εθελοντικά, αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις ευεργετικές για το κλίμα και το περιβάλλον, και θα λαμβάνουν για αυτές ετήσια στρεμματική ενίσχυση για τις επιλέξιμες εκτάσεις που τις εφαρμόζουν. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή προγραμμάτων ένταξης σε καλλιεργητικές πρακτικές ευφυούς γεωργίας μπορούν να δημιουργήσουν αντίστοιχα οικολογικά προγράμματα win-win τόσο για το περιβάλλον όσο και για τους παραγωγούς. Οι μειώσεις στις εισροές που επιτυγχάνονται έχουν θετικό αποτύπωμα στο περιβάλλον και, ταυτόχρονα, μειώνουν το κόστος παραγωγής, ενώ συνολικά η εφαρμογή των προγραμμάτων θα έχει θετικό οικονομικό ισοζύγιο για τους αγρότες.

Επενδύσεις και συμβουλευτική

Συμπληρωματικά στον σχεδιασμό των προγραμμάτων αυτών, δίνεται η δυνατότητα χρηματοδότησης των επενδύσεων εγκατάστασης και λειτουργίας των συστημάτων ευφυούς γεωργίας είτε σε μεμονωμένα πρόσωπα, είτε και σε συλλογικά σχήματα (π.χ. Ομάδες παραγωγών) μέσω του ΠΑΑ. Αντίστοιχα, η εγκατάσταση συστημάτων ευφυούς γεωργίας μπορεί να συνδυαστεί και με πολυετή προγράμματα βιολογικών καλλιεργειών, εξασφαλίζοντας τόσο την καλύτερη απόδοσή τους όσο και την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση και εποπτεία τους.

Τέλος, είναι προφανές ότι σημαντικό ρόλο καλείται να επιτελέσει και το σύστημα γεωργικών συμβουλών, εξασφαλίζοντας την αναγκαία υποστήριξη των αγροτών σε όλα τα παραγωγικά, αλλά και τεχνο-οικονομικά θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών στο χωράφι.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νέα ΚΑΠ παρέχει σειρά εργαλείων και παρεμβάσεων στην κατεύθυνση της εισαγωγής καινοτόμων πρακτικών στην παραγωγική διαδικασία. Ο βαθμός «φιλοδοξίας», όμως, του προγράμματος θα καθοριστεί πρωτίστως από τις προτεραιότητες του κάθε κράτους-μέλους και αυτή φαίνεται να είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και για τη χώρα μας.