Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η νέα ΚΑΠ

γράφουν οι Κωνσταντίνος Μπαγινέτας – γ.γ Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων – ΥΠΑΑΤ, Νικόλαος Μανέτας – Προϊστάμενος Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης ΠΑΑ 2014-2020

Στις βασικές προτεραιότητες του στρατηγικού αναπτυξιακού σχεδιασμού μας για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027 συγκαταλέγονται τα μέτρα πολιτικής και οι δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, δεδομένων και των άμεσων δυσμενών επιπτώσεων που βιώνει ο πρωτογενής τομέας της χώρας μας. Στόχος είναι να δημιουργήσουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας βιώσιμης και ανταγωνιστικής γεωργίας που θα απαντά αξιόπιστα στις σύγχρονες προκλήσεις και προβλήματα και θα αξιοποιεί στην κατεύθυνση αυτή τη γνώση, την καινοτομία και τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες.

Οι λόγοι αυτοί, άλλωστε, υπαγόρευσαν την ανάληψη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαντικών πρωτοβουλιών, με στόχο την προώθηση φιλόδοξων πολιτικών για το κλίμα και το περιβάλλον, σε όλους του τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, πολιτικές που περιλαμβάνονται σε μια ενιαία στρατηγική, την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal).

Πρόκειται για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, με στόχο να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, μέσα από μια ολιστική προσέγγιση που διαπερνά οριζόντια όλες τις πολιτικές και τους τομείς της ΕΕ, για τα οποία θέτει συγκεκριμένους στόχους υλοποίησης δράσεων και ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα. Όλες οι πολιτικές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), θα πρέπει να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και, στο πλαίσιο αυτό, θα επανεξεταστούν οι στόχοι και οι προτεραιότητες των υφιστάμενων στρατηγικών για τον εφοδιασμό με καθαρή ενέργεια όλης της οικονομίας, για τη βιομηχανία, την κατανάλωση, τις υποδομές μεγάλης κλίμακας, τις μεταφορές, τα τρόφιμα και τη γεωργία, τις κατασκευές, τη φορολογία και τις κοινωνικές παροχές.

Μία μετάβαση δίκαιη για όλους

Η χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα γίνει στη βάση ενός σχεδίου, του Επενδυτικού Σχεδίου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal Investement Plan), το οποίο προβλέπεται να κινητοποιήσει πόρους ύψους 1 τρισ. ευρώ για τη στήριξη βιώσιμων επενδύσεων κατά την επόμενη δεκαετία.

Στο πλαίσιο του επενδυτικού πυλώνα της Πράσινης Συμφωνίας προβλέπεται και ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Mechanism), που θα στοχεύει σε μια δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς και με ισότιμους όρους πράσινη μετάβαση και θα κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 για τη στήριξη των εργαζομένων και των πολιτών στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση αυτή, όπως για παράδειγμα στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, λόγω της απολιγνιτοποίησης.

Σημαντικό κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας συνιστά η Στρατηγική για τη γεωργία, η οποία φέρει τον τίτλο «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» (Farm to Fork Strategy) και προβλέπει τη μετάβαση σε ένα δίκαιο, υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλον διατροφικό σύστημα, αξιοποιώντας μια πληθώρα πολιτικών και μέτρων για τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, την κυκλική οικονομία, τις επενδύσεις, τα φορολογικά κίνητρα, την έρευνα και την καινοτομία. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τις λεπτομέρειες της Στρατηγικής αυτής την άνοιξη του 2020 και θα διενεργήσει ευρεία διαβούλευση με όλους τους εμπλεκομένους, καλύπτοντας όλους τους τομείς της διατροφικής αλυσίδας προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης μιας βιώσιμης πολιτικής τροφίμων.

Η Στρατηγική αυτή θα ενισχύσει, κατά την Επιτροπή, τις προσπάθειες των Ευρωπαίων αγροτών και αλιέων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ενώ η ΚΑΠ και η ΚΑλΠ (Κοινή Αλιευτική Πολιτική) παραμένουν εργαλεία-«κλειδιά» για τις εν λόγω προσπάθειες, αλλά και για τη διασφάλιση ενός δίκαιου επιπέδου διαβίωσης, καθώς θα συνεισφέρουν και χρηματοδοτικά στην υλοποίηση της Στρατηγικής. Ειδικότερα, οι νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής προβλέπουν ότι η ΚΑΠ θα συνεισφέρει τουλάχιστον 40% των πόρων της, ενώ η ΚΑλΠ τουλάχιστον 30% των πόρων της.

Ο ρόλος των Στρατηγικών Σχεδίων ΚΑΠ

Κατ’ επέκταση, κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να αποτυπώσει στο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ για την περίοδο 2021-2027, τη δική του πρόταση αναφορικά με την ενσωμάτωση των πολιτικών τόσο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας όσο και της Στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», πρόταση που θα οδηγεί στην υιοθέτηση βιώσιμων και πράσινων πρακτικών, όπως η γεωργία ακριβείας, οι γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις, τα οικολογικά σχήματα, η βιολογική γεωργία, η αγρο-οικολογία, η υιοθέτηση αυστηρών προτύπων για την καλή διαβίωση των ζώων, η κυκλική οικονομία κ.λπ.

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι αυτήν τη στιγμή έχει ωριμάσει σε επίπεδο ΕΕ ένα ολοκληρωμένο, ριζοσπαστικό και εξαιρετικά φιλόδοξο πλαίσιο προώθησης πολιτικών για το περιβάλλον και το κλίμα, ιδιαίτερα όσον αφορά τη νέα ΚΑΠ, το οποίο όμως για να επιτύχει στην εφαρμογή του θα πρέπει να διαθέτει επαρκή χρηματοδότηση. Αυτό σημαίνει ότι οι επιπλέον περιβαλλοντικές δεσμεύσεις για τους παραγωγούς απαιτούν πρόσθετους οικονομικούς πόρους, ώστε να διασφαλιστεί η διατήρηση της γεωργικής δραστηριότητας στις αγροτικές περιοχές, σε συνδυασμό με την εξυπηρέτηση των στόχων της επισιτιστικής ασφάλειας, της βιωσιμότητας της γεωργίας σε όρους εισοδήματος και απασχόλησης και της προστασίας των παραγωγών από αθέμιτο ανταγωνισμό τρίτων, που δεν υιοθετούν τους ίδιους στόχους μετάβασης στην πράσινη οικονομία.