Μεγαλύτερη σαφήνεια με τις πραγματικές ανάγκες του πρωτογενούς τομέα πρέπει να έχουν οι προσκλήσεις που πρόκειται να ενεργοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος «Horizon Europe» 2021-2027 ζητούν οι ευρωπαϊκές αγροτικές και συνεταιριστικές οργανώσεις COPA και COGECA, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη απλούστευσης της διαδικασίας συμμετοχής, για να γίνει πιο ελκυστικό σε παραγωγούς και αγροτικούς συνεταιρισμούς.
Το πρόγραμμα «Horizon Europe» 2021-2027 είναι το ένατο κατά σειρά πρόγραμμα-πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία για την περίοδο 2021-2027, με προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ και αποτελεί τον διάδοχο του «Horizon Europe» (2014-2020). Μεταξύ άλλων, αποσκοπεί στη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με έξι βασικές ευρωπαϊκές προτεραιότητες, που αφορούν την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τον ψηφιακό μετασχηματισμό των κοινωνιών και της οικονομίας, την ευημερία και ασφάλεια των πολιτών, καθώς και την προστασία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.
Ο 6ος πυλώνας του προγράμματος, «Τρόφιμα, βιοοικονομία, φυσικοί πόροι, γεωργία και περιβάλλον (Food, Bioeconomy, Natural Resources, Agriculture and Environment)» έχει προϋπολογισμό ύψους 8,9 δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην προκήρυξη του 2021 για τον παραπάνω πυλώνα υποβλήθηκαν 591 προτάσεις. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν στους συμμετέχοντες μέχρι τον Μάρτιο του 2022 και ο διαθέσιμος προτεινόμενος προϋπολογισμός του έτους είναι 959 εκατ. ευρώ. Οι συμμετέχοντες προέρχονται από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ και από 74 τρίτες χώρες. Μάλιστα, άνοιξαν πριν από λίγες μέρες και νέες προσκλήσεις για την υποβολή συνεργατικών προτάσεων, με καταληκτική ημερομηνία υποβολής στις 15 Φεβρουαρίου.
Στόχευση
Από την πλευρά τους, οι COPA και COGECA, αν και βλέπουν θετικά τις εξελίξεις, υπογραμμίζουν ότι οι προσκλήσεις πρέπει να εστιάσουν σε πιο σε εφαρμόσιμες λύσεις και να καλύψουν κενά που καταγράφονται στην αγροδιατροφική αλυσίδα.
Όπως εξηγούν, οι Ευρωπαίοι παραγωγοί καλούνται να προσαρμόσουν τις πρακτικές τους με βάση τους στόχους που έχει θέση η ΕΕ για την Πράσινη Συμφωνία. Σημειώνουν ότι στο πλαίσιο της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου αποδείχθηκε ότι η συνεργασία μεταξύ ερευνητών, αγροτών, συμβούλων και επιχειρήσεων μπορεί να οδηγήσει σε λύσεις που να είναι έτοιμες μάλιστα προς υλοποίηση. Γι’ αυτόν τον λόγο, εξηγούν ότι πρέπει να αναπτυχθούν τα δίκτυα και να μπει η έρευνα και η καινοτομία στην καθημερινότητα των παραγωγών, ιδιαίτερα σε αυτή την κρίσιμη και γεμάτη προκλήσεις δεκαετία.
Όπως υπογραμμίζουν, ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στα εξής:
✱ Αειφορία και καινοτομία: Έμφαση σε εναλλακτικές λύσεις που, σε συνδυασμό με τη γεωργία ακριβείας, να δημιουργηθεί κατάλληλη εργαλειοθήκη για τους παραγωγούς που καλούνται να μειώσουν τη χρήση φυτοφαρμάκων κ.ά.
✱ Κυκλική βιοοικονομία: Αξιοποίηση υλικών από απορρίμματα τροφίμων και μεγαλύτερη υποστήριξη για την υιοθέτηση μέτρων και λύσεων ενεργειακής απόδοσης στους τομείς της γεωργίας και των τροφίμων.
✱ Διαχείριση εδάφους και πόρων: Ολιστική προσέγγιση για την υποστήριξη των αγροτών στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την υγεία του εδάφους.
✱ Προσαρμογή και μετριασμός της κλιματικής αλλαγής: Έξυπνες λύσεις για απόδοση ύδατος, ενέργειας και εδάφους, με καινοτόμες τεχνολογίες, ψηφιακά εργαλεία και τεχνικές αναπαραγωγής φυτών και ζώων.
✱ Ψηφιοποίηση και τεχνολογία: Δυνατότητα διατομεακών εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης και Ρομποτικής. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια όπως το ελλιπές δίκτυο ευρυζωνικότητας.
✱ Νέα επιχειρηματικά μοντέλα και εξυπνότερες αλυσίδες αξίας: Νέοι τρόποι εργασίας, έξυπνα χωριά.
✱ Μεταφορά γνώσης και διά βίου μάθηση.
Λιγότερη γραφειοκρατία
«Είναι σημαντικό οι οργανώσεις των παραγωγών να υποστηρίζονται και να ενθαρρύνονται για να συμμετέχουν σε ερευνητικά έργα», σημειώνουν οι COPA και COGECA και συμπληρώνουν: «Παρά τις προσπάθειες να γίνει το Horizon Europe πιο προσιτό και λιγότερο σύνθετο, παραμένει γραφειοκρατικό και μη ελκυστικό για πολλούς αγρότες και τις οργανώσεις τους».
Επιπλέον, υπογραμμίζουν την ανάγκη παροχής μεγαλύτερης ευελιξίας και υποστήριξης, ενώ προτρέπουν την ΕΕ να στηρίζει κυρίως μικρότερα έργα στο πλαίσιο της ίδιας πρόσκλησης, και όχι να εγκρίνει ένα μεγάλο έργο το οποίο να απορροφά μόνο του όλο τον προϋπολογισμό της εκάστοτε πρόσκλησης.
Υπενθυμίζεται ότι τα κονδύλια του ευρωπαϊκού προγράμματος δεν κατανέμονται στα κράτη-μέλη. Αντίθετα, το εθνικό ποσό θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο συμμετέχουν οι χώρες σε δράσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.
