Στο 3ο Συνέδριο για την Αγροτική Επιχειρηματικότητα με τίτλο «Συγκομιδή για την Ανάπτυξη;» στην Θεσσαλονίκη, συμμετείχε σήμερα το πρωί 10 Μαρτίου, ο Αν. Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιάννης Τσιρώνης. Ο Αν. Υπουργός μίλησε στην ενότητα «Τροφή για 9 δις ανθρώπους το 2050 – Πως συνεισφέρει η Ελλάδα», που αφορά στην προσπάθεια για προσβάσιμη, προσιτή οικονομικά και ποιοτική τροφή για το μέλλον.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή Υπουργό: «Η οικονομική μεγέθυνση εξακολουθεί να στηρίζεται στην εκθετική κατασπατάληση των φυσικών πόρων και το κόστος της κλιματικής αλλαγής προδιαγράφεται εφιαλτικό: Η μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος το υπολογίζει για την χώρα μας στα 700 δις € μέχρι το 2100».
Επιπλέον ο κ. Τσιρώνης αναφέρθηκε στο υψηλό κόστος παράγωγης σημειώνοντας ότι:
- Οι Έλληνες παραγωγοί αντιμετωπίζουν ολιγοπωλιακές πρακτικές στις εισροές τους. Πανομοιότυπα προϊόντα της ίδιας φίρμας, κοστίζουν υποπολλαπλάσια στην Γερμανία, την Ιταλία, την Πολωνία ή την Βουλγαρία.
- Μνημονιακές δεσμεύσεις επιβάλουν υψηλό ΦΠΑ στο πετρέλαιο, που τελικά δεν έχει κανένα δημοσιονομικό όφελος, αφού συμψηφίζεται με το ΦΠΑ των εκροών.
- Ο κλήρος είναι μικρός και κατακερματισμένος.
Η λύση στα παραπάνω προβλήματα – σύμφωνα με τον κ. Τσιρώνη – είναι κυρίως η συνεργατικότητα και μία πιο δημιουργική αντιμετώπιση της φορολογίας των αγροτών που θα πολλαπλασιάσει τα οφέλη.
Ακολουθεί η ομιλία του Αν. ΥΠΑΑΤ, Γ. Τσιρώνη, στο Συνέδριο του Economist για την Αγροτική Επιχειρηματικότητα, στην Θεσσαλονίκη
Κυρίες και κύριοι
Κατ’ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές, που με την σημερινή ημερίδα, αλλά και την εύστοχη ημερήσια διάταξη, ανοίγουν στον δημόσιο διάλογο κρισιμότατα ζητήματα για το μέλλον και την βιωσιμότητα της οικονομίας και κατ’ επέκταση την κοινωνική συνοχή.
Να υπενθυμίσω ότι το 1972 μία οικονομική κρίση γκρέμισε τις μεταπολεμικές αυταπάτες για αέναη μεγέθυνση. Ήταν μία κρίση που προκλήθηκε από την έλλειψη ενός φυσικού πόρου, του πετρελαίου.
45 χρόνια αργότερα, η παγκόσμια οικονομία δεν έχει ακόμα απαντήσει σε κρίσιμα στοιχήματα. Επιτρέψτε μου να σταχυολογήσω μερικά:
Η κοινωνική συνοχή διαρρηγνύεται. Μετανάστες 2ης και 3ης γενιάς αντί να ενσωματώνονται ομαλά στις φιλοξενούσες χώρες, γκετοποιούνται. Τα πρόσφατα παραδείγματα τυφλών επιθέσεων στο Μπατακλάν και την Νίκαια είναι δυστυχώς η κορυφή του παγόβουνου.
Αντίστροφα ξενοφοβικά κινήματα αναπτύσσονται. Δεν προτίθεμαι να κρίνω την ρητορική του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Εάν όμως συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι μία χώρα που η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων της κατάγονται από οικογένειες μεταναστών, γίνεται φανερή η στροφή από την ανοιχτή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία σε νέες περιχαρακώσεις.
Ο 20ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από μία σύγκρουση ανάμεσα στις κρατικά ελεγχόμενες οικονομίες και τις οικονομίες της αγοράς. Συντελέστηκε μία ιδεολογική μάχη για το ποια οικονομία μπορεί να εξασφαλίσει στους πολίτες, ασφάλεια, εργασία, ευμάρεια. Συντελέστηκε και μία οικονομική μάχη για το στοίχημα της παραγωγικότητας. Αντί όμως αυτή η σύγκρουση να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευημερία, σήμερα η πραγματική οικονομία μοιάζει να χάνει την μάχη απέναντι στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο το οποίο μπορεί να μεγεθύνεται, χωρίς ωστόσο να διασφαλίζονται τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγεία ή η προστασία του περιβάλλοντος.
Η οικονομική μεγέθυνση εξακολουθεί να στηρίζεται στην εκθετική κατασπατάληση των φυσικών πόρων και το κόστος της κλιματικής αλλαγής προδιαγράφεται εφιαλτικό: Η μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος το υπολογίζει για την χώρα μας στα 700 δις € μέχρι το 2100
45 λοιπόν χρόνια μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση η ανάπτυξη έχει υποκαστασταθεί από την μεγέθυνση. Ακόμα και εάν υποθέσουμε ότι η παγκόσμια οικονομία μπορεί να διατηρήσει ρυθμούς μεγέθυνσης κοντά στο 3%, είναι πολύ αμφίβολο εάν αυτή η μεγέθυνση δεν είναι απλά λογιστικές εγγραφές σε χρηματιστήρια παραγώγων ή αντιστοιχούν σε υπαρκτά προϊόντα και υπηρεσίες, όπως τα τρόφιμα.
Δεν θα ισχυριστώ ότι η Ελλάδα είναι το αθώο θύμα μίας οικονομίας που κινείται σε λάθος κατεύθυνση. Πέρα από τις παραπάνω προκλήσεις, τα αδιέξοδα της μεταπολεμικής Ελλάδας οφείλονται κυρίως σε ένα καθεστώς διαπλοκής και διαφθοράς ανάμεσα σε λίγα κρατικοδίαιτα ιδιωτικά συμφέροντα και μια κομματικοποιημένη δημόσια διοίκηση.
Επιτρέψτε μου να μην αναλώσω την τοποθέτηση μου σε πιο αναλυτική αναφορά στην ελληνική κρίση, αφού στόχος μου δεν είναι να γίνω τιμητής, αλλά να εστιάσω στο ξεπέρασμα της κρίσης, δηλαδή στην επόμενη μέρα.
Ας προβληματιστούμε λοιπόν μαζί για το πώς ο ελληνικός πρωτογενής τομέας θα απαντήσει στις παραπάνω προκλήσεις και θα αποτελέσει βασικό πυλώνα στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας:
1ο πρόβλημα: Υψηλό κόστος παράγωγης
- Οι Έλληνες παραγωγοί αντιμετωπίζουν ολιγοπωλιακές πρακτικές στις εισροές τους. Πανομοιότυπα προϊόντα της ίδιας φίρμας, κοστίζουν υποπολλαπλάσια στην Γερμανία, την Ιταλία, την Πολωνία ή την Βουλγαρία.
- Μνημονιακές δεσμεύσεις επιβάλουν υψηλό ΦΠΑ στο πετρέλαιο, που τελικά δεν έχει κανένα δημοσιονομικό όφελος, αφού συμψηφίζεται με το ΦΠΑ των εκροών.
- Ο κλήρος είναι μικρός και κατακερματισμένος.
Η λύση στα παραπάνω προβλήματα είναι κυρίως η συνεργατικότητα και μία πιο δημιουργική αντιμετώπιση της φορολογίας των αγροτών που θα πολλαπλασιάσει τα οφέλη.
2ο πρόβλημα: Χαμηλή διείσδυση στις διεθνείς αγορές
- Τα ελληνικά προϊόντα, με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως η Φέτα, δεν έχουν αναγνωρισιμότητα.
- Μεγάλο ποσοστό αγροτικών προϊόντων πωλούνται χωρίς τυποποίηση, σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές (4€/λίτρο για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο με τελική τιμή στην λιανική από 15-45€).
- Μεγάλο κόστος μεταφορών.
- Οι ευρωπαϊκές αλυσίδες λιανεμπορίου δεν εμπιστεύονται τον Έλληνα παραγωγό, γιατί δεν εξασφαλίζει σταθερές ποσότητες.
- Στην Ελλάδα δεν λειτουργούν δημοπρατήρια, με αποτέλεσμα να μην λειτουργεί ο ανταγωνισμός και να αντιμετωπίζουμε ολιγοψωνιακές συμπεριφορές.
Και εδώ η απάντηση είναι η συνεργατικότητα. Ωστόσο σημαντικότερη ώθηση θα αποκτήσουμε εάν αναπτύξουμε τα Logistics με HUBS και Clusters.
3ο πρόβλημα: Εγκατάλειψη της υπαίθρου και σχολάζουσες γαίες
Κυρίως μετά τον ελληνικό εμφύλιο, για πολιτικούς λόγους, η ύπαιθρος εγκαταλείφθηκε. Ένας φαύλος κύκλος ξεκίνησε με τον πληθυσμό να μειώνεται και αντίστοιχα να μειώνονται και οι δημόσιες υπηρεσίες, σχολεία, ιατρεία.
Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει να σπάσει:
Πόροι για την κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία μπορούν να δοθούν σε ανέργους για επανακαλλιέργεια εγκαταλειμμένων καλλιεργειών. Αρχικά η παραγωγή μπορεί να διοχετεύεται σε κοινωνικές δομές αλληλεγγύης, αλλά εκτιμούμε ότι αυτοί οι άνεργοι μετά το πέρας των προγραμμάτων θα συνεχίσουν την παραγωγική δραστηριότητα.
Πόροι για LULUCF μπορούν να αξιοποιηθούν για χλόωση και δάσωση ερημοποιημένων περιοχών.
Πρόσφυγες και άνεργοι μπορούν να προσληφθούν για έργα ορεινής υδροπονίας, δασοπονίας κατά τα πρότυπα της Tennessee Valey Authority.
Αξιοποίηση των μοναδικών αρωματικών φαρμακευτικών φυτών
Το ζήτημα δεν είναι να υποκαταστήσουμε με δημόσιες και ευρωπαϊκές επενδύσεις την ιδιωτική πρωτοβουλία. Το ζήτημα είναι να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο της εγκατάλειψης με έναν ενάρετο κύκλο που θα ξαναζωντανέψει πληθυσμιακά τις ορεινές περιοχές. Εκεί σε συνδυασμό με τον ορεινό και τον πεζοπορικό τουρισμό υπάρχει ένας οικονομικός γίγαντας που κοιμάται με εξαιρετικά χαμηλές σημερινές αξίες που εγγυώνται υψηλότατη προστιθέμενη αξία ακινήτων. Μόλις ανακάμψουν πληθυσμιακά αυτές οι περιοχές τα στρατηγικά πλεονεκτήματα μπορούν να συντηρήσουν βιώσιμες επενδύσεις σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.
4ο πρόβλημα: Αθέμιτος ανταγωνισμός από τις διεθνείς μεταφορές υψηλού αποτυπώματος άνθρακα
Δεν είμαι οπαδός προστατευτικών λογικών. Είναι όμως αθέμιτο οι διεθνείς αεροπορικές και ναυτιλιακές μεταφορές να ευνοούνται φορολογικά και να καταλήγουμε να κοστίζει παραπάνω η οδική μεταφορά ενός προϊόντος μέσα στην Ελλάδα από την μεταφορά ομοειδούς προϊόντος από την Τυνησία ή την Βραζιλία, όταν μάλιστα η δεύτερη έχει ένα σοβαρότατο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Πρέπει η Ε.Ε να πρωτοστατήσει σε πολιτικές που να στηρίζουν την εγγύτητα. Δεν προτείνω ευνοϊκή μεταχείριση αλλά ίση μεταχείριση.
Επένδυση σε ποιότητα
Τα μειονεκτήματα της Ελλάδας με το εξαιρετικά σύνθετο γεωγραφικό ανάγλυφο, δημιουργούν και ένα απαράμιλλο στρατηγικό πλεονέκτημα:
Προϊόντα μοναδικής ποιότητας και διατροφικής αξίας.
Ελάχιστοι ίσως γνωρίζετε ότι το κρέας από αρκετές ράτσες ελληνικών προβάτων, είναι εξαιρετικά πλούσιο σε Ω3 λιπαρά. Μιλάμε λοιπόν για ένα πλεονέκτημα εξαιρετικά σημαντικό για τον καταναλωτή.
Αντίστοιχο ενδιαφέρον πρέπει να δοθεί στις ελληνικές ποικιλίες: σήμερα παρεμποδίζεται η καλλιέργεια τους, χωρίς κανέναν λόγο, επειδή δεν είναι δυνατόν να καταγραφούν στους ευρωπαϊκούς καταλόγους, όπως τα γνωστά υβρίδια.
Τέτοιες κανονιστικές απαγορεύσεις θα πρέπει να περιοριστούν και να αφήσουμε μία χαραμάδα για τις παραδοσιακές ποικιλίες, που στο μέλλον μπορεί να αποδειχθούν πολύτιμος πλούτος, αφού είναι πολύ καλύτερα προσαρμοσμένες στις εδαφολογικές συνθήκες και επειδή ακριβώς δεν έχουν καθορισμένη γενετική ταυτότητα, πιθανότατα θα είναι πιο εξελίξιμες στις κλιματικές μεταβολές.
Με αυτές τις σκέψεις θέλω να ευχαριστήσω ξανά τους διοργανωτές και εσάς για την προσοχή σας.
