Ιταλίδα “ντετέκτιβ φρούτων” αγωνίζεται να σώσει ξεχασμένες ποικιλίες

Η Isabella Dalla Ragione κυνηγά σε εγκαταλελειμμένους κήπους και οπωρώνες ξεχασμένα φρούτα, προσπαθώντας να διατηρήσει τη γεωργική κληρονομιά της Ιταλίας και να διασώσει ποικιλίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους αγρότες να αντέξουν στις ιδιοτροπίες ενός κλίματος που μεταβάλλεται. Τα μήλα, αχλάδια, κεράσια, δαμάσκηνα, ροδάκινα και αμύγδαλα της 68χρονης, που καλλιεργούνται με παλιές μεθόδους, είναι πιο ανθεκτικά στις κλιματικές αλλαγές και τις ακραίες συνθήκες που παρατηρούνται όλο και πιο συχνά στη νότια Μεσόγειο. Η Ιταλίδα γεωπόνος έχει μετατραπεί σε ντετέκτιβ αναζητώντας περιγραφές τοπικών φρούτων σε ημερολόγια παλαιότερων αιώνων ή αγροτικά έγγραφα όπου τα βρει. Άλλα, τα εντοπίζει αντιστοιχίζοντάς τα με φρούτα σε αναγεννησιακούς πίνακες ζωγραφικής, όπου συχνά εμφανίζονται σε απεικονίσεις της Παναγίας και του Θείου Βρέφους.

Από τις 150 περίπου ποικιλίες που συλλέγονται από την Τοσκάνη, την Ούμπρια, την Εμίλια-Ρομάνια και το Μάρκε και καλλιεργούνται στο μη κερδοσκοπικό της ίδρυμα Archeologia Arborea, το μικρό, στρογγυλό αχλάδι της Φλωρεντίας είναι από τα αγαπημένα της Dalla Ragione. “Το είχα βρει να περιγράφεται σε έγγραφα του 1500, αλλά δεν το είχα δει ποτέ και πίστευα ότι είχε χαθεί”, δήλωσε στο AFP. “Στη συνέχεια, πριν από 15 χρόνια, στα βουνά μεταξύ της Ούμπρια και της Μάρκε, βρήκα ένα δέντρο σχεδόν στη μέση του δάσους”, χάρη σε μια ηλικιωμένη ντόπια γυναίκα που της το είπε τυχαία. Ενώ οι παλιές ποικιλίες είναι γευστικές, οι περισσότερες εξαφανίστηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς το γεωργικό σύστημα της Ιταλίας εκσυγχρονίστηκε.

Σημαντικό έργο

Η Ιταλία είναι μεγάλος παραγωγός φρούτων. Η παραγωγή αχλαδιών της είναι η πρώτη στην Ευρώπη και η τρίτη παγκοσμίως. Πέντε σύγχρονες ποικιλίες της – καμία από τις οποίες δεν είναι ιταλική – αντιπροσωπεύουν πάνω από το 80% της παραγωγής. “Παλαιότερα υπήρχαν εκατοντάδες, ακόμη και χιλιάδες ποικιλίες, επειδή κάθε περιοχή, κάθε κοιλάδα, κάθε τόπος είχε τη δική του”, είπε η Dalla Ragione καθώς έδειχνε καλάθια γεμάτα φρούτα, αποθηκευμένα σε μια μικρή εκκλησία κοντά στον οπωρώνα. Αντίθετα, οι σύγχρονες αγορές απαιτούν μεγάλες σοδειές φρούτων που μπορούν να συγκομιστούν γρήγορα, να αποθηκευτούν εύκολα και να διαρκέσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Καθώς όμως η υπερθέρμανση του πλανήτη καθιστά το κλίμα όλο και πιο ασταθές, οι ειδικοί λένε ότι ένα ευρύτερο φάσμα γενετικής ποικιλότητας των φυτών είναι το κλειδί.

“Οι ποικιλίες με κληρονομιά… είναι σε θέση να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, σε πιο σοβαρές ελλείψεις νερού, σε ακραίες συνθήκες ψύχους και ζέστης”, δήλωσε ο Mario Marino, από το τμήμα κλιματικής αλλαγής του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ. “Ωστόσο, όταν εμφανιστεί μια πολύ σοβαρή ασθένεια, στην οποία οι βελτιωμένες ποικιλίες είναι συνήθως πιο ανθεκτικές… οι τοπικές ποικιλίες χάνονται ή ίσως δεν παράγουν καρπούς”, δήλωσε στο AFP. Η απάντηση έγκειται στη δημιουργία νέων ποικιλιών με τη διασταύρωση σύγχρονων και παλαιότερων ποικιλιών, είπε. Ο Marino,που συμβουλεύει το ίδρυμα της Dalla Ragione, δήλωσε ότι το έργο της είναι σημαντικό καθώς “η διατήρηση αυτής της κληρονομιάς σημαίνει διατήρηση της γης, διατήρηση της βιοποικιλότητας… και μας επιτρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτό το DNA για νέους γενετικούς πόρους”.

Προφορικές μαρτυρίες

Οι ερευνητές μπορούν να έχουν πρόσβαση στη συλλογή καρπών, ενώ το ίδρυμα Dalla Ragione αναδημιουργεί επίσης ιστορικούς κήπους που μπορούν να φιλοξενήσουν ανακτημένες ποικιλίες στο πλαίσιο ενός προγράμματος που χρηματοδοτείται από την ΕΕ. “Δεν κάνουμε όλη αυτή την έρευνα και το έργο διατήρησης από νοσταλγία, από ρομαντισμό”, είπε καθώς μάζευε ροζ μήλα από τα δέντρα της στο λοφώδες χωριουδάκι San Lorenzo di Lerchi στην Ούμπρια. “Το κάνουμε επειδή όταν χάνουμε την ποικιλία, χάνουμε την επισιτιστική ασφάλεια, χάνουμε την ποικιλομορφία και την ικανότητα του συστήματος να ανταποκρίνεται στις διάφορες αλλαγές, και χάνουμε επίσης πολλά από πολιτιστική άποψη”. Η Dalla Ragione έχει αναζητήσει απαντήσεις στα μυστήρια των φρούτων σε μοναστηριακούς οπωρώνες, στους κήπους των ευγενών και στα χωράφια του λαού. Έχει μελετήσει τοπικά κείμενα του 16ου και 17ου αιώνα.

Κάποτε εντόπισε ένα αχλάδι σε ένα χωριό της νότιας Ούμπρια, αφού διάβασε γι’ αυτό στο ημερολόγιο ενός διευθυντή μουσικής μπάντας. Αλλά μια από τις πλουσιότερες πηγές της σχετικά με τον καλύτερο τρόπο καλλιέργειας τέτοιων ποικιλιών ήταν οι προφορικές μαρτυρίες – και καθώς η τελευταία γενιά αγροτών που καλλιεργούσε αυτές τις ποικιλίες φεύγει από τη ζωή, πολλές τοπικές γνώσεις χάνονται. Αυτό έχει δυσκολέψει την Isabella να μοιράσει τον χρόνο της μεταξύ της έρευνας και της αναζήτησης μιας νέας ποικιλίας, αν και έχει μάθει με τον δύσκολο τρόπο ότι η επείγουσα ανάγκη “είναι πάντα να σώσουμε την ποικιλία”. “Στο παρελθόν, αν καθυστέρησα, σκεπτόμενη “θα το κάνω του χρόνου”, διαπίστωσα ότι το φυτό έχει εξαφανιστεί”, λέει.

Πηγή: ertnews.gr