JRC: Σε νέο υψηλό ρεκόρ οι παγκόσμιες εκπομπές

Παρά τη συνεχιζόμενη αύξηση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση διατηρεί τον ρόλο της ως διεθνής ηγέτιδα δύναμη στη μείωση ρύπων και στην προώθηση της κλιματικής ουδετερότητας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Βάσης Δεδομένων Εκπομπών για την Παγκόσμια Ατμοσφαιρική Έρευνα (EDGAR) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2024, οι παγκόσμιες ανθρωπογενείς εκπομπές (εκτός LULUCF – χρήση γης, αλλαγές χρήσης γης και δασοκομία) έφτασαν τους 53,2 γιγατόνους ισοδυνάμου CO2 (CO2eq). Πρόκειται για αύξηση 1,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος – ποσότητα που ισοδυναμεί περίπου με τις ετήσιες εκπομπές της Γερμανίας. Η έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC), σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, αναλύει τις τάσεις από το 1990 έως το 2024 και καταγράφει ότι οι εκπομπές αυξάνονται κατά μέσο όρο 1,5% ετησίως τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Η εικόνα των μεγάλων οικονομιών

Το 2024, οι οκτώ μεγαλύτεροι ρυπαντές–Κίνα, ΗΠΑ, Ινδία, ΕΕ, Ρωσία, Ινδονησία, Βραζιλία και Ιαπωνία– ευθύνονταν για το 66,2% των παγκόσμιων εκπομπών. Μόνο η ΕΕ και η Ιαπωνία κατέγραψαν μείωση (-1,8% και -2,8% αντίστοιχα). Η Ινδία παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση (+3,9%), ενώ η Ινδονησία σημείωσε τη μεγαλύτερη αναλογική άνοδο (+5%). Αντίθετα, οι ΗΠΑ και η Κίνα διατήρησαν τις εκπομπές τους σε σχετικά σταθερά επίπεδα (+0,4% και +0,8%).

Αποσύνδεση εκπομπών και ανάπτυξης

Παρά την αύξηση σε απόλυτους όρους, όλοι οι μεγάλοι ρυπαντές μείωσαν την ένταση εκπομπών (εκπομπές ανά μονάδα ΑΕΠ). Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεχωρίζει, καθώς από το 1990 έχει πετύχει τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ την ίδια περίοδο το ΑΕΠ της (σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) αυξανόταν σταθερά. Παρόμοια εικόνα αποτυπώνεται και στις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Ιαπωνία, που έχουν καταφέρει απόλυτη αποσύνδεση: Περισσότερη οικονομική ανάπτυξη με λιγότερες εκπομπές, σύμφωνα με τα στοιχεία.

Αντίθετα, Κίνα και Ινδία συνεχίζουν να αυξάνουν τις εκπομπές τους, αν και με χαμηλότερο ρυθμό σε σχέση με την ταχεία οικονομική τους ανάπτυξη.

Ο ρόλος της χρήσης γης και των δασών

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά ο τομέας LULUCF, ο οποίος μπορεί να λειτουργήσει ως φυσικός «σύμμαχος» ή «αντίπαλος» στην κλιματική πολιτική. Το 2024, τα διαχειριζόμενα δάση παγκοσμίως απορρόφησαν περίπου 5,5 Gt CO2, δηλαδή το 14% των συνολικών ανθρωπογενών εκπομπών. Ωστόσο, η αποψίλωση (3,7 Gt CO2) και οι εκτεταμένες πυρκαγιές (2,1 Gt CO2eq) περιόρισαν την καθαρή συμβολή. Συνολικά, ο τομέας LULUCF λειτούργησε ως καταβόθρα 1,3 Gt CO2eq – αλλά, αν συνυπολογιστούν οι πυρκαγιές, μετατράπηκε σε καθαρή πηγή εκπομπών 0,9 Gt CO2eq.

Η στρατηγική της ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά με φιλόδοξους στόχους:

• -55% καθαρές εκπομπές έως το 2030.
• Κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
• Νέος ενδιάμεσος στόχος -90% έως το 2040.

Η πρόοδος αυτή στηρίζεται σε πολιτικές όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και ο Κλιματικός Νόμος, καθώς και σε αυστηρούς κανόνες παρακολούθησης και αναφοράς εκπομπών.

Ένα παγκόσμιο εργαλείο παρακολούθησης

Η έκθεση EDGAR προσφέρει μια σπάνια, συνεκτική και συγκρίσιμη βάση δεδομένων για όλες τις χώρες του κόσμου, καλύπτοντας τομείς από την ενέργεια και τη βιομηχανία μέχρι τη γεωργία και τα απόβλητα. Χρησιμοποιείται από επιστήμονες, υπευθύνους χάραξης πολιτικής και διεθνείς οργανισμούς ως αξιόπιστη πηγή για τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση της κλιματικής δράσης.